Katholieke kerk blokkeert benoeming van priester wegens oude melding van seksueel overschrijdend gedrag
Het was een oude priester – boven de 75 jaar – die al wat jaren met emeritaat was, maar onlangs probeerde in een ander bisdom opnieuw tot priester te worden benoemd. De nood is tenslotte hoog in de rooms-katholieke kerk. Maar een al decennia oude melding tegen de betrokken man van seksueel overschrijdend gedrag zorgde er voor dat de bisschop recent zijn benoeming blokkeerde.
De zaak van de emeritus priester is één van de 103 antecedentenonderzoeken die de afgelopen jaren in de zeven Nederlandse bisdommen zijn uitgevoerd, na het verschijnen van het rapport van de commissie-Deetman. Het rapport van deze commissie die onderzoek deed naar seksueel misbruik binnen katholieke instellingen verscheen precies 7 jaar geleden, in december 2011. De NOS publiceerde zaterdag een inventarisatie naar het preventiebeleid dat voortvloeide uit het werk van de onderzoekscommissie.
Een woordvoerder van de katholieke kerk wil niet zeggen welke bisdom de benoeming blokkeerde, of uit welke bisdom de man afkomstig is. ‘Het is een kleine wereld.’ De zaak laat volgens haar wel zien dat de controlemechanismen sinds de commissie-Deetman ‘goed in positie’ zijn gebracht binnen de kerk.
Een van de maatregelen die de afgelopen jaren zijn genomen, is de verplichting aan kandidaten die een functie binnen de kerk willen vervullen om een Verklaring omtrent gedrag (VOG) te overhandigen. Dit geldt sinds 2014 en een VOG krijgt iemand alleen als hij of zei de afgelopen 4 jaar geen strafbare feiten heeft gepleegd. Maar voor zedendelicten bestaat een zogeheten ‘onbeperkte terugkijktermijn’, waardoor een zedendelinquent geen VOG kan krijgen.
Verscherpt antecedentenonderzoek
Het antecedentenonderzoek binnen de katholieke kerk bestaat al sinds 2005, maar daar wordt volgens de woordvoerder veel scherper mee omgegaan. Als een priester, diaken of pastoraal werker binnen een bisdom of religieuze instelling actief wil worden, moet hij een formulier overhandigen van de leiding van zijn oude bisdom. Die moet daarop aangeven wat er over de betreffende persoon bekend is en of dat een functie in de weg staat. ‘In dit geval nam de bisschop telefonisch contact op met het bisdom van de emeritus-priester om te vragen of er mogelijke bezwaren waren. Dat ging mondeling, nog voor het antecedentenonderzoek’, aldus de woordvoerder.
Ook is er een Gedragscode Pastoraat die door de kerk dit jaar verder is aangescherpt. Zo is daar onder meer in opgenomen dat bij een klacht van seksueel misbruik van een minderjarige met ‘tenminste een schijn van waarheid’ er aangifte wordt gedaan bij het Openbaar Ministerie of de politie. Daarnaast is sinds mei 2015 het Meldpunt Grensoverschrijdend gedrag RKK actief. Daar zijn volgens de inventarisatie van de NOS tot nu toe in totaal 46 meldingen binnengekomen, waarvan acht betrekking hebben op seksueel grensoverschrijdend gedrag van na het onderzoek van de commissie-Deetman.
Die acht meldingen hadden overigens betrekking op mogelijk misbruik van meerderjarigen. Over twee meldingen heeft een hulpbisschop ook contact opgenomen met de politie en het Vaticaan geïnformeerd. Deze kwestie heeft te maken met een religieuze beweging die niet onder het gezag van een bisdom valt. Dit was ook een van de aanbevelingen van de commissie-Deetman; om zaken niet slechts intern op te lossen, maar juist ook autoriteiten buiten de kerk op de hoogte te stellen.
‘Voorbeeldige afhandeling’
Kerkhistoricus Ton van Schaik vindt dat de katholieke kerk de afgelopen jaren ‘voortreffelijk’ is omgegaan met de aanbevelingen van de onderzoekscommissie. Dit zelfreinigende vermogen is niet vanzelfsprekend, volgens hem. ‘Kijk eens naar andere gemeenschappen waar soortgelijke kwesties spelen. De Jehova’s, joodse gemeenschappen. Daar gebeurt vrijwel niets. De katholieke kerk heeft geld uitgekeerd. Er zijn commissies ingesteld. Maatregelen genomen. Er valt ze heel veel te verwijten, maar de afhandeling is voorbeeldig.’
De kerk is volgens Van Schaik veel meer op haar hoede dan bijvoorbeeld 30 jaar geleden. ‘Strakker, alerter. Dit kan natuurlijk niet nog eens gebeuren. Kijk, de nood is hoog binnen de kerk en het is moeilijk om priesters te vinden. En dan is voor een enkele grijsaard de verleiding hoog om het toch te proberen. Maar het is heel goed dat zo iemand geen functie meer krijgt.’
Van Schaik heeft nog wel een punt van kritiek op de kerk. ‘Dat is dat je de bisschoppen zo weinig hoort. Het is altijd Antoine Bodar die bij Pauw zit. Wie kent de bisschoppen nog? Wie weet wat ze vinden? Ze moeten zich meer in de media laten horen.’
Wat er verder met de melding over de emeritus-priester is gebeurd, is onduidelijk. Ook niet om wat voor melding het precies ging. De woordvoerder zegt alleen dat de bisschop onder wie de man nu valt uiteraard rekening houdt met deze antecedenten bij de werkzaamheden van de man.