Klanten van zorgverzekeraar CZ stemmen alternatieve therapieën weg, maar een grote behoefte blijft

Op verzoek van de zorgverzekeraar peilde onderzoeksbureau GSK de voorkeuren van de verzekerde klant. Welke behandelingen roepen de meeste weerstand op; welke kennen de minste enthousiastelingen? De verzekerde heeft gesproken: behalve reïncarnatietherapie, ayurvedische geneeskunde en craniosacraal therapie verdwijnen ook energetische geneeskunde, kinesiologie en fytotherapie bij CZ van de lijst.

‘Schandalig’, noemt therapeut Ank de Kok het besluit van CZ. De Kok heeft praktijk voor zowel gesprekstherapie als regressie- en reïncarnatietherapie in Tilburg. ‘Veel therapeuten hebben een cursus medisch-sociale basiskennis of psychosociale basiskennis gedaan om de vergoeding van hun therapie te behouden. Ze hebben geld geïnvesteerd. En dan gooit de zorgverzekeraar de vergoeding er zomaar even uit. Degenen die regressie- en reïncarnatietherapie geven, hebben een erkende hbo-opleiding gedaan.’

Ook de craniosacraaltherapeuten roeren zich. De circa 3.500 therapeuten en hun patiënten die getroffen worden door het besluit overhandigen vrijdag een petitie aan CZ, waaronder ook OHRA en Nationale Nederlanden vallen. De petitie is inmiddels bijna 20 duizend keer getekend.

Klanten morden al jaren volgens CZ-woordvoerder Marie-José van Gardingen. ‘Bepaalde alternatieve therapieën roepen veel emoties op: voor en tegen. We hebben ook al eens de Meester Kackadorisprijs gehad (vernoemd naar een berucht kwakzalver, red.) van de Vereniging tegen Kwakzalverij. We hebben gekeken naar die therapieën waarvan een grote groep mensen zegt: als dat in mijn aanvullende verzekering zit, stap ik op.’

In opstand

Katalysator voor het onderzoek was een uitzending van satirisch tv-programma Zondag Met Lubach vorig jaar. In een inmiddels beproefde formule nam Arjen Lubach daarin craniosacraaltherapie (‘het ritme van je hersenvocht, even luisteren hoor’) en reïncarnatietherapie (‘ook de periodes tussen de verschillende levens komen aan bod, gelukkig maar’) niet alleen op de hak. Ook riep hij, met operazangers verkleed als geneesmiddelenpotjes (‘homeopathie tabee, ik betaal er niet meer aan mee’), verzekerden op in opstand te komen.

Aldus geschiedde. Waarmee de actiekracht – denk aan de agendering van Groningse gaswinning, het sleepwetreferendum en kernenergie – van Zondag Met Lubach weer eens bewaarheid werd.

We hebben dit niet zomaar gedaan, zegt de woordvoerder van CZ. ‘Behandelingen waarvan 12 procent of meer het belangrijk zei te vinden, zijn gebleven.’ Zo blijven homeopathie, acupunctuur, ostheopathie, chiropractie en natuurgeneeskunde wel op de lijst van deels vergoede behandelingen staan.

Het is geen beslissing op basis van de kosten, zegt Van Gardingen, maar op basis van ‘sentiment’. Zo vindt van de 301 ondervraagden 26 procent reïncarnatietherapie belachelijk en acht slechts 3 procent deze essentieel in een aanvullend pakket.

‘Heel jammer’, oordeelt Marianne Zwaneveld, met een praktijk voor reïncarnatietherapie in Rijswijk. ‘Mensen die het een onzin-therapie noemen, weten niet waarover ze praten. Uit een onderzoek onder onze cliënten blijkt dat de tevredenheid heel erg groot is. Ik kan niet bewijzen dat vorige levens bestaan, maar als cliënten met regressie- of reïncarnatietherapie hun probleem blijvend kunnen oplossen, dan werkt er wel iets.’

Volgens een telling van het CBS uit 2014 maakt een miljoen Nederlanders gebruik van alternatieve geneeswijzen. Meer hogeropgeleiden (83 procent) maken er gebruik van en meer vrouwen (twee derde), al geldt dat laatste ook voor de reguliere geneeskunde.

Het lijkt paradoxaal dat juist hogeropgeleiden kiezen voor niet bewezen behandelingen, maar volgens hoogleraar Europese etnologie Peter Jan Margry (Meertens Instituut) is dat het niet. ‘Mensen kiezen bewust voor de methodes. Ze geven aan dat ze weten dat er geen wetenschappelijk bewijs bestaat voor de eventuele werking. Ze hebben het gevoel dat het hen helpt.’

Wel is het alternatieve veld ‘een spectrum’ met op meer en minder scepsis stuitende behandelvormen. Dat reïncarnatietherapie gesneuveld is, verbaast Margry bijvoorbeeld niet. ‘Dat heeft zijn naam niet mee. Je belandt meteen in het metafysisch domein, dat ligt in een seculier land als Nederland gevoeliger en als verzekeraar heb je je achterban tevreden te houden.’

Margry, die onderzoek deed naar de sociaal-culturele aspecten van alternatieve geneeswijzen, schat dat zo’n 35 procent van alle mensen ooit in het leven gebruikmaakt van een alternatief middel of alternatieve behandeling - van yoga en mindfullness tot homeopathie. ‘Er is een groot contingent aan onverklaarde klachten of zaken waarvoor in de reguliere geneeskunde geen oplossing bestaat.’ Het past bovendien in een trend van de algemene erosie van traditionele autoriteit, volgens Margry.

Grote behoefte

Ook Pim Assendelft, hoogleraar huisartsengeneeskunde aan het Radboud UMC in Nijmegen, weet dat er ‘miljoenen mensen naar alternatieve genezers gaan’. Zelf promoveerde hij twintig jaar geleden op de behandeling van chronische lage rugpijn. ‘Dat is typisch zo’n klacht waar reguliere behandelaars zich vaak geen raad mee weten. We weten niet echt waar het vandaan komt of hoe we het moeten oplossen. Ik vind het niet vreemd dat mensen zich door een alternatieve behandelaar misschien wel beter begrepen voelen, of geholpen.’ Zo zag hij dat veel mensen met chronische lage rugpijn uiteindelijk bij chiropraxie uitkomen – een in Nederland niet erkende behandeling.

Assendelft vindt dat de klassieke geneeskunde alternatieve behandelingen serieus moet nemen. ‘Er is een grote behoefte aan. De klassieke geneeskunde kan heel veel niet verhelpen, er is vaak te weinig tijd en dat moeten we niet onderschatten: mensen worden nauwelijks aangeraakt.’

Hij begrijpt dat CZ zich buigt over de vergoeding van alternatieve behandelwijzen. ‘Het blijft natuurlijk de vraag waar je je wel en niet in collectiviteit voor moet verzekeren. Maar als ik het verhaal van CZ zo hoor, is het meer het marketingoogpunt dat in dit geval de doorslag heeft gegeven. Ik weet niet of dat hét criterium moet zijn.’

Craniosacraaltherapeut Jolande Laan met een praktijk in Middenmeer verwacht niet veel cliënten te verliezen. ‘Steeds meer mensen betalen de therapie zelf, zonder aanvullende verzekering. Voor mensen met een kleine beurs is de therapie ook met aanvullende verzekering vaak nog te duur.’  Laan werkt vijf dagen in de week, vaak ook nog ’s avonds. ‘Dat er mensen zijn die het een onzin-therapie vinden, doet me niet zoveel. Je zegt toch ook niet dat chemotherapie onzin is?’