Direct naar artikelinhoud
ProfielOleg Sentsov

Sacharovprijs voor verdedigers van democratie en mensenrechten naar Oekraïense regisseur Sentsov

De Sacharovprijs, na de Nobelprijs voor de Vrede de belangrijkste onderscheiding voor mensenrechtenverdedigers, gaat dit jaar naar de Oekraïense regisseur Oleg Sentsov. De filmmaker (42) zit in een gevangenis in Siberië vanwege zijn verzet tegen de Russische annexatie van de Krim. In augustus maakte onze correspondent Tom Vennink een profiel van de regisseur de toen nog in hongerstaking was.

Sentsov in zijn cel, op een foto van de Russische hoge commissaris voor mensenrechten.Beeld EPA

Oleg Sentsov begint een dure klant te worden voor het Russische gevangeniswezen. Sinds 14 mei jongstleden gaat er dagelijks 1.100 roebel (14,18 euro) op aan medische behandelingen voor Sentsov. In totaal is er al 95 duizend roebel (1.226 euro) uitgegeven, klaagde de Russische gevangenisdienst afgelopen weekend. Belastinggeld, welteverstaan. ‘Gepensioneerden zouden jaloers zijn op zulke medische zorg’, schrijft Komsomolskaja Pravda, het meest verkochte dagblad van Rusland.

14 mei, de dag waarop de kosten begonnen op te lopen, is de laatste dag waarop Oleg Sentsov vrijwillig gegeten heeft. Deze week begint hij aan zijn vierde maand van hongerstaking.

Sentsov is een Oekraïense filmregisseur die in 2014 demonstreerde tegen de Russische annexatie van zijn geboortestreek, de Krim. De Russische veiligheidsdiensten arresteerden hem en sleepten hem voor de rechter op verdenking van ‘terrorisme’. Sentsov werd veroordeeld voor de voorbereiding van twee aanslagen op de Krim.

Geen bewijs

Mensenrechtenbeschermers en de Russische journalisten die het als hun taak zien om de overheid te controleren in plaats van te verdedigen, wijzen erop dat er nooit bewijs getoond is. De belangrijkste getuige trok tijdens het proces zijn verklaringen in, omdat hij naar eigen zeggen gemarteld was door de veiligheidsdiensten om Sentsov te beschuldigen.

Dat veranderde het vonnis niet. Als symbool van wat er met je kan gebeuren als je je verzet tegen de Russische annexatie, zit Sentsov (42) opgesloten in strafkolonie ‘IJsbeer’ in de poolcirkel. In 2034 mag hij terug naar zijn vrouw en kinderen.

Maar in navolging van dissidenten in de Sovjet-Unie heeft Sentsov besloten daar niet op te wachten. Hij zegt niet te eten tot president Poetin 64 Oekraïense politieke gevangenen vrijlaat – voor zichzelf vraagt hij geen vrijlating.

Hysterie

Komsomolskaja Pravda, tijdens de Sovjet-Unie in dienst van het Politbureau en nog altijd met een beeltenis van Lenin op de voorpagina, vindt nu dat het genoeg is geweest: ‘de hysterie’ over Sentsov in ‘westerse en binnenlandse liberale media’ moet stoppen.

De hysterie bestaat volgens de krant uit zorgen over Sentsovs gezondheid van onder meer de Franse president Macron, de Amerikaanse regering, het Europees parlement, mensenrechtenorganisaties en Sentsovs familieleden – de zus van Sentsov zei vorige week dat ze een brief van hem had ontvangen waarin hij schreef dat ‘het einde in zicht is’.

Terwijl onderzoekskrant Novaja Gazeta verslag probeert te doen van Sentsovs aftakeling (de regisseur is 30 kilo verloren en kampt volgens zijn advocaat met hartproblemen) en Macron zijn zorgen over Sentsovs gezondheid geuit heeft tegen Poetin, probeert Komsomolskaja Pravda de bevolking gerust te stellen.

‘Geen echte hongerstaker’

Sentsovs hongerstaking stelt weinig voor, meent de krant. De regisseur heeft immers ingestemd met een dagelijkse inname van twee tot drie eetlepels van een voedzaam middeltje. Zou hij dat weigeren, dan is de kans groot op gedwongen voeding via een buisje door de neus. Daarmee is Sentsov geen echte hongerstaker voor ‘Komsomolka’ – echte hongerstakers halen de drie maanden niet en de krant verwijst naar tien leden van de Ierse terreurgroep IRA die in 1981 dood waren binnen drie maanden hongerstaking.

‘Natuurlijk is [Sentsov] wel een beetje dunner geworden, maar een foto toont hem vrij energiek in zijn kamer’, stelt de krant op basis van een foto die verspreid is door de Russische gevangenisdienst. Mensenrechtenorganisaties zeggen dat ze Sentsov niet mogen bezoeken.

Treedt Sentsov in de voetsporen van Sovjet-dissident Anatoli Martsjenko, dan zijn de geldzorgen van de Russische gevangenisdienst binnenkort voorbij. Martsjenko beëindigde in 1986 zijn hongerstaking na 117 dagen, waarin hij gedwongen gevoed werd, en overleed enkele dagen later. Zijn eis werd kort daarna ingewilligd door Sovjet-leider Gorbatsjov: alle politieke gevangenen werden vrijgelaten.