The Favourite zet het kostuumdrama op zijn kop – een interview met de regisseur en de cast

De labiele Britse koningin Anne zit klaar in een Londense hotelkamer, kopje thee in de hand. Geflankeerd door de gevallen hofdame Abigail Hill, een rasopportunist zonder scrupules. De stoel op rechts is nog vrij, want hertogin Sarah – loeder en meesterlijke intrigante – is iets te laat en zal zo dadelijk aanschuiven. De gezamenlijke minipersconferentie betreft niet de echte historische vroeg 18de-eeuwse figuren, zoveel mag duidelijk zijn. Wel hun vertolkers in de burleske Britse hofkomedie The Favourite van de Griek Yorgos Lanthimos. Colman, Stone en Weisz: de nieuwe hemelse drie-eenheid van het kostuumgenre (elk genomineerd voor een Golden Globe).

‘O mijn God, ik wil hierin zitten, laat me hierin zitten’, prevelt koningin Olivia Colman (44). ‘Dát dacht ik, toen ik het script voor The Favourite las. Zo goed, dat je er haast depressief van wordt, want waarom zijn personages maar zelden zo goed? Yorgos kon natuurlijk krijgen wie hij maar wilde, voor die rollen.’

‘Ik voelde dat nét zo’, zegt Emma Stone (30), alias Abigail. ‘Ik smeekte hem: mag ik meedoen?’

Noem die Anne, Abigail en Sarah géén sterke vrouwenrollen, waarschuwen de actrices de aanwezige pers. Stone: ‘Ik zal even parafraseren wat Rachel (Weisz) eerder daarover zei, nu ze er nog niet is. Mannenrollen worden nooit sterke personages genoemd, behalve in films over bodybuilders. De vrouwen in The Favourite zijn niet per se sterk. Ze zijn ook zwak, fragiel en bang – én sexy, en grappig, en zoveel meer.’

De mannen aan het hof in The Favourite, met hun wufte posen, bepoederde wangen en riante pruiken, zijn hier wel duidelijk de zwakkere sekse. Maar dat maakt de film nog geen wraakoefening op mannen, benadrukt Stone. ‘Eerder vandaag suggereerde iemand dat in een eerder interview met ons, omdat de vrouwen met elkaar naar bed gaan. Wat maakt dat nou uit?’

‘Vrouwen slapen weleens met vrouwen’, zegt Colman. ‘Ook toen al.’

Actrices dragen geen make-up in de film, acteurs wel. ‘Maar dat is zo in álle films van Yorgos’, zegt Rachel Weisz (48) als ze even later aanschuift. ‘Hij houdt er niet van als vrouwen make-up dragen. In The Lobster was dat ook zo.’

Korsetten zijn er nog wel voor de vrouwen. Stone: ‘Dat was voor mij de eerste keer als actrice. Het is interessant wat het doet met je adem, lichaam en gesteldheid gedurende de dag. Het verplaatst je organen. Je realiseert je dat vrouwen in die tijd letterlijk vastzaten. Ze waren ingesnoerd.’

Lanthimos is er ook bij vandaag, maar spreekt de pers in een ander hotelvertrek. De 45-jarige regisseur trok de cinema van zijn geboorteland uit het slop met zijn markante Griekse tragikomedie Dogtooth (Oscarnominatie, 2011), om zijn publiek vervolgens te verbreden met de bizarre Engelstalige komedies The Lobster (met Rachel Weisz, 2015) en The Killing of A Sacred Deer (met Nicole Kidman, 2017). The Favourite, zijn eerste film voor een grote Amerikaanse studio (Fox), is losjes gebaseerd op historische bronnen, zoals de brieven van koningin Anne en die van haar beurtelings favoriete adviseurs hertogin Sarah Churchill en de (latere) barones Abigail. Twintig jaar geleden ging het script al rond, maar destijds kwam de film niet van de grond: financiers hadden moeite met de lesbische scènes en het gebrek aan aansprekende mannelijke rollen.

Hij kantelt zijn periodedrama een beetje, zegt Lanthimos. ‘Iets moderner dan gebruikelijk, al voelt het nog wel als een periodedrama.’ De vogue-achtige dans aan dit 18de-eeuwse hof bijvoorbeeld, oogt weinig archaïsch. En de persoonlijke tragiek van Anne Stuart, die in 1714 kinderloos stierf na zeventien zwangerschappen, wordt verbeeld middels haar zorg voor een sprong konijnen: voor elke overleden vrucht of spruit een langoor. Toch maken zulke verzonnen details de werkelijkheid niet absurder, stelt Lanthimos. ‘Het hofleven was al vrij absurd, met al die kamers met specifieke functies, waar de hele dag door mensen werden ontvangen. Zelfs als de koningin iets at stond er een groepje te kijken. Alsof er een toneelstuk werd opgevoerd.’

