Direct naar artikelinhoud
verlosser van venezuela?

‘Juan Guaidó, bevrijd ons’, roepen de Venezolanen hun zelfbenoemde interim-president toe

Juan Guaidó spreekt een menigte toe in Caracas.Beeld REUTERS

Sinds woensdag zijn er in Venezuela twee presidenten: de gehate Nicolas Maduro en de nieuwe volksheld Juan Guaidó. Op straat krijgt hij massaal steun, maar het is de vraag wat leger en politie gaan doen. 

Op straat schreeuwen miljoenen Venezolanen zijn naam, desondanks oogt de 35-jarige Juan Guaidó ontspannen. Het is woensdagochtend, Guaidó heeft zich met andere leden van de Venezolaanse oppositie op een geheime locatie verschanst om de laatste details van de dag te bespreken. De leuzen van de demonstranten waaien binnen door de open ramen: ‘Juan Guaidó, bevrijd ons’, roepen ze. ‘Bevrijd Venezuela.’

Guaidó beent heen en weer in de krappe hal van het gebouw. ‘Ik voel me prima’, zegt hij monter tegen de Volkskrant. ‘Dit is de dag waarop Venezuela heeft gewacht.’ Nu is Guaidó nog Kamervoorzitter, over twee uur zal hij als president van Venezuela worden beëdigd. ‘Ik heb een verantwoordelijkheid naar het land’, aldus Guaidó. ‘Die zal ik op me nemen.’ Hij lacht zijn innemende lach, gaat nog even naar het toilet, en is dan klaar voor vertrek.

Twitter bericht wordt geladen...

In de afgelopen jaren zijn veel Venezolaanse oppositieleiders opgepakt. Een aantal zit nog in de gevangenis, anderen zijn het land ontvlucht. Er gaan hardnekkige geruchten dat ook voor Guaidó een arrestatiebevel klaar ligt. ‘Maduro’s enige antwoord op kritiek is repressie’, zegt hij. ‘Hij heeft nog nooit oplossingen aangedragen voor de problemen in het land.’ Bang is Guaidó naar eigen zeggen niet. ‘Het heeft geen zin om me zorgen te maken. Ik moet vooruit.’

Hij beent de trap af, en springt achterop een klaarstaande motor. Met de andere parlementariërs achter hem aan, rijdt Guaidó in volle vaart door de straten van Caracas naar de demonstratie. De laatste tweehonderd meter naar het podium, legt hij lopend af. Lachend wurmt hij zich door de mensenmassa heen. ‘Presidente’, scandeert het publiek. Mensen huilen, iedereen wil hem omarmen.

Drie weken geleden kende nog bijna niemand hem, nu belichaamt Guaidó de hoop van Venezuela. Hij is op 5 januari tot Kamervoorzitter benoemd, en definieert president Nicolás Maduro als ‘usurpator’, iemand die op illegale wijze de macht pakt. Die illegaliteit geeft Guaidó als Kamervoorzitter het recht de presidentstaken op zich te nemen, en nieuwe verkiezingen uit te schrijven. ‘Maar dat kan ik alleen doen met steun van het volk en de strijdkrachten’, aldus Guaidó op 10 januari.

Daymara Alamo (links): ‘We hebben honger, onze kinderen gaan dood omdat er geen medicijnen te krijgen zijn.’Beeld Marjolein van de Water

Over de steun van het volk bestaat twee weken later geen enkele twijfel meer. Guaidó vroeg de Venezolanen op 23 januari de straat op te gaan, en dat deden ze. In het hele land, met miljoenen tegelijk, eisen ze het aftreden van Maduro. ‘Het is genoeg’, zegt Daymara Alamo met overslaande stem. ‘We hebben honger, onze kinderen gaan dood omdat er geen medicijnen te krijgen zijn.’ De 28-jarige student heeft haar hoop op Guaidó gevestigd: ‘Hij is het licht aan het einde van de tunnel.’

