Direct naar artikelinhoud
NieuwsVervuiling Tata Steel

Grafietregens rond hoogovens IJmuiden uitgestoten zonder de juiste vergunning

Door stofexplosies bij de verwerking van restproducten van Tata Steel raken omliggende dorpen geregeld met grafiet bedekt. Naar nu blijkt kon het verwerkingsbedrijf lang zonder de juiste vergunning opereren.

en

De grafietregen waarover bewoners rondom de hoogovens al geruime tijd klagen, blijkt lang illegaal te zijn uitgestoten. Het bedrijf in IJmuiden dat restproducten van Tata Steel verwerkt, heeft dit van 2014 tot begin 2016 ‘zonder de vereiste omgevingsvergunning’ gedaan. Bij deze verwerking ontstonden de afgelopen jaren met regelmaat stofexplosies, die omliggende dorpen als Wijk aan Zee bedekken met een zwart, glimmend laagje grafiet.

In gevecht met een ‘ontembaar monster’
Het waait niet meer over, die zwarte regen, zeggen de inwoners van Wijk aan Zee. Ze vechten tegen twee ‘Goliaths’: Tata Steel en de overheid. Bekijk hier onze longread.

De hoogovens van Tata Steel, gezien vanuit Wijk aan Zee. De omgeving ondervindt overlast door neerslaand grafiet. Het RIVM doet onderzoek.Beeld Sébastien van Malleghem

Dit blijkt uit onderzoek van de Volkskrant naar de zogeheten ‘zwarte regen’ die de laatste maanden tot grote onrust leidde onder de bewoners. De dorpen en gemeenten in de omgeving van de hoogovens hebben al jaren last van de grafietneerslag, maar het afgelopen half jaar is de overlast sterk toegenomen door een nieuwe werkwijze van het bedrijf Harsco, dat op het terrein van Tata Steel restproducten verwerkt.

Vooral in Wijk aan Zee is de overlast groot sinds de zomer van 2018. In het kustdorp bestaat al veel langer de vrees dat de uitstoot van het nabijgelegen Tata Steel de gezondheid schaadt. Naar aanleiding van deze ‘zwarte regen’ stuurden huisartsen uit het dorp een alarmerende brief naar het gemeentebestuur van Beverwijk, waaronder deze gemeenschap valt.

In 2009 bleek uit een rapport van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) dat in bepaalde gebieden in de IJmond meer longkanker voorkomt dan elders in de regio. Het instituut doet nu ook onderzoek naar de grafietneerslag. De provincie Noord-Holland heeft een groot gezondheidsonderzoek in gang gezet.

Enorme stofwolken

De nieuwe werkwijze van Harsco was bedoeld om de stankoverlast voor de omgeving te verminderen, maar veroorzaakte vervolgens de stofregens. Harsco verwerkt zogeheten slak, een restproduct dat overblijft bij het maken van staal. Dit wordt in grote pannen gegoten. De slak werd eerst gekoeld gegoten, maar bij de nieuwe werkwijze wordt ze warm afgegoten, waarbij geregeld enorme stofwolken vrijkomen, onder meer met grafiet.

Harsco vroeg in 2014 bij de provincie Noord-Holland een vergunning aan voor de nieuwe werkwijze, die het bedrijf twee jaar later in februari 2016 kreeg. Nu blijkt dat het bedrijf in 2014 alvast is begonnen met de proeven met de nieuwe werkwijze en dat deze vervolgens in 2015 al zonder de benodigde vergunning werd ingevoerd.

Een woordvoerder van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, de dienst die namens Noord-Holland toezicht houdt en vergunningen verleent, bevestigt dat Harsco de nieuwe werkwijze ‘al voor legalisatie’ heeft ingevoerd. De dienst kwam daar naar eigen zeggen pas in het voorjaar van 2016 achter. Harsco kreeg daarna ‘een waarschuwingsbrief’ van de dienst, waarin stond dat dit niet meer mocht gebeuren, aldus de woordvoerder.

Volgens Tata Steel is zeker geen sprake van ‘illegale verwerking’, maar is deze verwerkingsmethode ‘in overleg zo uitgevoerd en vergund’.

Veel van de vervuiling bereikt het dorp Wijk aan zee, wat vlakbij de hoogovens van Tata Steel ligt.Beeld Sébastien van Malleghem

Dwangsommen

De omstreden werkwijze staat door de overlast van het afgelopen half jaar opnieuw ter discussie. In de vergunning van Harsco staat dat het stof dat vrijkomt bij het afgieten van slak niet verder dan 2meter mag komen, maar in de praktijk vliegt het vaak alle kanten op en komt het honderden meters verder terecht. De Omgevingsdienst heeft Harsco daarom de afgelopen maanden 28 dwangsommen opgelegd voor overtreding van de vergunning, voor bij elkaar 140 duizend euro.

‘Inmiddels doen we ook onderzoek naar mogelijke strafbare handelingen van Harsco’, zegt adjunct-directeur Mario Bakker van de Omgevingsdienst. Ook wordt gekeken of Harsco financieel voordeel heeft gehad door zich niet aan de voorschriften te houden. Dit onderzoek gebeurt in overleg met het Openbaar Ministerie.

Overheid 

Volgens huisarts Luc Verkouteren uit Wijk aan Zee is de hele gang van zaken exemplarisch voor Tata Steel en de bijbehorende bedrijven. ‘Er gebeurt pas wat als ze op hun donder krijgen en dan doen ze het minimale, net als de overheid die toezicht moet houden. We vechten hier tegen twee goliaths: Tata Steel en de overheid die het laat gebeuren.’ Met een andere huisarts schreef hij eind vorig jaar een waarschuwingsbrief aan het college over de stofregens en het gevaar voor de volksgezondheid.

Tata Steel laat weten dat er een hal gebouwd zal worden om de grafietregens te voorkomen.