‘Grandioos resultaat’: Dwarslaesiepatiënten kunnen na elektrische stimulatie weer een beetje lopen

Onafhankelijke wetenschappers zijn positief over de resultaten die de Zwitserse wetenschappers, onder leiding van hoogleraar Grégoire Courtine, vandaag publiceren in Nature en Nature Neuroscience. Hoogleraar neuroregeneratie Joost Verhaagen (Nederlands Herseninstituut) noemt het onderzoek ‘veelbelovend’. Hoogleraar zenuwchirurgie Martijn Malessy (LUMC) spreekt van ‘een grandioos resultaat’, maar waarschuwt wel dat de vooruitgang nog summier is.

Onder de proefpersonen is een 35-jarige Nederlander. Hij kreeg, net als twee andere mannen, op zijn ruggenmerg een sonde geïmplanteerd met elektrodes die waren verbonden met een stimulator in de buikholte. Door een combinatie van elektrische stimulatie en intensieve oefeningen werden de slapende zenuwbanen in hun ruggenmerg gaandeweg sterker. Dat leidde bij twee van de drie mannen tot zelfstandige stappen achter een rollator of op krukken. Bij de derde man, die vooraf nauwelijks nog spiermassa had, nam de spierkracht toe.

Twee maanden geleden boekten Amerikaanse onderzoekers ook al succes bij patiënten met een dwarslaesie, maar die patiënten hadden ondersteuning nodig van een therapeut en moesten de stimulator blijven hanteren om passen te kunnen zetten. De Zwitserse onderzoekers komen verder: na een paar maanden lukte het twee patiënten om enige bewuste controle over hun beenspieren te krijgen zonder dat de stimulator aan stond.
_{Lees verder onder de graphic}

Zenuwbanen ‘wakker schudden’

Dat komt doordat de stimulator heel precieze signalen afgeeft aan de zenuwbanen die de spiergroepen in de benen aansturen, zegt Sjaak Deckers van GTX medical, een Nederlands-Zwitsers bedrijf dat bij het onderzoek betrokken is. Wat zich precies in de zenuwbanen afspeelt, blijft onduidelijk, zegt Verhaagen: ‘We kunnen niet in het ruggenmerg van deze patiënten kijken.’ Maar eerder onderzoek bij ratten die op dezelfde manier werden behandeld, wijst erop dat in het ruggenmerg twee processen plaatsvinden, verduidelijkt hij: er ontstaan lokaal voorzichtig nieuwe verbindingen en in de synapsen, de contactplaatsen tussen twee zenuwcellen, worden meer signaalstofjes aangemaakt. ‘Dat duidt op blijvende winst en dat is bijzonder.’

Succes met de stimulator is vooralsnog alleen mogelijk bij een subgroep van patiënten, bij wie een deel van de zenuwbanen nog intact is. ‘Die banen kunnen door de elektrische stimulatie als het ware wakker worden geschud’, zegt Verhaagen. Hoogleraar Malessy wijst erop dat twee van de drie patiënten uit het onderzoek nog enige kracht in hun benen hadden. Zij konden na een half jaar, met inzet van de stimulator, 80 tot 150 meter lopen in zes minuten. De derde patiënt, die krachteloos was in zijn benen, boekte in het eerste half jaar nauwelijks functionele vooruitgang. ‘Hoe slechter de uitgangssituatie, hoe minder winst de behandeling kennelijk oplevert.’

Hoewel de vorderingen nog gering zijn, kunnen die voor patiënten van grote waarde zijn, beseft Malessy. ‘Als zij voortaan in huis wat rond kunnen lopen, is dat al een enorme vooruitgang.’ De acceptatie bij patiënten en artsen hangt af van het gebruiksgemak van de nieuwe vinding, beseft Deckers van GTX medical. Het bedrijf werkt nu aan een betere techniek en ontwikkelt samen met de Zwitserse wetenschappers een bruikbare therapie voor patiënten.