Taal van het volk

Guaidó maakt hevige emoties los in een land dat volledig aan de grond zit. De jonge politicus spreekt de taal van het volk, en weet ook bij sloppenwijkbewoners een snaar te raken. Hij is fris, onbesmet en zo energiek dat het hele land, in al zijn moedeloosheid, zich aan hem durft vast te klampen. Hij bestijgt het podium en laat zich glimlachend toejuichen door de uitzinnige mensenmassa. Kalm legt hij de presidentiële eed af.

Venezuela heeft nu twee presidenten, beiden beschouwen zich als de legitieme machthebber. Guaidó heeft de internationale wind mee. Na zijn beëdiging stromen de steunbetuigingen binnen. ‘Ik erken Juan Guaidó als interim-president van Venezuela’, twittert Donald Trump. Hierop kondigde Maduro aan de diplomatieke banden met de VS te verbreken. 

Ook Colombia, Canada, Peru, Argentinië en Brazilië zijn er snel bij en erkennen Guaidó als president. ‘We gaan meteen ambassadeurs aanstellen’, aldus Guaidó. ‘Er is een hoop werk te verrichten.’

Juan GuaidóBeeld REUTERS

Guaidó laat verder weinig los over zijn plannen als president. Hij wil in ieder geval de externe schuld heronderhandelen zodra hij aan de knoppen zit. De inflatie, vorig jaar 2 miljoen procent, moet worden ingedamd, en hij wil de oliesector nieuw leven inblazen. De productie in het meest olierijke land ter wereld is onder Maduro tot een historisch dieptepunt gedaald. En olie is vrijwel de enige inkomstenbron.

Andere president

Maar het grootste probleem voor de zelfbenoemde president, is die andere president. Niets wijst er op dat Maduro zich van zijn troon laat stoten. Terwijl de internationale steunbetuigingen voor Guaidó binnenstromen, wordt de mensenmassa in de straten van Caracas met traangasbommen uit elkaar gedreven door Maduro’s ordetroepen.

Het is niet voor het eerst dat er een ‘nu is het moment daar’ gevoel heerst in Venezuela. Toen de oppositie in 2015 een tweederdemeerderheid in het parlement won, gingen Venezolanen euforisch de straat op. Eindelijk was er tegenwicht voor Maduro, die sinds de dood van Hugo Chávez in 2013 aan de knoppen zit. Het parlement zou de instituten weer democratiseren, zo was de overtuiging, het parlement zou de regering dwingen hervormingen door te voeren.

In plaats daarvan zette het hooggerechtshof het parlement buitenspel. Massale demonstraties in 2016 en 2017 wekten opnieuw hoop, maar leidden uiteindelijk alleen tot doden, gewonden, arrestaties en martelingen door het regime. De oppositie heeft geprobeerd te onderhandelen met de regering. Ook dat schepte aanvankelijk verwachtingen maar liep op teleurstellingen uit.

In de afgelopen twee jaar verliet de ene na de andere oppositieleider het land. Ze uiten hun woede over Maduro nu twitterend vanuit hun comfortabele nieuwe appartementen in Madrid, Miami of Bogotá. De achtergebleven Venezolanen voelden zich bekocht en in de steek gelaten. Het verzet was dood, tot Juan Guaidó op het toneel verscheen.

‘Geen staatsgreep’

De hamvraag is nu wat de politie en het leger gaan doen. Guaidó roept hen op hem als president te erkennen, en zich aan zijn kant te scharen. ‘Dat is geen staatsgreep’, aldus Guaidó tegen de strijdkrachten. ‘Jullie zouden daarmee juist de grondwet respecteren.’ Maar hoewel de onvrede onder de strijdkrachten groot is, zijn er nog geen aanwijzingen dat ze Maduro de rug toe zullen keren.

De roep om buitenlandse hulp zwelt daarom aan in Venezuela. Guaidó wil niet op de zaken vooruitlopen. Zijn collega parlementariër Lawrence Castro (37), die de hele dag niet van Guaidó’s zijde wijkt, sluit geen enkele optie uit: ‘Maduro en zijn handlangers voeren een oorlog tegen de bevolking van Venezuela’, zegt hij. ‘Als hij het volk blijft vermoorden, is buitenlandse inmenging onvermijdelijk.’