De Nederlandse tophackers van de AIVD hebben de vermaarde Russische hackers van Cozy Bear even hun plaats gewezen. Terwijl de Russen bezig waren de Amerikaanse democratie te ontwrichten en Donald Trump aan de macht te brengen, keken onze jongens over hun schouders mee en brachten zij de Amerikanen op de hoogte van wat er gebeurde. Ze deden er zelfs foto's van de Cozy Bears bij, want ze hadden de beveiligingscamera in Moskou gehackt.

Het was een formidabele primeur van Huib Modderkolk (de Volkskrant) en Eelco Bosch van Rosenthal (Nieuwsuur). Het komt niet vaak voor dat alle grote persbureaus en kranten en alle overige news outlets op aarde een Nederlandse scoop overnemen. Als service aan de wereld had de Volkskrant het stuk van Modderkolk in het Engels vertaald - een sympathieke geste die internationaal op prijs werd gesteld, het was vrijdag veruit het meestgelezen verhaal op de Volkskrant-site.

Een goed nieuwsverhaal moet voldoen aan dezelfde eisen als een goede aflevering van Homeland: het dient je mee te slepen, je moet regelmatig 'godallemachtig' roepen en aan het eind dien je in verwarring te verkeren. Ook is het een goed teken als je na afloop de wereld met andere ogen bekijkt. Dat was hier allemaal het geval.

De details van het verhaal waren alleen te volgen voor cybernerds, maar dat gaf niks, het maakte het alleen maar intrigerender. Een paar hackers in Zoetermeer die de gevreesde Cozy Bears digitaal in hun hol naaien: het is ongehoord. Het was Michiel de Ruyter die de Britten in het hart trof tijdens de tocht naar Chatham, maar dan totaal anders. De stemming in het vaderland was ronduit uitbundig, in DWDD zong Roxanne Hazes een overwinningslied. Nederland kon zich, zeventig jaar na het verlies van Ons Indië, eindelijk weer eens meten met de wereldmachten.

Je wilde ze zien, de hackende helden. Naast elkaar, als de voetballers van Oranje toen we nog weleens een wedstrijd wonnen. Wat ging er door ze heen, wat verwachtten ze van de volgende wedstrijd? Maar dat ging niet. Dat is het nadeel van spionnen, je kunt ze niet op een boot zetten en door de grachten trekken.

In 2003 verscheen het destijds opzienbarende The New Face of War - How Wars Will Be Fought in de 21st Century van Bruce D. Berkowitz. Daarin beschreef hij hoe de oorlogvoering in de nieuwe eeuw zou veranderen onder invloed van de digitale revolutie. Daarna is het oneindig vaak herhaald: de volgende oorlog zal een digitale zijn. In het verhaal van Modderkolk en Bosch van Rosenthal hoorde je de naderende klanken van die nieuwe oorlog, het dreigende gerommel van veldslagen, met laptops als mitrailleurs.

Dat maakte het ook verontrustend: als dit het begin is, waar ligt dan het einde?

Na lezing van het verslag van het duel AIVD-Cozy Bear wist je iets meer. Maar nieuws is het topje van de ijsberg dat toevallig - of door ijverig spitwerk - wordt opgemerkt. We weten iets, maar wat weten we allemaal níét? Wie hebben zich momenteel naar binnen gehackt in de telefoons, de beveiligingscamera's, de commandocentra, in het hart van de tegenstander? Wie had er belang bij om het verhaal naar buiten te brengen en waarom? Gaan de Russen nu als wraak proberen de koelkast van Rob Bertholee te hacken? Is er een verband tussen de scoop en de sleepwet?

Die geniale AIVD-hackers, wat verdienen die eigenlijk, welke emolumenten ontvangen ze naast de dienstfiets en welke bedragen krijgen ze geboden door de concurrentie, nu is gebleken dat ze beter zijn dan hun collega's van de Amerikaanse NSA? Dreigt een uittocht van hacktalent?

Wat ik ook graag zou willen weten: hebben onze hackers informatie gezien over Trump en de Russen - en zo ja, komt die dan naar buiten?

Hackers AIVD leverden cruciaal bewijs over Russische inmenging in Amerikaanse verkiezingen
Digitale agenten van de AIVD infiltreren in  de zomer van 2014 in de beruchte Russische hackgroep Cozy Bear. Ze zien zo als eersten hoe de Russische hackers in verkiezingstijd doelen in de VS bestoken: de Democratische Partij, het ministerie van Buitenlandse Zaken en zelfs het Witte Huis. Het is cruciaal bewijs en aanleiding voor de FBI om een onderzoek te beginnen.

Rusland is cybervijand nummer één - toch werken we met hen samen
Hoe het komt dat de Nederlandse politie met de Russische veiligheidsdienst digitale criminaliteit bestrijdt, terwijl de AIVD en MIVD Russische hackers bespioneren.

Zo kwam het verhaal over het cruciale werk van de AIVD in het onderzoek naar Russische beïnvloeding van de Amerikaanse verkiezingen tot stand
De directe aanleiding voor het onderzoek naar de jarenlange Nederlandse toegang tot de bekende Russische hackgroep Cozy Bear was een tip in de zomer van 2017. Tijdens een zeven maanden durend onderzoek lukte het Volkskrantjournalist Huib Modderkolk en Nieuwsuurjournalist Eelco Bosch van Rosenthal om in totaal vijftien personen - in Nederland en daarbuiten - te spreken. Soms door bij mensen aan te bellen, soms door via-via een gesprek op te zetten, soms met hulp van versleutelde communicatie. Lees hier hoe het hele onderzoek in zijn werk ging.

Lees hier alle verhalen over de Russische hacks
Het onderzoek naar de Russische hacks nam meer dan een half jaar in beslag, en leverde een schat aan informatie op. Op deze pagina verzamelden we alle verhalen en video's uit het dossier.