Britse Conservatieven stemmen vanavond over het lot van premier Theresa May
De Britse Conservatieven stemmen woensdagavond over Theresa Mays lot als partijleider en premier. Zeker 48 fractieleden van haar partij hebben in een brief het vertrouwen in May opgezegd. Dat maakt een stemming over haar leiderschap nu mogelijk.
De vertrouwensstemming in eigen kring hangt May al boven het hoofd sinds begin november. Haar partijgenoot Jacob Reese-Mogg sprak toen als eerste Conservatieve parlementslid formeel – dat wil zeggen in een brief – uit dat hij geen vertrouwen meer had in May. Binnen de partij heerst grote onvrede over haar Brexit-koers, zowel bij de Eurogezinden maar met name bij de Brexiteers. Dat ze maandag besloot om een stemming over het voorlopige Brexit-akkoord in het Lagerhuis uit te stellen, omdat ze besefte dat ze afstevende op een nederlaag, was voor sommigen de druppel.
Is dit de laatste werkdag van premier May?
De Britse premier Theresa May vecht voor haar politieke leven. Vanavond stemt de complete fractie of zij mag blijven als partijleider. Volg de ontwikkelingen in ons liveblog.
May denkt niet aan opstappen, zei zij op een ingelaste persconferentie op Downing Street 10. Ze zei te zullen strijden voor haar positie ‘met alles wat ik heb’. Haar al dan niet gedwongen vertrek zou volgens haar de toekomst van het land ‘in gevaar brengen en onzekerheid creëren op het moment dat we dat het minst kunnen gebruiken’.
De Britse premier stelde verder dat een nieuwe partijleider niet op tijd zal zijn aangesteld om alle Brexitdeadlines te halen. Op 21 januari moet het parlement stemmen over de Brexit, 29 maart moet de Brexit worden voltrokken. Als May wordt weggestemd, lopen de Conservatieven volgens haar ‘het risico dat we de controle op de Brexit-onderhandelingen uit handen geven aan de oppositie’.
Twitter bericht wordt geladen...
Hoe werkt de vertrouwensstemming?
Wanneer meer dan 158 van de 316 Kamerleden hun vertrouwen opzeggen, zal May opstappen als partijleider en premier. In dat geval komt er een wekenlange strijd om het leiderschap en zullen de Britten de EU vragen om de Brexit-datum 29 maart met een half jaar te verschuiven.
Dinsdagavond kwam eindelijk de 48ste brief van een ontevreden Conservatieve afgevaardigde binnen bij Sir Graham Brady, de voorzitter van de 1922 Committee, waartoe alle Conservatieve fractieleden behoren die geen regeringsfunctie hebben. Zij vormen de bewakers van de partij en moeten een oogje houden op de premier, die elke week verantwoording moet afleggen aan het comité. De 1922 Committee werd in het genoemde jaar opgericht toen de Conservatieven met succes een einde maakten aan de coalitie met de Liberalen. Pas na de Tweede Wereldoorlog verwierf deze groep parlementsleden een machtige rol binnen de partij.
Na een geheime stemming in het Paleis van Westminster zal blijken hoeveel Conservatieven bereid zijn om deze grote stap te wagen. Er zijn zeker zes prominente Conservatieven – onder wie Boris Johnson, Michael Gove en Sajid Javid – die graag hun intrek zullen nemen in 10 Downing Street. Als May verliest, zullen Kamerleden via meerdere stemrondes het aantal rivalen tot twee terugbrengen, waarna leden van de partij de uiteindelijke keuze mogen maken.
De 158 is een officiële grens, maar om goed te kunnen functioneren, zal ze de steun van zeker tweehonderd collega’s nodig hebben. In een soortgelijke situatie haalde Margaret Thatcher ook de ondergrens, maar toch zag ze zich genoodzaakt om op te stappen. In 2003 stapte Iain Duncan Smith, nu een van de bekendere Brexiteers, ook op na een leiderschapsstrijd. John Major won in de zomer van 1996 een leiderschapsverkiezing. Hij had indertijd genoeg van de eurosceptici en daagde hen uit met de woorden ‘put up or shut up’.
Bij winst kan May met een gerust hart doorregeren, want zo’n leiderschapsstrijd kan maar een keer per jaar plaatsvinden. Inmiddels heeft 10 Downing Street contact opgenomen met Buckingham Palace, voor het geval May daar op bezoek moet om haar ontslag in te dienen. Rond het middaguur zal ze zoals gebruikelijk Kamervragen beantwoorden, maar een daaropvolgend bezoek aan Dublin is uitgesteld. May was met een Europese tournee bezig om gehoor te krijgen voor een verbetering van haar Brexit-akkoord.
DE KANDIDATEN
Boris Johnson: geliefd bij de achterban, maar heeft veel vijanden in de fractie en zal daarom moeite hebben door de schifting te komen.
Michael Gove: de ideologische scherpschutter onder de kandidaten, maar heeft sinds hij Boris Johnson in 2016 een hak zette een imagoprobleem.
Jeremy Hunt: de minister van Buitenlandse Zaken is wat de Britten noemen ‘a safe pair of hands’. Betrouwbare minister, maar tikkeltje kleurloos.
David Davis: de voormalige Brexit-minister staat bekend om zijn joviale houding, maar kan lui zijn en altijd even loyaal
Sajid Javid: de minister van Binnenlandse Zaken heeft weinig vijanden, is bekwaam en maakt goede kans om de eerste premier te worden van Aziatische origine
Jacob Rees-Mogg: net als Boris Johnson een favoriet van de achterban, maar waarschijnlijk te conservatief, ouderwets en elitair voor zowel de fractie als het land.
Dominic Raab: de Brexit-minister is een koele jurist en een harde werker. Zijn opmerkelijke achternaam kan een hindernis zijn.
Een aangepast Brexitakkoord?
De Brexitbedeltour van de Britse premier May eindigde dinsdagavond in Brussel zonder applaus. Het was een volle werkdag maar de door May vurig gehoopte concessie – een aangepast Brexitakkoord – bleef uit.
Patrick van IJzendoorn doet al vijftien jaar verslag van onze Britse buren. Sinds de bevolking voor de Brexit stemde, lijkt het wel een ander land, vindt hij. ‘De Britten zijn een stuk bozer geworden.’
Groot-Brittannië heeft het recht om eenzijdig de Brexit in te trekken zonder toestemming te vragen van de lidstaten van de EU. Buiten het intrekken van de Brexit, zijn er nog vijf andere scenario’s mogelijk. Dit zijn ze.
Als het Britse parlement dinsdag zou hebben gekozen voor een ‘harde Brexit’, zal dat Nederland op korte termijn 2,3 miljard euro kosten.