Kenmerkend voor zijn regie is dat Lanthimos zo min mogelijk regieaanwijzingen geeft.

Weisz: ‘Hij prikkelt je instinct. Je mag helemaal los gaan. En dan zegt Yorgos nee. Of ja.’

Stone: ‘Ik zou willen dat meer regisseurs zo waren, dat ze niet over de filmset schreeuwen: doe dat luider en bedroefder! Dat is zo gênant.’

Weisz: ‘Als actrice kan het goed voelen eens geen controle te hebben, de machinerie niet te bedienen.’

Colman: ‘Al is enige controle over je keuzen wel fijn. Vroeger, in de filmwereld, zei iemand gewoon: je bent nu naakt. Tegenwoordig kun je en mag je nee zeggen. Die controle is absoluut noodzakelijk, maar vertrouwen op een ander is ook fijn.’

Weisz: ‘Juist, dat bedoelde ik. Niet dat je je borsten tevoorschijn haalt. Yorgos fluistert. Een beetje zoals een katten- of babyfluisteraar. Zo’n magische methode.’ Met plechtige stem: ‘Je bént Sarah, zei hij dan.’

Colman: ‘Soms kwam hij kort voor een opname even bij me staan en zei hij ineens: dit is de belangrijkste scène. Ga!’

Stone: ‘Tegen mij zei hij alleen maar ‘magnifiek’ of ‘geweldig’, maar dan met zo’n sarcastisch toontje.’

Weisz: ‘O, ik dacht dat hij dat serieus bedoelde.’

Stone: ‘Nee, hij wist dat ik er gek van werd. Daarom deed hij dat ook, en het werkte.’

Colman kijkt even vorstelijk recht vooruit, naar het vijftiental journalisten in de hotelkamer. ‘O, helemaal vergeten dat jullie er ook nog zijn.’

De Britse actrice, vooral bekend van diverse rollen in tv-series (Broadchurch, The Night Manager), is binnenkort te zien als een andere, iets latere koningin: Elizabeth II in de Netflix-serie The Crown, seizoen twee. ‘In mijn contract staat dat ik voortaan alleen nog koninginnen speel. Nee, maar koningin Anne is zo anders. Ik kan me niet herinneren op school ooit iets over haar te hebben gelezen. Heel treurig dat ze haast vergeten is. Ze was toch de eerste monarch van het Verenigde Koninkrijk van Groot-Brittannië (met Schotland en Ierland, red.). In zekere zin werd het haar nooit toegestaan volwassen te worden, iedereen behandelde haar als een kind. Waarschijnlijk heeft ze nooit haar eigen achterste afgeveegd.’

‘Daar kan ik voor instaan’, zegt Weisz, die in haar rol als hertogin Sarah de koningin op alle mogelijke manieren bijstaat en bespeelt.

Colman: ‘Er was een scène waarin de koningin poept en door de deur heen in het Frans converseert, maar die heeft niet de uiteindelijke film gehaald.’

Het repetitieproces voorafgaand aan de opnamen was tamelijk onorthodox, volgens de actrices.

Weisz: ‘Malle spelletjes. Elkaars tekst opzeggen, terwijl je elkaars handen vasthoudt. Of onder iemand door kruipen. De theorie is dat je je niet meer geneert voor elkaar. Dat denk ik tenminste, Yorgos zegt dat dan weer niet.’

Colman: ‘Hij wil dat je stopt met denken.’

Weisz: ‘Ook dat zegt hij niet, maar we denken dat hij dat wil.’

In de andere kamer wil Lanthimos er wel iets over zeggen. ‘Een beetje klooien, dat is het. Hun verbeelding aanspreken, maar dan niet op een intellectuele manier. Ik vind zoiets nuttiger dan een gewone repetitie. Meestal zijn acteurs aan het begin even uit het lood geslagen, daarna waarderen ze het wel. En hebben ze er ook lol in.’

Het doen en laten van koningshuizen genoot nooit zijn bijzondere belangstelling, verklaart de regisseur. Maar machtsrelaties juist wel. ‘Die zitten in meer van mijn films, ja. Waarom dat zo is?’ Hij lacht kort. ‘Omdat er verder niets is? Macht is essentieel in onze omgang met anderen, dat geldt voor alle mensen. Wat me interesseert aan dit soort individuele of koninklijke macht, is hoe iemands temperament zomaar, in een bevlieging, het lot van miljoenen mensen kan beïnvloeden. Dat gegeven is waanzinnig.’