Brexitakkoord nagenoeg rond; alle ogen richten zich nu op Brits parlement
Het Brexitakkoord voor een ordelijk vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie is nagenoeg rond. Brussel en Londen werden het donderdagochtend eens over het kader voor een toekomstige omgangsregeling. Zondag moet deze politieke verklaring nog de zegen krijgen van de Europese regeringsleiders.
De high tea van Commissievoorzitter Juncker en de Britse premier May woensdagmiddag heeft de laatste obstakels weggenomen. Brussel en Londen zeggen te streven naar een ‘ambitieuze, brede, diepe en flexibele’ relatie in de toekomst, zo blijkt uit de ontwerpverklaring.
De wens van May om de ‘frictieloze’ handel tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk te behouden, wordt niet gehonoreerd. Brussel streeft naar het wegnemen van ‘onnodige’ handelsbelemmeringen, maar dat hangt af van de Londense bereidheid om zich te houden aan de EU-regels.
Eerder werden Londen en Brussel het al eens over de scheidingsakte, 585 pagina’s wetstekst hoe het Verenigd Koninkrijk op 29 maart volgend jaar de EU verlaat. Wat nog moest worden afgekaart – en voor de nodige onrust zorgde de afgelopen dagen – was de politieke verklaring over de relatie tussen de EU en Londen na de Brexit, zeg maar de toekomstige omgangsregeling. Dat May, Juncker en hun onderhandelaars daarin nu ook een overeenkomst hebben gevonden, wordt door EU-diplomaten met opluchting begroet. Of het Britse parlement ermee akkoord gaat, is uiterst onzeker.
Breed partnerschap
In het Lagerhuis verdedigde May de aan het Brexitakkoord toegevoegde verklaring donderdagmiddag. De tekst doet de referendumuitslag volgens haar recht: het geeft de Britten controle over de landsgrenzen en garandeert vrijhandel met het vasteland. Maar tijdens het daaropvolgende debat duurde het meer dan drie kwartier eer een parlementariër een blijk van steun gaf. Er klonk vooral kritiek.
Oppositieleider Jeremy Corbyn van Labour noemde het akkoord ‘26 pagina’s gewauwel’ en de Schotten uitten hun zorgen over visserijrechten die bij de handelsbesprekingen door Londen mogelijk overboord zullen worden gegooid. Boris Johnson zei dat de zogeheten ‘backstop’ van een vertrek uit de EU ‘nonsens’ maakt. Een dag eerder had minister van Buitenlandse ZakenJeremy Hunt al in het kabinet gezegd dat de Britten in de positie van Turkije belanden: geen lid van de EU, maar wel van een douane-unie. Dat is volgens hem de slechtste van alle mogelijke werelden.
In hun politieke verklaring zetten Brussel en Londen in op een partnerschap dat veel breder is dan handel. Ook voor de veiligheid (terreurbestrijding, criminaliteitsaanpak), dataprotectie en internationale samenwerking willen de EU en het Verenigd Koninkrijk dicht bij elkaar blijven.
Voor de handel streven Brussel en Londen naar een tariefvrije en onbeperkte goederenstroom. De EU stelt als voorwaarde dat het Verenigd Koninkrijk zich houdt aan de EU-regels voor eerlijke concurrentie. Dat betekent dat Londen het Britse bedrijfsleven niet mag bevoordelen met extreem lage belastingen of slechtere sociale- en milieustandaarden.
Ook voor financiële en andere diensten (energie, post) geldt dat Brussel en Londen streven naar zo min mogelijk belemmeringen. Maar de EU tornt niet aan haar uitgangspunt dat EU-lidmaatschap moet lonen en het Verenigd Koninkrijk dus niet straks hetzelfde profijt van de EU heeft als nu.
Over belangrijke sectoren als de luchtvaart en visserij zegt de verklaring dat daar nieuwe afspraken voor nodig zijn, zonder verdere details. De bedoeling is dat EU-burgers die in de toekomst voor korte tijd naar Groot-Brittannië gaan, geen visum nodig hebben. Britten die naar het Europese vasteland komen evenmin.
Transitieperiode
May reist zaterdag naar Brussel voor een gesprek met Juncker om eventuele laatste puntjes af te kaarten. Zondag komen de Europese regeringsleiders bijeen om de tekst (scheidingsakkoord en politieke verklaring) goed te keuren. Mogelijk wil Madrid nog een extra garantie afdwingen over de status van Gibraltar (dat met het Verenigd Koninkrijk de EU verlaat), maar het lijkt erop dat de Spaanse premier genoegen neemt met een aparte politieke verklaring van zijn kant.
Het pakket dat zondag op tafel ligt, bepaalt dat het Verenigd Koninkrijk (inclusief Noord-Ierland) op 29 maart 2019 uit de EU vertrekt. Om de gevolgen daarvan op te vangen, krijgt Londen een overgangsperiode tot eind 2020. Tot die tijd verandert er niets tussen de EU en Londen, behalve dat het Verenigd Koninkrijk niet meer aan tafel zit in Brussel waar de besluiten vallen.
De transitieperiode kan eenmalig met maximaal twee jaar worden verlengd als eind 2020 de onderhandelingen over de nieuwe handelsrelatie nog niet zijn afgerond. Voor Noord-Ierland geldt een apart vangnet voor het geval de handelsrelatie er nooit komt.
Aanvulling: In een eerdere versie van dit stuk werd Jeremy Hunt aangeduid als minister van Volksgezondheid. Dit klopt niet, hij is minister van Buitenlandse Zaken.