Als Bruins consequent is, zit hij voortaan elke vrijdag tegenover hebberige apothekers
Minister Bruno Bruins voor Medische Zorg heeft vrijdag een gesprek gehad met vertegenwoordigers van het farmaceutisch bedrijf Novartis. Hij beloofde de Zwitsers recht te zullen aankijken en te zeggen: ‘Dit kan zo niet, dit is waanzin.’ Bruins verklaarde niet meteen resultaat te verwachten. Eerst zal hij nog een paar keer flink tekeer moeten gaan. En zelfs dan blijft het afwachten.
Novartis produceert het geneesmiddel lutetium octreotaat (merknaam Lutathera), dat wordt gebruikt tegen zeldzame vormen van kanker. Het werd ontwikkeld in het Rotterdamse ErasmusMC, door de onderzoekers verkocht aan het farmaceutische bedrijf AAA, dat vervolgens werd overgenomen door Novartis. Onderweg werd de leider van het Rotterdamse onderzoeksteam multimiljonair.
Lutathera is een topmedicijn, het verlengt de levens van patiënten gemiddeld met vier tot zes jaar. In het ErasmusMC kostte het middel 4.000 euro per infuus. In 2015 kreeg het de ‘weesgeneesmiddelenstatus’, dat de producent voor tien (EU) en zeven (VS) jaar het monopolie op verkoop van het middel verschaft. Nu kost Lutathera 23.500 euro per infuus.
Daar is Bruins dus boos over. ‘U moet terug naar normale prijzen’, zei hij vrijdag in zijn beste Zwitserduits tegen de Novartisjongens. De farmaceuten snapten vermoedelijk niet wat hij bedoelde. Bruins’ normale prijzen zijn niet die van hen. Zij kennen maar één normale prijs, de hoogste. De farmaceutische sector kent een gemiddeld rendement van 21 procent dat kan oplopen tot 40 als je genoeg Lutathera’s in je pakket hebt: stevige winstmakers tegen geringe investeringen.
De heisa over de pittige prijsstijging ontstond naar aanleiding van een stuk in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Dat had de casus Lutathera gedetailleerd uitgeplozen. De ontluisterende details leidden tot de boosheid die Bruins dwong tot strijdlustige taal.
De ophef is selectief. Als Bruins consequent is, zit hij voortaan elke vrijdag tegenover hebberige apothekers. De lijst van medicijnen waarvan de prijs absurd is verhoogd, is lang en Novartis is de enige prijsopdrijver niet. Vorig jaar juni schreven Ellen de Visser en Michiel van der Geest een stuk in de Volkskrant dat aanzette tot gebruik van veel te dure medicijnen tegen hoge bloeddruk en onbeheersbare woedeaanvallen. Het stond vol met voorbeelden die nog veel schrijnender waren dan de kwestie Lutathera. Na lezing restte maar één conclusie: we hebben te maken met tuig van de richel, dat via slimme juridische trucs misbruik maakt van achterhaalde medicijnenwetgeving. Met maffiosi die samenlevingen chanteren en vastbesloten zijn ook de laatste euro’s uit de zorgbudgetten te persen.
Harde jongens, die glimlachen om ministers die hun recht in de ogen kijken en een moreel beroep doen op hun gevoel voor rechtvaardigheid. Eerst Edith Schippers en nu Bruno Bruins weer. Farmaceuten zijn bankiers in het kwadraat, alleen winst telt en met alle moraal van de wereld koop je nog geen Porsche.
De zieke wereld van de medicijnen heeft niet alleen te maken met legale corporate misdadigheid. Ook met politieke onwil en/of onmacht. Met een kruiperige onderdanigheid jegens de vrije markt. Volgens de Groningse patentjurist Ellen ’t Hoen heeft de minister de wettelijke mogelijkheid farmaceuten te verzoeken vrijwillig een licentie voor de productie van dure medicijnen af te staan aan lokale producenten en kan hij zelfs overgaan tot dwang. Alleen gebeurt dat niet. Mogelijk omdat Nederland een te kleine speler is, die niet is opgewassen tegen de machtige pillendraaiers. En omdat Duitsland en Frankrijk hun eigen farmaceutische industrie beschermen, ligt een Europese alliantie tegen de uitzuigers ook ingewikkeld. Bovendien ging deze week in Amsterdam het hoofdkwartier van het Europees Geneesmiddelenbureau open - dan wil je niet meteen te boek staan als de schrik van Big Pharma.
Toch hoop ik dat Bruno Bruins als een Klein Duimpje het gevecht met de reuzen aangaat. Dat hij meer doet dan ze recht aankijken, dat hij met de vuist op tafel slaat en het niet laat bij verzoeken om redelijkheid. Die helpen toch niet. Trek ze de volgende keer over de tafel, Bruno, die valse gifmengers. Richt een nationale pillenfabriek op met lak aan hun licenties en patenten. Als de opstand toch ergens moet beginnen, dan maar hier.