De mensen die het CDA hielpen draaien naar een ruimer kinderpardon
Ineens keerde het CDA zich dit weekend tegen een gevoelige passage uit het regeerakkoord. Het kinderpardon moet verruimd worden, zodat de naar schatting vierhonderd asielkinderen die nu buiten de regeling vallen toch in Nederland mogen blijven. ChristenUnie en D66 wilden dit al langer. Welke krachten brachten CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg aan het draaien?
Dave Ensberg
Druk vanuit de partij heeft zeker een rol gespeeld bij de draai die Van Toorenburg dit weekend onverwacht maakte. Dat bevestigt onder meer het prominente Limburgse CDA-lid Dave Ensberg. In aanloop naar het partijcongres zijn zeker honderd afdelingen van de partij in gesprek gegaan met de partijbestuur en de politieke leiding over het kinderpardon.
Veel CDA-leden en -kiezers hebben grote moeite met het feit dat honderden gewortelde asielkinderen niet in aanmerking komen voor het 2013 ingestelde kinderpardon, zegt Ensberg. Hoewel de kinderen vaak al vele jaren in Nederland zijn, worden zij niet gepardonneerd. Meestal omdat hun ouders niet volledig zouden hebben meegewerkt aan hun uitzetting. CDA-wethouders, schoolbestuurders, dominees en betrokken partijleden zien van dichtbij hoe de emoties in hun gemeenschap oplopen wanneer goed geïntegreerde kinderen dreigen te worden uitgezet naar onprettige landen waar ze soms nog nooit zijn geweest. Bij deze achterban smeult dus al langer de onvrede over het feit dat de politieke leiding zich in de Tweede Kamer juist sterk maakte voor het streng handhaven van de voorwaarden van het pardon.
Geïnspireerd door de ChristenUnie zullen die afdelingen bij het komende congres twee resoluties in stemming brengen die oproepen tot een verruiming van het pardon. ‘Het is hopelijk een voorbeeld van de meer barmhartige koers die het CDA onder de nieuwe voorzitter Rutger Ploum zal gaan varen’, zegt Ensberg.
En een openlijk conflict op het congres tussen fractie en achterban is – zeker met de Provinciale Statenverkiezingen in aantocht – een weinig aanlokkelijk perspectief voor de partijtop. Nadat VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff vorig weekend afstand nam van het Klimaatakkoord, besloot de fractieleiding van het CDA dat zij dan wel deze hete aardappel konden uitspugen.
Flip Schüller
Flip Schüller was vorig jaar regelmatig in het nieuws als advocaat van Howick en Lili. Toen de twee uitgeprocedeerde tieners uitgezet zouden worden renden ze weg en besloot staatssecretaris Mark Harbers (VVD) hen ter elfde ure alsnog een verblijfsvergunning te geven. Met die beslissing was direct het oog gericht op de vier- tot zeshonderd kinderen in vergelijkbare situaties.
Op verzoek van de fracties van D66 en ChristenUnie schreef Schüller afgelopen najaar een memo over de vraag of het mogelijk zou zijn ook hen toe te laten zonder een precedent te scheppen dat eindeloos rekken en tegenwerken van asielprocedures met kinderen in de toekomst zou uitlokken. Schüller deed dat op eigen titel, maar raadpleegde wel uitgebreid wetenschappers collega-advocaten, ngo’s en betrokken ambtenaren. Het kan geregeld worden, zo luidt zijn conclusie. Onder meer door de ‘meewerkplicht’ te veranderen in de eis dat ouders de procedure niet actief moeten hebben tegengewerkt. Ook moeten nieuwe asielvragen met gezinnen in de toekomst prioriteit krijgen zodat procedures van vijf jaar voortaan niet meer voorkomen. En hij wijst erop dat een recente uitspraak van het Europees Hof van Justitie Nederland toch al dwingt om zijn regelgeving aan te passen. Waardoor een deel van de pardonkinderen mogelijk sowieso zou kunnen blijven.
Naar verluidt was Van Toorenburg aanvankelijk niet erg gecharmeerd van het memo. Maar in het Algemeen Dagblad noemt zij het document van Schüller als een kansrijke oplossing. De aanpassing zou volgens CDA, D66 en ChristenUnie zelfs in lijn zijn met het regeerakkoord. De partijen roepen staatssecretaris Harbers nu op om de suggesties van Schüller mee te nemen in een lopend onderzoek naar het kinderpardon.
Tim Hofman
Indirect heeft programmamaker Tim Hofman ongetwijfeld invloed gehad op de koerswijziging van het CDA. Hofman maakte de documentaire Terug naar je eige land over gewortelde asielkinderen die uitgezet moeten worden. Daarvoor bezocht hij onder meer met de 9-jarige Nemr het Binnenhof, wat confronterende televisie opleverde. In Den Haag is Hofman vooral een factor van belang vanwege het burgeninitiatief dat hij na zijn documentaire startte. Binnen enkele dagen wist hij 250 duizend handtekeningen te verzamelen voor een verruiming van het kinderpardon. Die enorme steun maakt duidelijk dat de kwestie Lili en Howick weliswaar is opgelost, maar dat die heel gemakkelijk bij een volgend schrijnend gezin weer een nieuw gezicht kan krijgen. Bovendien mag Hofman dankzij de enorme steun zijn burgerinitiatief eind maart in de Tweede Kamer toelichten. Dit onderwerp, zo weet het CDA mede dankzij Hofman, gaat niet weg.
Erik Scherder
Samen met 37 collega’s kwam hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder eind vorig jaar met een zeer kritisch rapport over het uitzetten van kinderen. Daarin staat dat kinderen die hier al lang wonen door de chronische stress van een dreigende uitzetting schade aan hun hersenen oplopen. En dat ‘daardoor de kans dat zij zich aanpassen aan de leefomstandigheden in het land van herkomst uiterst klein geworden is’. Hoewel Madeleine van Toorenburg destijds nog redelijk koel op die bevindingen reageerde, noemt ze het in het Algemeen Dagblad afgelopen weekend wel een van de belangrijke redenen voor het feit dat de fractie ‘van inzicht is veranderd’.
Wat betekent de draai van het CDA voor de naar schatting vierhonderd asielkinderen en hun ouders?
De draai van het CDA werd door alle strijders voor een ruimer kinderpardon dit weekend als een grote overwinning gevierd. Op zich begrijpelijk want een meerderheid in het parlement wil de wet nu zo aanpassen dat zij alsnog een verblijfsvergunning krijgen. Maar of dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren is nog niet zeker. Nog los van de ongewisse dynamiek die de draai in de coalitie ontketent, is de eerste voorzichtige oproep van CDA, D66 en ChristenUnie er een van onderzoek. De verruiming zoals voorgesteld door advocaat Flip Schüller moet worden meegenomen in het lopende onderzoek van oud-topambtenaar Richard van Zwol naar ‘langdurig verblijf zonder verblijfsrecht in Nederland’.
Op korte termijn speelt nu vooral de vraag of de kinderen ‘voorlopig’ verzekerd zijn van hun verblijf. PvdA-leider Lodewijk Asscher zei afgelopen weekend al dat hij zich daarvoor in de Tweede Kamer zal inzetten. Het parlement zal de komende weken dus naar verwachting een motie in stemming brengen waarin de regering wordt opgeroepen te stoppen met uitzetten, zolang de verruiming van het kinderpardon wordt onderzocht.