Zo dichtbij, maar dan valt Ajax in eilandjes uiteen
Ajax had de koppositie voor het grijpen na het puntenverlies van PSV bij FC Emmen (2-2). Maar de druk bleek tegen Heerenveen te groot. Het is bijna 1.000 dagen geleden dat Ajax bovenaan stond.
Opeens was niets over van de branie, het zelfvertrouwen en het relaxte combinatievoetbal van Ajax. Helemaal niets. Op het einde van een gedenkwaardige dag waarop Ajax voor het eerst in bijna 1.000 dagen koploper van de eredivisie ging worden, viel het elftal uit elkaar in eilandjes van chaos.
Ajax – Heerenveen 4-4: kolderiek, prachtig, fascinerend, onbegrijpelijk en onvoorspelbaar tegelijk. Een voetbalwedstrijd als een experimenteel kunstwerk. Het was iets minder spectaculair dan de legendarische 6-5 in 1950, nadat Ajax in Friesland met 5-1 leidde, maar het was meer dan een voetnoot in de geschiedenis.
‘Teleurgesteld en boos’ was trainer Erik ten Hag van Ajax na afloop, en dat was een begrijpelijke veroordeling van het ongeconcentreerde, zelfvoldaan ogende voetbal, met ernstige verwaarlozing van de defensie. Eenmaal dwalende, is het verdraaid lastig om de juiste koers te hervinden. Het publiek reageerde zich af op Kostas Lamprou, de pocketkeeper van 1.76 meter. Dat oordeel was gemakkelijk geveld. Ook de zogenaamde grote jongens, miljoenenmannen van de komende transferzomer, waren matig op dreef: van Matthijs de Ligt tot Frenkie de Jong en Hakim Ziyech, om het over spits Kasper Dolberg niet te hebben.
Ronduit memorabel was het moment in blessuretijd waarop de Johan Cruijff Arena totaal stilviel, omdat Arber Zeneli alleen op doelman Lamprou afging. Lamprou, vervanger van de zieke Onana, redde deze keer geweldig, al bleef hij de schlemiel. Ten Hag sprak van een ‘grillige’ wedstrijd van de Griek. Lamprou komt tekort als het om bereik gaat. Ondanks goede reflexen redt hij bijna nooit een bal zuiver in de hoek.
PSV blijft dus koploper, na de 2-2 van de kampioen in Emmen, eerder op de dag. Het was een aparte middag derhalve, gevoegd bij de 4-4 van Ajax, na 3-1 bij rust. De top toonde zijn kwetsbare kant bij de hervatting van de eredivisie. Wie uiteindelijk het laatst lacht in deze jaargang blijkt in mei, maar zondag was dat toch de kampioen. Het leek alsof de zon van Florida (Ajax) en Qatar (PSV) een beetje op het bolletje was geslagen tijdens de trainingsweek. En Ajax speelt donderdag nog eens tegen Heerenveen, voor de beker, en zondag de klassieker bij Feyenoord. Lastig genoeg.
De gemiste strafschop van Tadić, geen 4-1 dus, was een keerpunt in deze wedstrijd, gelardeerd met scherpe counters van Heerenveen en uitstekend spel van de door PSV verhuurde spits Sam Lammers, te zijner tijd de mogelijke opvolger van Luuk de Jong. En dan mocht Ajax zich gelukkig prijzen dat Heerenveen geen strafschop kreeg bij 3-3.
Zeker een minuut tuurde arbiter Serdar Gözübüyük naar het scherm, waarna hij de suggestie van de VAR voor een strafschop negeerde. Het was gewoon een overtreding van Lamprou op Lammers, al had hij de bal mogelijk niet meer kunnen bereiken, en het gevoel van onrechtvaardigheid groeide toen invaller Klaas-Jan Huntelaar 4-3 maakte. Heerenveen pakte alsnog een punt, toen Kik Pierie de hoekschop van Zeneli kunstig achter Lamprou tikte.
Dat gebeurde in een fase dat Ajax de defensie vrijwel onbemand liet en De Ligt extra spits was, want Ajax wilde na de 3-3 ‘vol voor de winst gaan’, zoals Ten Hag zich uitdrukte. Met een zege was Ajax PSV voorbijgestoken, op doelsaldo. Bijna duizend dagen is het geleden dat Ajax bovenaan stond in de eredivisie. Dat was bij de aftrap op zondag 8 mei 2016, op die warme slotdag in Doetinchem, toen de bloemen al in de emmers stonden op de gang van de Vijverberg. Maar Ajax speelde gelijk tegen De Graafschap en PSV was kampioen.
Sindsdien is de club met het meeste geld op en om het veld ruim tweeënhalf jaar jager, achter Feyenoord en PSV. Dit seizoen was daar meteen de achterstand. Vijf punten, eind september, na de nederlaag bij PSV. Eerst verloor PSV daarop bij Feyenoord, daarna volgde dus het gelijkspel in Emmen. Het was grappig om Ajacieden te zien lachen voor de aftrap, toen ze de uitslag van PSV zagen. Even winnen van Heerenveen en het was gepiept.
Het ging gemakkelijk, een tijdje. Ajax scoorde snel na een originele hoekschopvariant met Lasse Schöne en Dušan Tadić en stapte achteloos over de gelijkmaker van Lammers heen met weer een treffer van Tadić. De Ligt kopte 3-1 in na half ingrijpen van doelman Hahn en Tadić miste de strafschop voor 4-1. ‘We gingen geloven dat iets mogelijk was’, aldus trainer Johnny Jansen, vervanger van de geschorste Olde Riekerink.
Lammers met een knappe schuiver en de handige Mitchell van Bergen na een messcherpe counter, nadat hij Sinkgraven dolde, zorgden voor 3-3. En toen was deze schitterende voetbalnamiddag nog steeds niet afgelopen.