Direct naar artikelinhoud
vonkenregen scheveningen

Vreugdevuurbouwers en burgemeester spreken elkaar tegen: er is (g)een waarschuwing uitgegaan

Bewoners van appartementencomplex Bella Mare verlaten hun huizen op oudejaarsnacht.Beeld Nederlandse Freelancers

Twee dagen nadat het vreugdevuur op het Scheveningse strand ontaardde in vuurtornado’s die een regen van as en brandende splinters over het vissersdorp verspreidden, ligt de schuldvraag op tafel. Burgemeester Krikke wijst naar de bouwers, die op hun beurt stellen dat nooit verteld is dat het vuur te hoog zou zijn

Joke Damen (64) houdt de jas en avondjurk omhoog die ze tijdens de Nieuwjaarsnacht aan had, toen ze het dak nat hield om een brand door de vonkenregen te voorkomen. Het lijkt wel alsof ze in haar rug is geschoten: een vallend stuk houtskool schroeide een centimeters groot gat in haar kleding.    

Haar appartement in flatgebouw Bella Mare ligt recht tegenover de plek waar het vreugdevuur woedend oplaaide. Haar man Rolf (72) had die middag zelfs nog een foto van de opgestapelde pallets op Facebook geplaatst met daarbij de windrichting. Hij waarschuwt al jaren: ‘Als de wind een keer verkeerd staat, zijn wij de lul’.

Aan het eind van de nacht was het vreugdevuur onder controle.Beeld ANP

In Scheveningen is inmiddels het vingerwijzen begonnen. Burgemeester Pauline Krikke (VVD), mikpunt van kritiek, zegt dat de bouwers zijn ‘aangesproken’ toen duidelijk werd dat ze zich niet aan de maximale hoogte hadden gehouden. Dinsdagavond, een dag na Oud en Nieuw, had ze bovendien een ‘open en goed gesprek’ met de delegaties van de vreugdevuren van Duindorp en Scheveningen. Krikke kondigde een grondige evaluatie aan.

Volgens de bouwers is hun nooit verteld dat het vuur te hoog zou zijn, en ook het verwijt dat ze stiekem aan de stapel zouden hebben gebouwd, ontkennen zij stellig. Dat zeiden ze woensdagavond tijdens een door hen belegde persconferentie in buurtcentrum De Nieuwe Vonk. Over de hoogte van de stapel zouden zij slechts ‘gebluft’ hebben tegenover hun concurrenten van Duindorp. ‘Een bedrijf uit Almere berekent nog de echte hoogte. Dat moet heel officieel, want we willen in het Guinness Book of Records.’

Onafhankelijk onderzoek

Daar nemen raadsleden geen genoegen mee. Zij eisen een onafhankelijk onderzoek waarin ook de rol van de gemeente kritisch wordt belicht. ‘Gemeenteambtenaren hebben veel contact gehad met de bouwers, maar blijkbaar heeft dat niet tot handhaving geleid’, concludeert PvdA-fractievoorzitter Martijn Balster. ‘Dat heeft afschuwelijke consequenties gehad, en had zelfs nog veel erger kunnen aflopen.’

Sommige bewoners van Scheveningen vinden het een wonder dat het niet al eerder mis ging. Het flatgebouw van Joke en Rolf Damen had tijdens eerdere edities van het vreugdevuur al gloeiende balkonrelingen en hete kozijnen. ‘We zaten hier vorig jaar al met een rood gezicht van de hitte binnen’, zegt Rolf Damen. Dat de traditie ook dit jaar door burgemeester Pauline Krikke in stand werd gehouden vindt hij dan ook onverantwoord. ‘We willen dat dit nooit meer gebeurt.’

De verkoolde stapel pallets op het Scheveningse strand.Beeld Nederlandse Freelancers

‘Krikkes halfslachtige commentaar was dinsdag ook heel onhandig’, zegt Joris Wijsmuller van de Haagse Stadspartij. Het stoort hem dat de burgemeester de bouwers van het vuur de schuld gaf omdat die de norm van de maximale hoogte hadden overschreden, maar tegelijkertijd duidelijk maakte dat zij van die situatie op de hoogte was en dus de hekken verder van de stapel had laten zeggen. ‘Daarmee geeft ze impliciet toe dat ze zelf het besluit heeft genomen het door te laten gaan ondanks een te hoge stapel.’

Volgens PvdA-leider Balster had de gemeente moeten onderkennen dat er een gevaar voor de omgeving zou kunnen ontstaan door de hoogte van de vuurstapels. ‘Wij willen weten wat er zich precies heeft afgespeeld tussen bouwers en handhavers in de dagen voorafgaand aan het vuur. Welke adviezen heeft de gemeente gekregen van de politie en de brandweer en hoe is daarmee omgegaan? Ik kan niet begrijpen hoe dit heeft kunnen gebeuren.’

‘Hoogte niet zo relevant’

‘Het is gezien de afspraken begrijpelijk dat iedereen zich nu richt op de hoogte van de stapel’, zegt veiligheidshoogleraar Ira Helsloot. ‘Maar dat is eigenlijk niet zo relevant.’ Veel belangrijker is het aantal pallets dat is gebruikt, zegt Helsloot, die lang actief was als onderzoeker bij het Nederlands instituut voor Brandweer en Rampenbestrijding. ‘Ook als de stapel lager maar breder was geweest, was dit gebeurd.’

De opbouw van het vreugdevuur in Scheveningen.Beeld ANP

Helsloot: ‘Dit soort tornado’s ontstaat als er heel veel gas en hitte tegelijk is. Bij een grote hoeveelheid gestapelde pallets, waar de lucht goed doorheen stroomt, kan dat relatief gemakkelijk ontstaan. Vervolgens kan zo’n tornado stukken brandend hout uit het hart van de stapel mee de lucht in zuigen.’

