Experiment genetisch gemanipuleerde baby’s massaal veroordeeld: ‘De doos van Pandora is open’
Chinese wetenschappers en medische autoriteiten veroordelen massaal het omstreden experiment waarmee een Chinese hoogleraar twee genetisch gemanipuleerde baby’s op de wereld heeft gezet. ‘De doos van Pandora is open. Er is nog een schijntje hoop dat we die kunnen sluiten voordat het te laat is’, schrijven ruim honderd vooraanstaande Chinese wetenschappers in een protestbrief die oproept tot een verbod op het sleutelen aan de genen van menselijke embryo’s.
Hoogleraar He Jiankui, die maandag met video’s op YouTube onthulde dat hij embryo’s heeft geprogrammeerd om ze minder bevattelijk voor het hiv-virus te maken, heeft blijkbaar in het diepste geheim gewerkt, want medische autoriteiten in China op alle niveaus zeggen er niets van te weten. Ondertussen is er volgens He een Chinese vrouw bevallen van ‘kerngezonde’ genetisch gemanipuleerde meisjesbaby’s. Deze toepassing van experimentele gen-techniek kan gevaarlijk zijn, omdat wetenschappers de medische consequenties van veranderde genen niet kunnen overzien. Niet voor de baby’s, en niet voor hun nageslacht.
He’s ongepubliceerde beweringen zijn oncontroleerbaar. Hij kwam dinsdag niet opdagen bij een internationaal congres over genetische manipulatie waar hij zijn onderzoek zou presenteren. Zijn Chinese vakgenoten zijn zo woedend over zijn ‘krankzinnige’ experiment dat ze hem van het congres willen weren.
Ethische toetsing
De universiteit waar He aan verbonden is, nam maandag al direct afstand van hem. Het Shenzhen HarMoniCare vrouwen- en kinderziekenhuis, een Zuid-Chinees ziekenhuis dat verantwoordelijk zou zijn geweest voor de ethische toetsing, trekt zijn handen ook van hem af. Betrokkenen in het ziekenhuis wier naam onder de ethische goedkeuring staat, ontkennen dat ze het document daadwerkelijk hebben getekend.
Medische autoriteiten zeggen dat ze niet op de hoogte waren. ‘We zagen het op het internet en zijn net zo geschokt als iedereen’, aldus zegslieden van de medisch-ethische evaluatiecommissie van de Nationale Gezondheidscommissie tegen de Hongkongse krant South China Morning Post. Dit is de hoogste Chinese autoriteit op medisch gebied, die eerder wel betrokken was bij de ethische toetsing van veelbesproken pogingen van Chinese wetenschappers in 2015 menselijk dna van embryo’s te veranderen.
Weliswaar werden bij deze experimenten geen baby’s geboren, maar de Chinese voortvarendheid vervult sommige westerse wetenschappers met angst. Ze zien China als een biomedisch ‘Wilde Oosten’ voor experimenten waar anderen zich niet aan mogen of durven wagen. De algemene regels in China stellen dat genetische manipulatie van menselijke embryo’s aan ‘internationale’ normen moet voldoen. De praktische uitwerking is vaag en het toezicht is losjes. Als er al toezicht is, want China heeft ontelbare laboratoria en privéklinieken waar verboden of controversiële experimenten kunnen worden uitgevoerd.
Gulle subsidies
De Chinese staat moedigt baanbrekend onderzoek in genetica en andere biotech met gulle subsidies aan. Het grote publiek is gretig als het gaat om mogelijkheden die een slimmer en gezonder nageslacht beloven. Gedreven door eerzucht en stevige commerciële belangen ontstaat zo een klimaat waarin wetenschappers gemakkelijk de vlucht naar voren nemen. Eerder leidde dat tot een ware boom rond – inmiddels ook in China verboden – medische behandelingen met stamcellen, waarvan wetenschappelijk niet keihard vaststond of die therapieën hielpen.
De afgelopen jaren is met name in Zuid-China een levendige biomedische industrie ontstaan van talloze commerciële laboratoria en klinieken die zich bezighouden met dna in allerlei toepassingen. Zo zou He Jiankui aan het hoofd staan van zes in genetica gespecialiseerde bedrijven.
De universiteit en de Nationale Gezondheidscommissie onderzoeken deze schimmige gang van zaken nu. Precies drie jaar geleden beloofde de internationale wetenschap nog plechtig voorlopig af te zien van het toepassen van Crispr-Cas op baby's, een belofte waarbij ook China zich aansloot. Feng Zhang, een in de VS werkzame pionier van de herprogrammeertechniek, zegt dat het veel te gevaarlijk is hiermee in het geheim te experimenteren. Ruim honderdtwintig vooraanstaande Chinese wetenschappers die protesteren tegen het ‘krankzinnige’ experiment, eisen ook dat er niet meer aan embryo’s wordt gesleuteld tot China strenger toezicht en wetgeving heeft.
Het is een primeur die, áls hij klopt, de toekomst van de mensheid kan veranderen. Voor het eerst zijn er twee baby’s geboren van wie het dna met genetische technieken is ‘verbeterd’. Dat heeft de Chinese hoogleraar He Jiankui maandag bekendgemaakt.
