Pannekoek omarmt het duister én houdt een gloedvol pleidooi voor mededogen (vier sterren)

‘Ik begeef mij graag in een macaber decor, zodat de werkelijkheid juist meevalt’, zegt Peter Pannekoek terwijl hij zich blootsvoets door een steriel, slachthuisachtig toneelbeeld beweegt. Deze plek, het theater, is waar hij zijn publiek en zichzelf gretig met ongemakkelijke, hufterige, politiek incorrecte en ronduit naargeestige gedachten confronteert en tegelijkertijd een gloedvol pleidooi houdt voor mededogen. Onze donkerste kanten bijschijnen én omarmen zou weleens verlichting kunnen brengen.

Nadat hij een paar jaar geleden was gestopt als huiskomiek van het tv-programma De wereld draait door, werd Pannekoek alleen maar bekender en populairder bij een groter publiek, onder meer als roaster van Giel Beelen, Gordon en binnenkort Johnny de Mol op tv-zender Comedy Central. Hij is lid van stand-upcollectief Comedytrain en was de afgelopen maanden wekelijks te zien in het satirische tv-programma Dit was het nieuws.

Zijn tweede programma, Later was alles beter, is een knap doordacht spel met de begrippen lineaire en circulaire tijd, begin en einde. Zoals we bij de overgang van zomer- naar wintertijd in een uur leven dat er al was, belanden we volgens Pannekoek in het leven geregeld op een punt waar we al eens zijn geweest, bijvoorbeeld als een relatie eindigt. Zijn voorstelling speelt zich af in wat hij een ‘tussentijd’ noemt. ‘Het oude is aan het sterven, het nieuwe moet nog geboren worden’, citeert hij filosoof Antonio Gramsci. ‘Nu is de tijd van monsters.’

Aan de hand van die uitspraak duikt Pannekoek in de onzalige kloof tussen voorlopers en achterblijvers in onze veranderende samenleving, waar hij genoeg interessants uit weet op te diepen. ‘De revolutie is genadeloos’, maar in deze tussentijd moet plaats zijn voor iedereen. ‘Je mag mensen nooit het gevoel geven dat er in de toekomst geen plek voor ze is.’ 

Het gaat over oude machtsstructuren en rolpatronen, over nare mannen en gekke vrouwen, zijn besnijdenis en #MeToo. Om zijn punt te maken, brengt Pannekoek ook de kwestie-Weissman ter sprake. Ruut Weissman is de regisseur van deze show en een vriend van Pannekoek, en werd beschuldigd van grensoverschrijdend gedrag. Moest Pannekoek hem de rug toekeren of in het kader van onvoorwaardelijke vriendschap blijven steunen? Het werd dat laatste.

Pannekoeks energie is indrukwekkend en zijn tempo hoog. Soms iets te hoog. Dan verdwijnt de elders met gezwollen taal benadrukte rode draad uit het zicht en zou je liever even willen stilstaan bij wat hij allemaal vertelt. Zo’n moment van bezinning gunt hij je niet, want steeds is daar alweer een volgend verhaal, een volgende grap. En hoewel sommige van die grappen echt aan de flauwe of simpele kant zijn (bijvoorbeeld zijn doordraafbetoog over luie vrouwen in bed), zit er veel prikkelends tussen om na de tussentijd nog eens over door te denken.