Trump wilde banen terughalen, maar deels door zijn beleid gaan er juist in zijn staten duizenden verloren

Dat was nou net niet Donald Trumps bedoeling: autofabrikant General Motors (GM) stuurt 15 procent van zijn werknemers de laan uit. Dat niet alleen, het concern sluit ook nog eens fabrieken in Ohio en Michigan, de staten waar de president veel van zijn stemmen haalt. Bij de aangekondigde sluiting van vier fabrieken in de Verenigde Staten en één in Canada gaan mogelijk veertienduizend banen verloren, terwijl het juist Trumps bedoeling was werk terug te halen naar de VS.

Economische tegenwind, luidt de verklaring van General Motors voor de grootste reorganisatie sinds Amerika’s belangrijkste automaker tien jaar geleden failliet ging. De dag daarna kon het al een doorstart maken, en sindsdien kende GM louter groei, onder meer dankzij de lage rente en olieprijs. Consumenten konden massaal nieuwe en grotere auto’s aanschaffen.

De jubeljaren lijken voorbij. Hoewel GM’s topvrouw Mary Barra het niet met zoveel woorden zegt, is dit deels te wijten aan het beleid van de president. Neem Trumps importheffingen op staal, waardoor de kosten voor General Motors met 1 miljard dollar zijn gestegen. Reden: Amerikaanse staalmagnaten verhoogden hun prijzen nadat buitenlands staal en aluminium duurder waren geworden.

Daarnaast hapert de verkoop naar China als gevolg van het handelsconflict met de VS. Zie Tesla, dat zijn oktoberverkopen met maar liefst 70 procent zag kelderen. Al komt die terugval ook doordat Chinese klanten hun aankopen hebben uitgesteld vanwege een aangekondigde belastingverlaging.

Naast deze acute problemen is ook de smaak van de Amerikaanse consument veranderd. De traditionele sedan, het klassieke model met kofferbak, wordt steeds minder verkocht, terwijl SUV’s – varianten die hoger op de wielen staan – en trucks de deur uit vliegen. Tweederde van alle nieuwe auto’s in de VS is een SUV. Sommige van GM’s fabrieken kunnen de vraag amper aan en draaien zeven dagen per week productie. Al lijkt ook hier de stemming om te slaan: verwacht wordt dat dit jaar de autoverkopen in de VS niet boven de belangrijke grens van zeventien miljoen stuks zullen komen. Dat is voor het eerst sinds jaren.

Vanwege de afnemende vraag wordt in sommige fabrieken nog maar in één ploegendienst gedraaid, in plaats van drie. De ouderwetse manier waarop GM produceert helpt evenmin: in veel fabrieken wordt maar één model gebouwd. Daalt de vraag daarnaar, dan ontstaan al snel problemen. Om het sombere plaatje te completeren, kampen autofabrikanten ook nog eens met stijgende kosten. Onder meer vanwege de vele miljarden die ze moeten steken in de overgang naar elektrische en zelfstandig rijdende auto’s.

Tijd dus om het concern te ‘rightsizen’, zoals GM-baas Barra de reorganisatie noemt. Hierbij wordt vooral fors bezuinigd op personeel, al was het maar omdat voor de bouw van elektrische voertuigen straks minder werknemers nodig zijn. E-auto’s tellen immers veel minder onderdelen dan een model met een verbrandingsmotor en transmissie. ‘Deze industrie is zeer snel aan het veranderen’, zei Barra tijdens een persbijeenkomst. ‘We moeten dit doen om onze kernactiviteiten te versterken.’

Trump veroordeelde de aangekondigde sluiting fel. De president won in 2016 in Ohio met de belofte dat hij banen zou terug halen. Uitgerekend hier sluit GM nu een van zijn fabrieken. Trump realiseert zich dat dit de kans op een eventuele herverkiezing in 2020 geen goed doet. Hij eist dat GM een nieuw model gaat produceren in Ohio. ‘Ze kunnen maar beter iets terugbrengen’, zei hij.

Het is onzeker of de Amerikaanse autobazen zich iets zullen aantrekken van Trumps dreigende taal. Zo wordt de Amerikaanse fabriek waar de Chevrolet Cruze wordt gebouwd gesloten, terwijl GM de faciliteit in Mexico waar hetzelfde model van de band loopt vermoedelijk open houdt. Een lichtpuntje is dat GM in plaats van motorenexperts steeds meer whizzkids inhuurt, die de software programmeren voor zijn zelfrijdende voertuigen. Meer banen dus, alleen zijn die bestemd voor hoger opgeleide werknemers. En die stemmen minder vaak Trump.