Erdogan heeft geweten wat Khashoggi te wachten stond

Jamal Khashoggi was een persoonlijke vriend van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Dat beweerden Turkse media. Maar Erdogan heeft geen vrienden, hij heeft louter belangen.

De Turkse geheime dienst luistert de ambassades en consulaten in Ankara en Istanbul af. Dat weten alle diplomaten. Wat de Turkse autoriteiten zelf hebben verteld aan Turkse media is dat ze wisten dat Khashoggi tijdens een eerste bezoek aan het Saoedische consulaat eind september gevraagd werd op 2 oktober om 13.15 uur terug te komen. Dan zouden de scheidingspapieren die hij nodig had om in Turkije te mogen trouwen met Hatice Cengiz klaar liggen. 

De Turkse autoriteiten wisten dat op de dag van Khashoggi’s afspraak het hele Turkse personeel van het consulaat vrij had gekregen. Ongetwijfeld waren er Turkse spionnen onder de lokale staf die deze ongewone werkonderbreking aan hun bazen hebben gemeld. De Turkse politie wist ook dat in de vroege ochtend van die dag twee groepen Saoediërs in een privévliegtuig zouden landen in Istanbul. Ze beschikten alle 15 over diplomatieke paspoorten.

De Turkse autoriteiten moeten geweten hebben dat Jamal Khashoggi meer te wachten stond dan het traditionele poppenkopje met groene koffie.

Khashoggi zelf ging met lood in de schoenen naar het consulaat, bang dat hij bedwelmd zou worden en naar Saoedi-Arabië ontvoerd. Hij had doodsbedreigingen ontvangen naast genereuze aanbiedingen van de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman. Beloftes van koffers vol geld als hij zijn kritiek op hem en op de oorlog in Jemen zou stoppen.

Elite

Khashoggi behoorde tot de burgerlijke elite van het koninkrijk Saoedi-Arabië. Zijn grootvader was een Turk en de persoonlijke arts van de stichter van het koninkrijk, Abdulaziz ibn Saud, de grootvader van Mohammed bin Salman. Een oom van Jamal Khashoggi was de notoire Adnan Khashoggi, de multimiljardair en wapenhandelaar. Jamal Khashoggi zelf werkte lang voor het Saoedische hof en was onder meer hoofdredacteur van twee Engelstalige kranten. Tot hij zich distantieerde van de jonge prins, die in drie jaar tijd alle macht naar zich toetrok.

Zijn ‘verloofde’ Hatice behoort tot de nieuwe islamistisch Turkse elite. Zij is een nichtje van een van de oprichters van de partij van Erdogan, de AKP.

Jamal Khashoggi was ingezetene van de Verenigde State.n Het was veiliger geweest als hij daar, op de Saoedische ambassade in Washington, zijn papieren had kunnen ophalen.

Op de dag van de afspraak kwamen Jamal Khashoggi en Hatice Cengiz op de afgesproken tijd aan bij het Saoedische consulaat. Hatice bleef wachten in de supermarkt aan de overkant van de straat. Khashoggi ging alleen naar binnen en liet zijn twee mobiele telefoons bij haar achter.

De beklemmende vraag hier is: waarom hebben de Turkse autoriteiten Khashoggi niet gewaarschuwd? Waarom hebben ze hem niet tegengehouden;, hem niet via de oom van Hatice laten weten dat de Saoediërs in het consulaat kwaad in de zin hadden?

Schuld

De westerse media en inlichtingendiensten gaan ervan uit dat Mohammed bin Salman de hoofdverantwoordelijke is voor de moord op Khashoggi. Het waren zijn ondergeschikten die de dissident gedood hebben. Dat hebben de Saoedische autoriteiten zelf toegegeven, al noemen zij het ‘een onbesuisde actie’ van medewerkers van de kroonprins.

Maar de Turken, president Erdogan voorop, dragen mogelijk ook schuld aan de dood en verdwijning van Jamal Khashoggi. Zij hebben hem niet tegengehouden, laat staan gewaarschuwd terwijl ze wisten dat een grote groep mannen hem in het consulaat opwachtte.

De ene vraag leidt naar de andere: hebben de Turken Jamal Khashoggi bewust voor de leeuwen gegooid, een broeder in dezelfde moslimideologie, om de reputatie van de Saoedische kroonprins te schaden en zo de mogelijke voordelen te krijgen die ze daarmee dachten te behalen?

In Turkije gebeurt niets op dit niveau als het niet eerst met president Erdogan is besproken. En in Saoedi-Arabië wordt een dissident niet in stukken gezaagd als de machtigste man van het land, Mohammed bin Salman, niet zijn fiat heeft gegeven.

Standwerker

De lekken en beschuldigingen aan het adres van prins Mohammed bin Salman zijn als koopwaar in de handen van de bazaar-standwerker Erdogan. De prijs die de Turkse president nu al heeft gekregen is zwaar gezichtsverlies van de Saoedische kroonprins. Zijn vrienden in Qatar belonen hem er financieel voor. Zeker zal de ster van Erdogan in de islamitische wereld rijzen. Hij en zijn mede-moslimbroeders ontzeggen de Saoediërs het bestuur over de heilige plaatsen Mekka en Medina. Net zoals de Iraanse leider Khamanei. 

Het is voor Erdogan - en een grote meerderheid van de moslims in de wereld - heiligschennis wat de Wahhabieten hebben gedaan met de graven van de profeet Mohammed, diens familie en directe opvolgers. Ze zijn volkomen platgewalst en verdwenen onder asfalt en luxe hotels voor de rijkere pelgrims. Het enige dat de Saoediërs in hun beeldenstorm hebben laten staan, is de Ka’aba waarheen de moslims zich dagelijks in hun gebed buigen.

Een columnist in de Turkse krant Yeni Şafak schreef deze week dat ‘in de heilige steden vuil, chaos en wanorde heersen’. De manier waarop hij tijdens zijn pelgrimstocht gedwongen werd volgens ‘de Wahabitische sekte te bidden’ vond hij stuitend. Toen hij huilde op de plek waar het graf van de Profeet zich zou bevinden, werd hij toegesnauwd door de Saoedische politie. Sinds de moord op Jamal Khashoggi hebben de Saudiërs, zo schreef deze columnist, ‘geen enkele morele aanspraak meer op de heerschappij over de twee heilige steden’.

Ottomaanse sultans

President Erdogan zou het liefst Mekka en Medina onder bestuur van een autonoom islamitisch bestuur zien. Uiteraard onder aanvoering van Turkije, dat in de plannen van Erdogan, net als in de tijd van de Ottomaanse sultans, weer het leiderschap van de moslimwereld en het gezag over de heilige steden op zich zal nemen. ‘Mekka en Medina zijn van de moslims, niet van de Saoedische familie’, aldus de columnist.

Voorlopig is het ondermijnen door Erdogan van prins Mohammed bin Salman niet voorbij. Sinds achttien getrouwen van prins Mohammed verantwoordelijk zijn gesteld voor de moord en, mogen we aannemen, aan de tand worden gevoeld, wacht de wereld op een antwoord op de vraag: wat hebben jullie gedaan met de resten van Khashoggi?

Dan zijn er nog de bewijsstukken voor de Turkse beschuldigingen, de geluidsopnames van de marteling van en moord op Khashoggi, die de Turkse president achter de hand houdt. Het lekken daarvan speelt zich af in een volgende aflevering van deze Turkse variant van CSI.

_{Betsy Udink is auteur van Achter Mekka en Meisjes van Atatürk, Zonen van de Sultan.}