Direct naar artikelinhoud
ReportageLHBT asielzoekers

Ahmad mag niet in Nederland blijven: hij is, ook volgens de nieuwe richtlijnen, niet homo genoeg

Homoseksuele asielzoekers worden niet langer op basis van westerse stereotypen beoordeeld, kondigde staatssecretaris Harbers afgelopen zomer aan. Hij moet zich woensdag in de Kamer verantwoorden, want in zaken als die van de Iraanse blinde asielzoeker Ahmad Heidari worden de stereotypen nog altijd gebruikt.  

De blinde asielzoeker Ahmad Heidari.Beeld Harry Cock

Net na aankomst op Schiphol, in juni 2016, belt de blinde Ahmad Heidari zijn vader om te zeggen dat de reis vanuit Iran voorspoedig is verlopen. Hij verwacht een opgeluchte reactie, maar in plaats daarvan klinkt hij bezorgd. Of Ahmad iets vreemds heeft gedaan, wil hij weten.

Dan vertelt zijn vader wat er die ochtend is gebeurd: de politie heeft thuis een inval gedaan. De computer en externe harde schijf van zijn zoon zijn in beslag genomen.

Heidari voelt de grond onder zijn voeten wegzakken. De politie-inval komt niet als een verrassing. Als voorvechter van rechten voor blinden is hij een lokale bekendheid. Laatst nog schopte hij stennis in de ijzerfabriek waar zijn vader werkte. Hij eiste een baan.

Geheime vriend

Maar de computer geeft meer prijs dan informatie over Heidari's activisme. Een dagboek onder meer, waarin hij zijn diepste verlangens kenbaar maakt. En, erger nog, twee pornografische video’s waarin hij en zijn geheime vriend Ali – die wél kan zien – figureren.

‘Ik heb altijd gedacht dat ik de video’s, die Ali voor mij omschreef, veilig op mijn computer achter een wachtwoord kon wegstoppen’, zegt Heidari. ‘Maar met dat telefoontje van mijn vader wist ik dat mijn doodvonnis was getekend.’

De 29-jarige Heidari kwam in het kader van zijn studie toerismemanagement naar Nederland voor een conferentie. Na een kleine week zou hij weer terugkeren naar zijn dorp in de regio Isfahan, waar hij als blinde een vertrouwd leven leidde.

Maar 2,5 jaar later is Heidari een asielzoeker die voor de derde keer is afgewezen. De IND gelooft niet dat Heidari homoseksueel is. ‘Betrokkene heeft onvoldoende inzicht gegeven in het proces van bewustwording en zelfacceptatie’, aldus de organisatie die beslist over asielaanvragen.

Harbers komt belofte niet na

Dit is opvallend, want in juli kondigde staatssecretaris Mark Harbers (Veiligheid) aan dat de begrippen ‘zelfacceptatie’ en ‘bewustwording’ niet langer de maatstaf zouden zijn bij de beoordeling van lhbti-asielzoekers. In plaats daarvan zou het authentieke, persoonlijke verhaal centraal komen te staan. Ook mochten brieven van derden ingebracht worden.  

Hiermee ‘voorkomt de IND dat te veel wordt uitgegaan van westerse begrippen en van het uitgangspunt dat iedere lhbti’er een goed en psychologisch onderbouwd verhaal kan vertellen’, verklaarde Harbers in zijn brief aan de Tweede Kamer.

Belangenorganisaties als het COC en LGBT Asylum Support hebben de Kamer in brieven laten weten dat de staatssecretaris zijn belofte niet nakomt. Harbers moet zich hierover woensdag verantwoorden. 

Opener vraagstelling

‘Eén keer afgewezen betekent voor altijd afgewezen’, is de ervaring van Sandro Kortekaas, die namens LGBT Asylum Support veel homoseksuele asielzoekers, onder wie Ahmad Heidari, juridisch bijstaat. 

