Direct naar artikelinhoud
interviewStan Lee (1922-2018)

Vier fans over Stan Lee: ‘Hij maakte van het supermenselijke een handicap’

Stan Lee, scenarist van Marvel Comics en bedenker van Amerikaanse iconen als Spider-Man, de Fantastic Four, X-Men en de Hulk, is op 95-jarige leeftijd overleden. Vier tekenaars, auteurs en fans, beïnvloed door zijn werk, over het belang van de comics-auteur en hun favoriete Stan Lee-held. ‘Hij bedacht een nieuw type superheld, die fouten maakt en menselijker is dan zijn voorgangers.’

Een als Captain America verklede man raakt de bloemen aan die ter herinnering aan de op 12 november overleden Stan Lee zijn neergelegd op de Walk of Fame in Hollywood, Californië.Beeld EPA

Typex is auteur van Andy - De vele levens van Andy Warhol en toert nu door Europa om zijn boek te promoten

‘Ik ben niet met de helden van Stan Lee opgegroeid, maar ben ze gaandeweg wel gaan waarderen. Het mooie van Lee is dat hij de superhelden psychologisch heeft doorontwikkeld. Hij creëerde superhelden met problemen, getroebleerde types die worstelen met hun dubbele identiteit en maakte van het supermenselijke een handicap, iets waar je last van hebt in je dagelijks leven. De koning van de gehandicapte superhelden is The Thing, van de Fantastic Four, die gebukt gaat onder zijn huidaandoening. Als ik een favoriet zou moeten noemen, is het The Thing.’

Superheld The ThingBeeld Marvel

Michael Minneboo publiceerde het boek Mijn vriend Spider-Man. Superhelden, geeks en fancultuur

‘Stan Lee is heel belangrijk geweest voor de Amerikaanse comics-industrie. Hij bedacht, samen met de tekenaars van Marvel zoals Jack Kirby en Steve Ditko, een nieuw type superheld: helden met fouten die menselijker zijn dan hun voorgangers. Lee stelde zichzelf bij het schrijven de vraag: wat zou er gebeuren als superhelden in de echte wereld zouden bestaan, als de personages echte mensen zijn met alledaagse problemen? Het zijn helden die de strijd aangaan met superschurken en met hun innerlijke demonen. Spider-Man is hiervan het beste voorbeeld. Spider-Man gebruikt zijn krachten in eerste instantie niet om mensen te helpen, maar om er zelf beter van te worden. Totdat zijn oom vermoord wordt door een inbreker die Spider-Man eerder had kunnen tegenhouden. Hij wordt een held deels uit schuldgevoel en begrijpt door die ervaring dat hij zijn kracht moet gebruiken om het goede te doen. Daarnaast geeft Peter Parker nooit op, hoe moeilijk het leven en de strijd soms wordt. Dat vind ik grenzeloos inspirerend. Ik leerde Spider-Man kennen toen ik 9 jaar oud was en was meteen heel erg onder in de indruk. Die ‘relatie’ duurt tot op heden voort. Daarom heb ik een boek geschreven over fan-zijn en over wat we van Spider-Man kunnen leren.’

Superheld Spider-ManBeeld Marvel

Renée Rienties (25) is striptekenaar en publiceert volgend jaar een sf-verhaal, een mix van manga en comics, bij Hanabi Publishing

‘Bijna elke tekenaar is wel door Stan Lee beïnvloed, denk ik. Zelf ben ik onder meer geïnspireerd door het personage Spider-Gwen of Spider-Woman uit het Marvel Universum. Veel vrouwen voelen zich vooral aangetrokken tot Japanse anime, maar ik heb via mijn moeder ook de Amerikaanse comics ontdekt. Ik las manga toen ik nog heel jong was, maar ben op mijn 21ste geswitcht naar de Amerikaanse comics. Veel mensen kennen Marvel alleen van de films over X-Men en Spider-Man, maar ik ben een voorstander van de stripboeken omdat de verhalen daarin diepgaander zijn.’ 

Superheldin Spider-GwenBeeld Marvel

Rik Spanjers organiseert van 15 tot 17 november samen met Erin La Cour een wetenschappelijke conferentie over de bestudering van strip op de VU Amsterdam

‘Mijn favoriete personage van Stan Lee is Magneto. Magneto is de superschurk uit de X-Men serie, die Stan Lee samen Jack Kirby schreef. In de wereld van X-Men ontwikkelt een deel van de mensen superkrachten door een mutatie. Omdat ze anders zijn en daarom gevaarlijk, worden de mutanten door de maatschappij gediscrimineerd en verstoten. Waar de brave Professor X ervoor kiest een school op te richten waar superpubers samen hun krachten kunnen verkennen en leren wat ze voor de maatschappij kunnen betekenen, kiest Magneto voor gewelddadig verzet. Met zijn kracht om magnetische velden op te roepen en zo metaal te doen rondvliegen, is hij hier goed toe in staat. De tegenstelling tussen Professor X en Magneto is zodoende een zeer effectieve verbeelding van het spanningsveld dat verzet tegen de gevestigde orde opwekt. De kracht van Magneto is dat hij niet voor geweld kiest omdat hij simpelweg gewelddadig is, maar omdat hij door schade en schande heeft moeten leren dat aanpassen soms hetzelfde is als capituleren. Vooral wanneer later in de serie duidelijk wordt dat de jonge Magneto Auschwitz heeft overleefd, wordt zijn agressieve reactie op wat hem een herhaling van de geschiedenis lijkt, begrijpelijker. En hoewel het Auschwitz-verleden van Magneto in de latere verfilmingen van de serie kitscherig is uitgevoerd, geeft het de stripserie vaak een geslaagde historische inbedding.’ 

Superheld MagnetoBeeld Marvel

De superhelden van Stan Lee waren menselijk

Samen met tekenaar Jack Kirby, die al in 1994 overleed, geldt Lee als een van de invloedrijkste mensen in de hedendaagse populaire cultuur. Op 95-jarige leeftijd overleed hij. Lees hier zijn postuum.