Shell koppelt bonus van de top aan klimaatprestaties: wordt hier ’s werelds eerste groene energiereus geboren?
De bonussen van de top bij Shell worden afhankelijk van bereikte klimaatdoelen. Door vanaf 2020 doelstellingen voor de korte en middellange termijn te formuleren, moet de CO2-voetafdruk van de energiereus in 2050 gehalveerd zijn. Vier vragen.
Wordt Shell een groene energiereus?
Voorlopig niet. Van de 25 miljard dollar die Shell jaarlijks investeert, gaat vanaf 2020 ongeveer 1- tot 2 miljard naar investeringen in duurzame energie. Op dit moment zijn de inspanningen op dit gebied relatief beperkt. Fossiel houdt voorlopig dus een leidende positie binnen het concern.
Hoe gaat het concern zijn uitstoot dan beteugelen?
Een belangrijke troef is carbon capture and storage (CCS), de ondergrondse opslag van CO2. Dit zou bijvoorbeeld goed kunnen in Qatar, ’s werelds grootste producent van vloeibaar gas, waar Shell grote belangen heeft. Het energieconcern maakt uit dit gas nu al brandstoffen als diesel en kerosine, maar er kan ook bijvoorbeeld waterstof mee worden geproduceerd. De kooldioxide die hierbij vrijkomt, zou direct onder het woestijnzand opgeborgen kunnen worden met CCS. De waterstof wordt vervolgens verscheept en elders ingezet als ‘emissieloze’ energiebron. Hiermee is een grote klapper te maken, al zijn er nog geen concrete plannen voor zulke grootschalige waterstofproductie en CO2-opslag.
Belangrijker – en concreet – is dat Shell zich nu uitspreekt over zijn zogenoemde scope-3-uitstoot. Dit zijn de CO2-emissies door klanten van Shell en dus niet door het concern zelf of door een van zijn toeleveranciers. ‘Tot nu toe wilden ze hier niets van weten, omdat Shell geen invloed zegt te hebben op wat zijn klanten doen’, zegt Mark van Baal van Follow This, een groep aandeelhouders die wil dat Shell een duurzamer koers gaat varen. ‘Dat ze nu toch vastleggen op scope 3, is ronduit revolutionair.’
Dit betekent dat Shell straks producten moet gaan leveren die minder of geen CO2 uitstoten, tamelijk lastig voor een producent van benzine en diesel. Om de uitstoot toch te kunnen verlagen, investeert Shell bijvoorbeeld in laadinfrastructuur voor elektrische auto’s. Een auto die groene stroom tankt in plaats van diesel, stoot nog maar een fractie van de oorspronkelijke CO2 uit. In Duitsland investeert het concern onder meer in de bouw van waterstoftankstations.
Shell vergroot zo het duurzame aandeel in zijn brandstofmix. De energiereus verkoopt misschien niet meteen minder benzine, maar de gemiddelde CO2-uitstoot daalt per gereden kilometer en levert zo een betere scope-3-prestatie. Daarnaast wil de multinational meer gas leveren aan gascentrales. Deze stoten minder kooldioxide uit dan andere fossiele centrales. Opnieuw een betere prestatie op scope 3 dus.
Waarom nu?
Lange tijd wilde Shell zich niet vastpinnen op concrete doelstellingen, onder meer omdat topman Ben van Beurden bevreesd was dat het concern kwetsbaar zou worden voor juridische stappen als het ‘roekeloze’ CO2-doelen zou stellen.
Deze angst is kennelijk in korte tijd de ramen van de bestuurskamer uitgewaaid. Een van de belangrijkste redenen: beleggers eisen deze doelen. Zoals de club van Van Baal, die sinds enkele jaren op aandeelhoudersvergaderingen aandringt op een duurzamer koers. Aanvankelijk zonder succes. ‘In 2016 werden onze voorstellen als te vroeg afgeserveerd’, zegt hij. ‘Een jaar later waren ze onredelijk.’
Vorig jaar begon het tij te keren. Niet alleen kleine clubs als Follow This begonnen zich te roeren, ook verzekeraar Aegon en pensioenfonds ABP schaarden zich achter een duurzamer portfolio. Deze grote investeerders realiseren zich dat hun bezittingen op de lange termijn gevaar lopen als klimaatverandering uit de hand loopt. Doordat vastgoed in wereldsteden dreigt onder te lopen en verzekeraars in de toekomst steeds meer geld kwijt zijn aan schadeposten door klimaatverandering. ‘Ze lopen dus niet alleen risico voor hun aandeel in Shell, hun totale bezit loopt klimaatrisico’, aldus Van Baal. ‘Dat besef lijkt ingedaald.’
Gesprekken met tientallen aandeelhouders leidden ertoe dat Shell het nu aandurft kortetermijndoelen te formuleren. Vanaf 2020 worden deze vastgesteld voor telkens 2- tot 5 jaar en wordt het resultaat gekoppeld aan de beloning voor bestuurders. Maandag publiceerde het concern een gezamenlijke verklaring met een groep van 310 betrokkenen. Topman Van Beurden zegt nu dat ‘de dialoog met investeerders’ tot deze evolutie heeft geleid. Hoe de plannen eruit komen te zien, wil het concern nog niet zeggen.
De klimaattop in Katowice is een mooie gelegenheid de nieuwe koers aan te kondigen. Shell verklaarde overigens eind 2017 al dat het zijn ‘koolstofvoetafdruk’ in 2050 wil halveren. In 2035 moet de uitstoot met 20 procent zijn verminderd. Daarmee was Shell ’s werelds eerste energiereus die ambitieuze klimaatdoelstellingen formuleerde.
Hoe zien anderen het besluit?
‘Een belangrijke stap’, stelt ook voorzitter Corien Wortmann van pensioenfonds ABP, een van Shells actieve ‘groene’ beleggers. De koppeling tussen bonus en verduurzaming zal er volgens Wortmann toe leiden dat Shell zich eerder aan zijn voornemens gaat houden. Milieudefensie, zelfverklaard luis in de pels van het energieconcern, spreekt van een interessant voorstel, al is het niet genoeg voor de milieuorganisatie. Voor Van Baal van Follow This is de nieuwe koers een regelrechte overwinning. ‘Wij vieren vandaag een feestje.’
Tijdens de aandeelhoudersvergadering in mei riep een groep aandeelhouders die zich Follow This noemt Shell op om zich te houden aan het klimaatakkoord van Parijs. De resolutie werd weggestemd, maar de druk op het bedrijf neemt toe.
Zelfs de milieubeweging stond perplex: Shell wordt groen. Als eerste grote oliemaatschappij kondigde Shell in november aan zijn CO2-uitstoot drastisch te zullen verlagen teneinde het klimaat te behoeden voor rampen.