Orlando Zepeda probeert er nog niet aan te denken. Hij vertelt de LA Times dat hij al 33 jaar in Los Angeles woont en daar een goede baan en een eigen huis heeft. Dat hij die kwijtraakt, is tot daar aan toe, maar zijn kinderen zijn 14 en 12 jaar oud, en omdat zij in de VS zijn geboren, hebben zij wel de Amerikaanse nationaliteit. Ze zijn alleen te jong om zonder ouders achter te blijven. Moet Zepeda hen meenemen naar El Salvador, zodat er niets meer terechtkomt van hun opleiding en hun toekomstdromen?

Veel Salvadoranen staan voor hetzelfde onwaarschijnlijke dilemma, want de 200 duizend mensen om wie het gaat, hebben 192 duizend kinderen gekregen. Ze hoorden het slechte nieuws begin januari, toen Trump een streep zette door het Temporary Protection Status-programma (TPS). Deze regeling is ooit opgetuigd om slachtoffers van natuurrampen een tijdelijke status te geven, en werd telkens weer verlengd omdat de thuislanden de terugkeer van zoveel landgenoten niet aan zouden kunnen. Dat is niet de verantwoordelijkheid van de VS, besloot Trump. Iedereen die onder TPS valt, kan vanaf september 2019 worden uitgezet.

De Maras

'Deze mensen komen terecht op één van de gevaarlijkste plaatsen ter wereld', zegt Sofia Martinez, analist van Centraal-Amerika voor de International Crisis Group. 'Alhoewel het aantal moorden iets terugloopt, waren het er in 2016 nog altijd 5.278 - in een land dat 6 miljoen inwoners telt.'

Dat komt door de bendes, de Maras, die zich bezighouden met drugshandel, afpersing en ontvoering, en elkaar op leven en dood bestrijden. Niemand is immuun voor hun aanwezigheid: winkeliers, kappers en restauranthouders moeten 'beschermingsgeld' afstaan, en bendes dreigen de oren of vingers van hun kinderen af te snijden als zij dat weigeren. Een verkeerde straat inrijden kan leiden tot een overval of kidnapping, dus zoiets simpels als een boodschap doen, je geliefde ontmoeten of naar een voetbalwedstrijd gaan, brengt direct veiligheidszorgen met zich mee.

Ouders houden hun hart vast als hun kinderen de puberteit bereiken, en daarmee onvermijdelijk onder druk komen te staan om lid te worden van de lokale bende.

'Niemand wil zijn kinderen daar laten opgroeien', zegt Martinez via Skype. Ze heeft meegewerkt aan een recent rapport over El Salvador, dat weinig optimistisch stemt. 'Zo zien we bijvoorbeeld dat het aantal moorden stijgt in gebieden waar kinderen terechtkomen die uit de VS zijn gedeporteerd - wat nu al met illegale migranten gebeurt. Een ander risico is dat duizenden jongeren zich straks moederziel alleen zullen voelen in dat voor hen vreemde land. Dat maakt hen extra gevoelig voor rekrutering.'

Werkloosheid

Wrang genoeg begon deze ellende met een eerdere golf van migranten die de Verenigde Staten werden uitgezet. In de jaren 80 woedde er een burgeroorlog in El Salvador, wat een enorme exodus op gang bracht. Vluchtelingenkinderen groeiden in de VS op in slechte wijken, en om weerstand te bieden tegen Amerikaanse straatbendes, richtten zij hun eigen gangs op. Eén hiervan is de beruchte MS-13 (vernoemd naar de 13th Street in Los Angeles) waar Trump in zijn State of the Union over sprak.

In de jaren 90 werden veroordeelde latino-bendeleden door de VS gedeporteerd naar hun moederland, waar de zwakke instituties niets tegen hen konden ondernemen, en de gangs uitgroeiden tot internationale criminele organisaties.

'Maar het is niet alleen het geweld dat het land zo ontwricht', zegt Chris van der Borgh van het centrum voor conflictstudies van de Universiteit Utrecht. 'De werkloosheid is enorm, en heel veel gezinnen zijn afhankelijk van het geld dat familieleden uit het buitenland overmaken.'

Regering

Inderdaad, vooral uit de Verenigde Staten. In 2017 stuurden Salvadoraanse migranten grofweg 400 miljoen dollar (326 miljoen euro) naar hun thuisland, en dat is ongeveer 17 procent van het bruto nationaal product. 'Het is een enorme klap als het land dat verliest', zegt Van der Borgh. 'En wat gaan degenen doen die gedwongen terugkeren? Ik vrees dat zij, als ze al een baan vinden, met hun werkervaring en talenkennis andere mensen van de krappe arbeidsmarkt drukken. De hele situatie betekent dus meer armoede, meer misdaad en het gevolg daarvan zal zijn: meer illegale migratie naar de VS. Wat dat betreft schiet Trump in zijn eigen voet.'

Van de Salvadoraanse regering valt niet veel te verwachten. Op dit moment is er een hotline en een ontvangstcentrum, en de minister van Buitenlandse Zaken heeft tijdens zijn bezoek aan Qatar geïnformeerd of daar geen banen beschikbaar zijn, maar meer actie is er vooralsnog niet ondernomen. 'In maart worden er parlementsverkiezingen gehouden, dus niemand is gebaat bij woede en paniek', zegt Martinez. 'Politici durven hun vingers niet aan het onderwerp te branden.'

Ze vreest dat dit zo blijft tot het nieuwe parlement is geïnstalleerd, medio mei. 'Terwijl het bovenaan de agenda zou moeten staan. Want als er geen actie wordt ondernomen, bestaat het risico dat de geschiedenis zich herhaalt, en een beslissing die wordt genomen in Washington, catastrofale gevolgen heeft voor de hele regio.'

In zijn eerste State of the Union riep de Amerikaanse president Donald Trump dinsdag de verzamelde leden van het Congres op tot eenheid. Maar het was een eenheid op zijn voorwaarden: America First.