Grieks parlement stemt in met naamswijziging: Republiek Macedonië is nu Noord-Macedonië
Het Griekse parlement stemde vrijdag in met de gevoelige deal over de naamswijziging van de Macedonië. Daarmee komt na tientallen jaren een eind aan het slepende conflict over de namenkwestie. Macedonië keurde het akkoord met de Grieken al eerder goed.
Nu de Grieken hebben ingestemd met de naamswijziging is bovendien het belangrijkste obstakel verdwenen voor Macedonië om toe te treden tot de Europese Unie en de Navo. Hiermee komt een einde aan een van de langstlopende diplomatieke conflicten van Europa.
De burenruzie tussen beide landen dateert namelijk al uit 1991 toen Joegoslavië verbrokkelde en het nieuw ontstane land ten noorden van Griekenland zichzelf Macedonië besloot te noemen. Dat gebied behoorde in antieke tijden immers tot het Macedonische rijk van Alexander de Grote, dus die keuze lag voor de hand, aldus de Macedoniërs. De Grieken echter, vonden dat de term ‘Macedonië’ exclusief aan hun toebehoorde omdat Macedonië de Griekse regio is waar Alexander de Grote daadwerkelijk werd geboren.
Het was het begin van een burenruzie die zo uit de hand liep dat Griekenland de afgelopen 28 jaar structureel een veto uitsprak als Macedonië lid probeerde te worden van internationale allianties als de Navo en de Europese Unie. Pas toen er in beide landen regeringen aantraden met een iets minder sterke nationalistische obsessie, kwam er voor het eerst schot in de zaak. Zo sloten beide premiers afgelopen zomer een voorlopig akkoord: als Macedonië zich voortaan Noord-Macedonië zou noemen, zou de Griekse regering toetreding tot de Navo en de EU niet langer te blokkeren.
Dat akkoord stuitte in beide landen echter op grote tegenstand. In Griekenland bleek uit peilingen dat 70 procent van de bevolking tegen de naamswijziging is en in Macedonië werd een referendum over de naamswijziging door bijna twee derde van de kiesgerechtigden geboycot.
Pragmatici en trotsen
Toch gaat die deal er vrijdagmiddag hoogstwaarschijnlijk komen. Dat komt doordat de Macedonische-naamkwestie eigenlijk helemaal geen strijd is tussen de voor- en tegenstanders van een nieuwe naam, het is vooral een strijd tussen de pragmatici en de trotsen. De trotsen aan beide kanten van de grens gruwelen van de nieuwe naam omdat hij symbool staat voor een knieval richting hun buurland – compromis is nu eenmaal vies woord in zowel Griekenland als op de Balkan. De pragmatici gruwelen eveneens van de nieuwe naam, maar zij vinden het oplossen van de al 28 jaar slepende burenruzie toch belangrijker dan nationale trots.
Vooral vanuit Macedonisch perspectief is dat pragmatisme te begrijpen. De jeugdwerkloosheid is er bijna 50 procent en het gemiddelde salaris ligt rond de 350 euro. De afgelopen tien jaar emigreerden er daarom rond de 150 duizend jongeren met een universitaire graad naar andere Europese landen, wat een zware wissel trekt op een bevolking van minder dan 2 miljoen mensen. Een lidmaatschap van de EU, zo vermoeden veel Macedoniërs, kan wellicht een einde maken aan die situatie.
Voor Griekenland is een deal eveneens gunstig omdat het dan eindelijk een normale relatie krijgt met het belangrijkste buurland. Bovendien zou de vertroebelde relatie met Europa er aanzienlijk door verbeteren. Als Noord-Macedonië immers lid kan worden van de EU en de Navo, geldt dat als belangrijke overwinning op Rusland, wiens invloedssfeer op Balkan daarmee wederom afneemt.
‘Chantage’
Vanwege die voordelen bleven beide premiers de afgelopen maanden toch gestaag richting hun gezamenlijke doel bewegen, ondanks de tegenstand in eigen land. Zo negeerde de Macedonische premier Zoran Zaev afgelopen herfst de uitslag van het negatief uitgevallen referendum door zijn partij alsnog voor de naamsverandering te laten stemmen. Ook haalde hij acht oppositieleden over hetzelfde te doen – volgens oppositieleider Hristijan Mickoski zelfs middels chantage en omkoping.
In Griekenland zorgde de aanstaande deal voor een zo mogelijk nog grotere ophef. Twee weken geleden trok de partijleider van de rechts-nationalistische regeringspartij Onafhankelijke Grieken zelfs de stekker uit de regeringscoalitie. Voor hem was iedere nieuwe naam met daarin de term ‘Macedonië’ onacceptabel, zei hij.
Het was een harde klap voor premier Alexis Tsipras die zijn toch al broze meerderheid van 151 uit 300 parlementszetels daardoor definitief kwijtraakte. De afgelopen weken deed hij er dan ook alles aan die meerderheid terug te krijgen door oppositieleden te vragen hem eenmalig te steunen.
EU-lidmaatschap
Het is overigens nog onduidelijk wanneer het nieuwe land lid mag worden de Navo en de EU. Tijdens een Europees ministersoverleg in Luxemburg afgelopen zomer werd immers besloten dat er pas ná de Europese Verkiezingen van mei 2019 zal worden onderhandeld over een mogelijk EU-lidmaatschap van Noord-Macedonië. Voorstanders van snelle toetreding zijn er genoeg, maar een aantal tegenstanders, waaronder Nederland, is juist van mening dat de EU niet de fouten moet herhalen die zijn gemaakt bij de toetreding van Bulgarije en Roemenië in 2007, toen snelheid boven zorgvuldigheid ging.