De 74-jarige straatfotograaf Martha Cooper ging een week met graffiticollectief 1UP op pad
1Up is een graffiticrew die vanuit Berlijn de wereld aan het veroveren is. De vermaarde Amerikaanse straatfotograaf Martha Cooper ging een week met ze op pad. Het collectief, 1 United Power, plaatst vriendschap, plezier en eenheid boven een eigen naam en individuele roem.
Een 74-jarige vrouw die in Berlijn een week optrekt met de hyperactiefste graffiticrew van die stad – ja, als je het zo leest klinkt het wonderlijk. Maar dat is het niet. Die 74-jarige vrouw is Martha Cooper, de Amerikaanse fotograaf die in de jaren zeventig en tachtig als een van de eersten in de ban raakte van de opkomende graffitiscene in New York en met haar camera op de ene na de andere illegale nachtexpeditie vertrok. Het legendarische boek Subway Art (1984), van haar en Henry Chalfant, wordt een ‘street art-bijbel’ genoemd.
Sommige 1UP-schrijvers moesten toen nog geboren worden. Inmiddels is een aantal van de bebivakmutste jongemannen vader, toont het familieportret op de laatste pagina van het fotoboek One week with 1UP. Samen met collega Ninja K beklom Cooper hoge gebouwen en lag ze uren mee op de wacht in de bosjes, wachtend op het juiste moment om een metrotrein dicht te spuiten en daarna keihard weg te rennen. Zelf poseert ze op het dak van een pand met een fles Berliner Kindl in de hand, pretogen boven een om haar gezicht gewikkelde bandana. Geen wonder dat 1UP onder de indruk raakte van haar fit- en coolheid.
De foto’s komen tot leven op YouTube. In de video’s van 1UP die daar te vinden zijn, zie je pas echt goed hoe georganiseerd hun secondenwerk is. Spektakelstuk qua invoelbare kick is het Graffiti Olympics-filmpje. Een drone legt vast hoe gelijktijdig op acht verschillende plekken in het Griekse Athene giga-1UP's verrijzen, onder meer dankzij met verf gevulde brandblussers.
‘1UP is meer dan graffiti’, zegt 1UP over zichzelf. Wat ze wereldwijd in het straatbeeld achterlaten, is waar ze voor staan: 1 United Power, vriendschap, plezier en eenheid boven een eigen naam en individuele roem. Het vormen van zo’n eenheid is natuurlijk óók faamvergrotend; 1UP is zo up als wat – zo heet het in de scene als het werk van een graffitischrijver bekender wijdverspreider wordt, dan ben je ‘up’.
Hoe meer mensen 1UP in plaats van een eigen pseudoniem bij hun werk schrijven, hoe groter de omvang van het fenomeen. En des te groter de durf, want als collectief kan 1UP gewaagdere en grotere acties zoals die in Griekenland ondernemen. Dat telt allemaal mee voor veelschrijvers die graffiti net zo serieus nemen als 1UP; die zichtbaarder en stoutmoediger zijn dan de rest; slimmer en creatiever dan mensen die hun werk geen kunst, maar vandalisme noemen.