Ook de windrichting, de bebouwing rondom het vuur en zelfs de aanwezigheid van het vuur in Duindorp, zullen van invloed zijn geweest, denkt Helsloot. ‘Maar er zijn zoveel omstandigheden relevant dat het onmogelijk is om exact te voorspellen wanneer die tornado’s zich zullen voordoen.’

De Scheveningers maken intussen de schade op. In de Jacob Pronkstraat schroeft Wesley Filé (32) een houten nooddeur open, zijn eigen voordeur sneuvelde maandagnacht tijdens een inval van de brandweer. Een vallend brokstuk had zijn tuinset in vuur en vlam gezet, zijn hond zat nog binnen. De hond werd door de brandweer gered, maar door de schade van het bluswater is zijn huis onbewoonbaar verklaard. De komende drie maanden slaapt hij met zijn vrouw en twee kinderen in vakantiepark Roompot in Scheveningen. De schade schat Filé op zeker 30 duizend euro.

Bewoners van Scheveningen ruimen de as van het vreugdevuur op.Beeld Arie Kievit

Hoe groot de totale schade is, valt nog te bezien. ‘We weten dat het om veel kleine schades en een handvol woningbranden gaat’, zegt een woordvoerder van het Verbond van Verzekeraars. ‘Maar we hebben het overzicht nog niet, omdat lang niet iedereen zich bij zijn verzekeraar heeft gemeld.’

Een deel van de schade zal worden vergoed. Getroffen huizen zijn bijna altijd gedekt door een opstal- en inboedelverzekering. Auto’s die door het vuur zijn vernield, worden op kosten van de verzekering gerepareerd zolang de eigenaar een (beperkt) cascoverzekering heeft. Ongeveer tweederde van het wagenpark valt onder die dekking.

Onderzoeksraad voor Veiligheid

Mensen met onverzekerde schade – zoals de meeste eigenaars van fietsen en brommers die in de vonkenregen zijn aangebrand of gesmolten – moeten de kosten daarvoor voorlopig zelf betalen. Mocht onderzoek uitwijzen dat de gemeente of de organisatie van het vreugdevuur schuld heeft, dan kunnen zij in principe bij die partijen een claim indienen.

De Haagse burgemeester Pauline Krikke neemt in Scheveningen een kijkje in het gebied waar de schade is ontstaan door het vreugdevuur.Beeld ANP

Als het aan de raadsleden van de oppositie ligt, wordt het onderzoek naar de gebeurtenissen uitgevoerd door de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV). In een gezamenlijke brief aan burgemeester Krikke vragen ze haar of ze bereid is de OVV in te schakelen.

Een woordvoerder van de OVV laat weten de situatie in Den Haag op de voet te volgen. Volgende week komt de Onderzoeksraad weer bij elkaar en wordt over de vreugdevuren gesproken. ‘Meestal stellen we een onderzoek in als er écht iets is misgegaan’, aldus de OVV-woordvoerder. ‘In Scheveningen zijn vooral veel risico’s ontstaan, maar was geen sprake van een ramp. We gaan vooral kijken of een onderzoek van de OVV toegevoegde waarde heeft en of er veiligheidslessen te leren zijn voor Nederland.’

Burgemeester Krikke: intimidatie speelde geen rol bij vreugdevuur

Burgemeester Pauline Krikke van Den Haag ontkent mediaberichten dat vrees voor ongeregeldheden een rol heeft gespeeld bij de overweging van de gemeente om het vreugdevuur in Scheveningen te laten doorgaan. 

Zij neemt ‘met kracht afstand van suggesties dat rondom de organisatie van de vreugdevuren sprake was van angst of intimidatie’, stelt de burgemeester woensdagavond in een verklaring. Bronnen rondom Krikke hebben onder meer tegen de NOS gezegd dat de vrees voor rellen wel degelijk een rol heeft gespeeld.

‘Ik laat me bij het maken van plannen en het nemen van besluiten nooit leiden door dreigende taal van wie dan ook. Ik raak niet onder de indruk van stevig taalgebruik. Ik neem de besluiten die nodig zijn. Dreigende taal of eventuele dreiging van of met ongeregeldheden zijn daarbij op geen enkele manier van invloed. Die suggestie werp ik verre van me’,  aldus de burgemeester.

In het zogenoemde driehoeksoverleg ter voorbereiding op de veiligheidsmaatregelen rondom de jaarwisseling is ook niet gesproken over het al dan niet afgelasten van de vuren in relatie tot ongeregeldheden, zegt hoofdofficier Bart Nieuwenhuizen in de verklaring van het Haagse stadhuis: ‘Angst is nooit een raadgever aan tafel van de driehoek.’ Paul van Musscher, politiechef van de eenheid Den Haag vult aan: ‘De consequenties van de vreugdevuren hebben grote impact gehad op burgers en hulpverleners. Gedurende de jaarwisseling in de Eenheid en bij de vreugdevuren op het strand heeft de politie handhavend opgetreden om burgers te beschermen en een veilige werkruimte voor hulpverleners te creëren.’

Journalisten zeggen wel dat zij zijn geïntimideerd. Een redacteur van Omroep West die op Oudejaarsavond de telefoon opnam kreeg een bouwer aan de lijn die dreigde ‘wel even langs te komen’ als het bericht over de hoogte van beide stapels niet van de site zou worden gehaald.

Burgemeester Krikke van Den Haag inspecteert de schade.Beeld ANP