Voor asielzoekers die na ingang van de nieuwe werkwijze voor het eerst een beroep doen op hun geaardheid, is volgens Kortekaas wel het nodige veranderd. ‘Er wordt een opener vraagstelling gehanteerd. Maar de groep die op basis van de oude werkwijze is afgewezen, krijgt geen nieuwe kans. Bovendien worden brieven van derden nog steeds afgewezen.’

Het is algemeen bekend dat geaardheid onder asielzoekers met geringe kansen op een verblijfsvergunning veelvuldig wordt ingezet om een status af te dwingen. Lang niet altijd wordt de waarheid gesproken.

‘Dit is een probleem’, erkent asieladvocaat Erik Hagenaars, die veel lhbt-asielzoekers bijstaat. ‘Maar het mag niet meewegen in de beoordeling van individuele gevallen. Bij sommige cliënten druipt de homoseksualiteit er gewoon af. Ze hebben een vriendje, zijn aangesloten bij allerlei lhbti-organisaties, maar worden toch afgewezen omdat ze hun geaardheid niet voldoende kunnen verklaren.’

Herhaalde asielaanvragen die Hagenaars op basis van het nieuwe beoordelingsbeleid indient, worden stuk voor stuk afgewezen. ‘De IND zegt dat er niets nieuws is ingebracht. Terwijl het probleem nu juist is dat eerder op een verkeerde manier is beoordeeld.’

De IND zegt in een reactie dat een aanvullend gehoor niet altijd nodig is. ‘In veel gevallen heeft een weging plaatsgevonden zoals bedoeld in de nieuwe werkinstructie van de IND.’

Videobeelden

In het geval van Ahmad Heidari bracht LGBT Asylum Support nieuw bewijs in, waaronder foto’s van lhbti-bijeenkomsten die hij had bezocht en een video van een feestje in Iran, bijna drie jaar geleden. Te zien is dat Heidari seks heeft met een man, die net als hij blind is. De video wordt volgens Heidari ‘voor de grap’ gemaakt door een andere genodigde, die beperkt zicht heeft.

Een vriend uit Iran bracht Heidari onlangs op de hoogte van het bestaan van de video. ‘Ik schrok. Het is in Iran heel gevaarlijk dat zo’n video in omloop is.’ Maar hij wist ook: dit zou wel eens een kentering in zijn procedure kunnen zijn. Duidelijker bewijs voor zijn geaardheid is er niet.

Europese wetgeving schrijft voor dat beelden van expliciete seksuele handelingen in een procedure niet als bewijs mogen worden gebruikt. Vandaar dat alleen een beschrijving en enkele gekuiste screenshots aan het dossier werden toegevoegd.

Twee weken geleden ontving Heidari de beslissende brief. Hij heeft, zo schrijft de IND, ‘tegenstrijdige verklaringen over de video afgelegd en de wijze waarop de video tot stand is gekomen niet aannemelijk weten te maken.’

Roerloos

Het recht op opvang in Ter Apel was hiermee ook ten einde, oordeelde de rechter. ‘Ik kreeg de afwijsbrief in mijn handen gedrukt en de IND-medewerker zei dat ik per direct moest vertrekken’, blikt Heidari terug. ‘Ze kon niets meer voor me doen. Dit is het ergste scenario denkbaar voor een blinde die altijd afhankelijk is van anderen.’  

Een tijdlang stond Heidari roerloos buiten met zijn stok, koffer en een sok met eten. Een Iraans lid van LGBT Asylum Support bracht hem uiteindelijk naar Groningen, waar hij sindsdien in een opvanglocatie voor uitgeprocedeerde asielzoekers verblijft.

In januari zal de rechter zijn derde afwijzing behandelen. Tot die tijd wacht hij af, zoals hij al 2,5 jaar doet. ‘Soms bel ik met mijn ouders’, zegt Heidari. ‘Ze weten nog altijd niet wat de echte reden is dat ik hier ben. Dan zeg ik: mam, het gaat geweldig met me. Ik heb een huis, ik ben gelukkig. De waarheid is te hard voor ze.’