Asiel aan Asia Bibi is de redding van Europa

 Het lot van Asia Bibi, de Pakistaanse vrouw die acht jaar in de gevangenis heeft ­gezeten omdat ze profeet Mohammed zou hebben beledigd en na vrijlating in handen van de moordlustige godsdienstfanaten dreigt te vallen, doet me aan het ­gezin in de film Funny Games denken. In deze film van regisseur ­Michael Haneke dringen twee jongemannen het huis van een gezin binnen. Ze martelen de totaal onschuldige mensen, doen allerlei gruwelijke spelletjes en vertellen eerlijk wat ze van plan zijn: ’s ochtends wacht het gezin de dood. De jongens kijken ook meermaals in de camera en communiceren met de kijker: ‘Wat denk jij? Maken ze een kans? Jij staat aan hun kant, toch?’

Zoals de kijkers van deze film in de bioscopen en huizen die ijzingwekkende vragen toegeworpen kregen en niets konden uitrichten tegen de bloedstollende, doelloze gruwelijkheden, zo zat de rest van de wereld verlamd naar het nieuws te kijken om erachter te komen wat de godsdienstige tirannie van de Pakistaanse massa’s nu weer met Bibi had gedaan.

Het drama van Bibi heeft nu een nieuw hoofdstuk bereikt en wij zijn er getuige van hoe de hoop van de arme vrouw naar een westers land te gaan aan diggelen wordt geslagen omdat de Europese leiders, zoals het gezin in de film van Haneke overkwam, geparalyseerd zijn door de macht van het irrationele geweld.

Het wordt langzamerhand duidelijk dat de Pakistaanse niet van harte welkom is in Europa. Want, asiel verlenen aan Bibi, die meer dan iedereen in de wereld de status van asielzoeker verdient omdat in het land waar ze nu leeft dagelijks duizenden mensen de straten op gaan om de straf van onthoofding te eisen voor haar, brengt het risico van geweld en aanslagen in het land van asiel met zich mee.

Is zwichten voor het geweld van de dwazen dan de juiste optie? Met ratio, rust en degelijkheid hebben Europeanen een kalm continent ­weten te stichten waar de rede ­regeert. Spinoza, wiens seculiere ­filosofie uit de zeventiende eeuw aan de basis staat van het huidige Europa, had misschien zelf ook niet verwacht dat Europeanen geheel in de lijn van zijn denken dermate aan het controleren en beheersen van hun emoties zouden werken dat ­Europa uiteindelijk een oase van rust en vrede zou worden.

De Europeanen hebben uiteraard dezelfde gevoelens als de schreeuwers in Pakistan. Maar hier raakt men niet in de ban van de hysterie. In de loop der eeuwen is de Europeaan getransformeerd naar de mens die de emoties en de hartstochten probeert te duiden alvorens tot handelen over te gaan.

Wat doet deze kalme, redelijke mens in het geval van een aanval van het blinde geweld? Moet het lot van Bibi ons soms koud laten? En als zij inderdaad in de handen van de ­achterlijke massa haar laatste adem uitblaast en die hysterische meute, zoals die twee knapen in Funny ­Games ook deden, in de camera kijkt en ons een vette knipoog geeft? Moeten we dan de televisie uitzetten en alles proberen te vergeten? Slaat de onwetendheid en de agressie ons dan misschien over?

Asia Bibi is niet alleen dat gezin dat in handen is gevallen van die twee bruten in de film van Haneke. In mijn denkwereld symboliseert ze ook de Joodse gemeenschap van ­Europa die afhankelijk was van de gevoelens van mededogen van de nazi’s. Degenen die passief hun lot afwachten komen bedrogen uit, net als de wegkijkers die denken dat het nooit hun beurt zal zijn om in handen van die hysterie te belanden.

Spinoza was verbannen uit ­Amsterdam, werkte als lenzenslijper in Rijnsburg om in zijn onderhoud te voorzien en zette daar zijn filosofie op papier. Hij polijstte de ziel van de Europeaan door hem voor te ­bereiden op de machtsovername door de rede en hem te laten oefenen op het in bedwang houden van de emoties. Hij gaf ook aan dat er lui zijn die niets liever willen dan anderen pijn en verdriet te bezorgen. Mensen die de wereld willen verduisteren en een doodcultus willen creëren.

‘Wat je begeert is goed’, zei deze realistische vader der Europeanen ook. ‘Jaag die begeerte na…’ Wat is onze begeerte? Dat Bibi onze buurvrouw wordt. Dat we haar zien ­lachen in Nederland. En dat we de lui die in de camera kijken en tegen ons zeggen ‘Wat denk jij, maakt ze een kans?’ van een antwoord voorzien door te antwoorden: ‘Ja, zij maakt een kans. Jullie niet.’

^{Erdal Balci is schrijver en journalist.}