Direct naar artikelinhoud
Beter/LevenWondgenezing

Geneest een wond beter als je hem laat drogen ‘aan de lucht’?

Antwoord op lezersvragen over gezondheid, voeding, leefstijl en psyche. De vraag van deze week: moet je een wond laten drogen ‘aan de lucht’?

Geneest een wond beter als je hem laat drogen ‘aan de lucht’?
Beeld Daantje Bons

Een wond heeft lucht nodig. Velen zullen dat als kind hebben gehoord, als ze met kapot geschaafde knieën of een hand vol schrammen thuiskwamen. Een doekje voor het bloeden, en daarna gewoon laten drogen ‘aan de lucht’. Maar is die volkswijsheid ook ergens op gebaseerd? Wie op internet zoekt, vindt zowel talloze adviezen om inderdaad wonden open te laten drogen als beweringen dat het een fabeltje is.

‘Van schaafwonden wordt inderdaad gezegd dat je ze het beste aan de lucht kan laten genezen’, reageert Hans van der Pols, wetenschappelijk medewerker EHBO bij het Oranje Kruis. Dat soort wonden bloeden doorgaans niet zo hard, dus het kan ook gemakkelijk zonder een bloedspoor door het huis te trekken. Hard bewijs dat het beter – of slechter – geneest zonder pleister of verband is er echter niet. Het is natuurlijk ook niet zo’n issue. Linksom of rechtsom, een schaafwond geneest in principe toch wel.

De wond afdekken kan wel een nadelig effect hebben, zegt Van der Pols. Schaafwonden ‘dragen’ namelijk een beetje, wat zoveel betekent als: er komt gelige pus uit. ‘Een schaafwond gaat bijna altijd een beetje ontsteken, door straatvuil. Dan krijg je pusachtig vocht dat aan verband kan kleven. Haal je het verband eraf, dan trek je de wond weer open.’ Daar bestaan speciale niet-klevende kompressen voor, maar de wond open en bloot laten is een prima alternatief. Uiteraard nadat je de wond hebt afgespoeld, gewoon met water. ‘Bij kleine wonden is er geen bewijs dat ontsmetten van een wond beter is dan het schoonspoelen met water.’

Al zijn er net zo goed redenen te bedenken om een wond toch maar te bedekken met een pleister of gaasje, bijvoorbeeld omdat je direct na je verwonding iets gaat doen waarbij vuil in de wond kan komen. Of omdat de wond onder je kleding zit en bij bewegen open schuurt.

Een wond aan de lucht laten drogen heeft als voordeel dat er sneller een korstje op komt, zegt Peter Quataert, verpleegkundig specialist bij het Kenniscentrum wondzorg in Terneuzen. Doe je er een verband op, dan duurt het soms wat langer voordat het wondvocht is opgedroogd.

Het maakt wel verschil of je spreekt over wonden bij gezonde of zieke mensen, benadrukt hij. ‘Bij een diabetespatiënt of een vrouw van 80 met slechte doorbloeding is het genezingsproces van een schaafwond heel anders dan bij een jonge, gezonde man van 30.’ Bij dat soort ‘complexe wonden’ vindt vaak een zogenoemde vochtige wondbehandeling plaats. De wond wordt dan juist vochtig gehouden, maar niet té vochtig. Dat betekent soms natte verbanden leggen en soms juist verband dat overtollig wondvocht absorbeert.

In de jaren zestig toonden studies bij varkens aan dat dit beter werkte dan een droge behandeling, zoals simpelweg een pleister op de wond plakken en er een korst op te laten komen. Daarna volgden veelbelovende resultaten bij mensen met chronische wonden, die niet op normale manier genezen. De cellen die het nieuwe huidweefsel maken, groeien sneller in een vochtige omgeving dan van onder een korstje, is het idee.

Bij de huis-tuin-en-keukenwondjes van gezonde mensen is veel minder goed onderzocht, maar er zijn aanwijzingen dat eenzelfde effect optreedt. De Amerikaanse onderzoeker Joel Beam bewerkte in 2008 het been van zestien jonge, gezonde proefpersonen met schuurpapier. Ieder van hen kreeg vier wondjes. Eén daarvan bleef open, de andere drie werden bedekt op drie verschillende manieren die een vochtige wondomgeving moesten bevorderen. Na veertien dagen was geen van de onbedekte wonden volledig genezen, tegenover 62 tot 87 procent van de bedekte wonden. De best werkende afdekking was een zogenoemd hydrocolloid wondverband, een verband dat de wond volledig afsluit en daardoor vochtig houdt.

Dat betekent niet dat we allemaal hydrocolloid wondverband in onze EHBO-trommel moeten stoppen. Dat korstje op wonden ontstaat niet voor niets. Het is onze natuurlijke manier om een wond af te dekken, daar is niets mis mee. Genezing duurt de ene keer misschien wat langer dan de andere keer, maar bij gezonde mensen doet het lichaam zijn werk uiteindelijk wel. Met of zonder fris briesje langs de huid.