Direct naar artikelinhoud
reportage

Een kilometerslang rommelspoor, zo ver het oog reikt: ‘Het is zoveel, je voelt je machteloos’

Dochters van een boer, die met zijn tractor meehelpt opruimen, zoeken tussen de spullen naar speelgoed voor hun broertje.Beeld Harry Cock / de Volkskrant

Op Schiermonnikoog is het leger ingezet om de aangespoelde rommel van het vrachtschip MSC Zoe te helpen opruimen. Ook eilanders en toeristen steken de handen uit de mouwen. ‘We moeten niet zeuren. Dit is onze consumptiemaatschappij.’

Stofzuigerslangen, keukendoekjes, een autoportier, kunststof speelgoedhamers, kinderwagenwieltjes, gympen, quasi-Italiaanse damessandalen (‘made in Poland’), Ikea-krukjes, gewatteerde kinderjassen in blauw en roze, opgerolde fleecedekens, Philips-ledlampen, volgezogen topmatrassen, verfrollers, een Kia-autowiel, non-descript verpakkingsplastic, schelpvormige tuinmeubelkussens, neplederen stoelrugleuningen en talloze pompjes van handzeepflacons.

Een alternatieve kustlijn heeft de overboord geslagen en aangespoelde lading van het vrachtschip MSC Zoe vrijdagochtend achtergelaten op het strand van Schiermonnikoog. Een kilometers lang rommelspoor, 4 meter breed. Aan de grens tussen land en water is het een confrontatie met een minder fraaie kant van de beschaving: wat moet de mens met zoveel meuk?

Een kilometerslang rommelspoor, zo ver het oog reikt: ‘Het is zoveel, je voelt je machteloos’
Beeld Harry Cock / de Volkskrant

Een vrijwillige schoonmaker schudt het hoofd op het brede strand ter hoogte van de Badweg. ‘We moeten niet zeuren. Dit is wat wij kopen. Dit is onze consumptiemaatschappij. Met de vissen heb ik meer medelijden.’

Woensdag overheerste nog korte tijd de euforie van het juttersgeluk, zegt eilandbewoner Garda Meerdink. ‘Die opwinding als er spullen aanspoelen, zit eilanders in de genen.’ Maar de stemming sloeg snel om toen het besef indaalde: ‘Het is zoveel troep. Je voelt je machteloos.’

Aangespoelde spullen van vrachtschip MSC Zoe.Beeld Harry Cock / de Volkskrant

Dweilen met de kraan open

Ze is blij met alle toeristen die de eilanders bijstaan. Marije Pols uit ’t Harde is vrijdagochtend vroeg met haar tieners Tim en Eva met de eerste boot gekomen om bij te springen. Al haar hele leven komt ze naar Schiermonnikoog om van de natuur te genieten, zegt ze. ‘Dan hoort de minder mooie kant er ook bij.’

Burgemeester Ineke van Gent vroeg om assistentie van het leger. Die kreeg ze, vrijdag. Met de boot van half zeven in de ochtend komen zo’n honderd man aan op Schiermonnikoog. Het zijn infanteristen van de 43 Gemechaniseerde Brigade, gelegerd in het Drentse Havelte.

Dweilen met de kraan open
Beeld Harry Cock / de Volkskrant

‘De krachtpatsers van de landmacht’, volgens een voorlichtingsfilmpje van Defensie. ‘Ze staan altijd klaar bij crisissituaties.’ Deze manschappen werden uitgezonden naar Afghanistan, Irak, Mali. Het strand van Schiermonnikoog, dat is een slagveld van een andere orde.

Burgemeester Van Gent is erg content met de militaire assistentie. ‘We kunnen alle handen gebruiken.’ Het is net hoogwater geweest, de vloed heeft geen genade voor het strand. ‘Het is dweilen met de kraan open.’

Aangespoelde spullen van het containerschip.Beeld Harry Cock / de Volkskrant

Vuilnisaanvalsplan

Een vergaderzaaltje in het gemeentehuis doet dienst als commandocentrum. Het vuilnisaanvalsplan ligt uitgetekend op landkaarten. De militairen nemen het moeilijk bereikbare oostelijk deel van het eiland voor hun rekening. Dagjesmensen die bijspringen – ze krijgen van rederij Wagenborg 50 procent korting op hun bootkaartjes – kunnen het toegankelijkere stranddeel bij de Badweg ter hoogte van strandpaviljoen De Marlijn aanpakken.

In colonne bereiken de militaire voertuigen de strandopgang. Achter in de viertonner die over het strand deint, is er nog tijd voor soldatenhumor. ‘Moeten we die meeuwen ook opruimen?’ Maar eenmaal uit de legertruck, dringt de omvang van de operatie tot de troepen door. ‘Vandaag moeten we eens echt beulen.’

Vuilnisaanvalsplan
Beeld Harry Cock / de Volkskrant

De militaire bijstand is geen overbodige luxe. De reinigingsklus is handwerk: het kleine grut in blauwe vuilniszakken, het grote spul, zoals de matrassen en kussens, meteen in de kiepwagen. Die rolt stapvoets over het Oosterstrand, achter de tractor van een van de lokale boeren die ook allemaal meehelpen.

‘De koeien? Dit gaat voor’, zegt Erik Visser. Zijn juttende kinderen scharrelen tussen de soldatenkisten. Als de laadwagen vol is, wachten eilandjes rommel op het strand op hun beurt. Een knalroze stoelleuning markeert een zak peroxide, de gevaarlijke stof waarvoor al werd gewaarschuwd.

Vuilnisaanvalsplan
Beeld Harry Cock / de Volkskrant

Kampeerboerderij

Het gaat in een gestaag maar traag tempo, van 200 meter schoon zand per uur. Vanaf strandpaal 12 wacht nog 8 kilometer strand. Twee dagen zouden de militairen meehelpen, was de belofte. ‘Maar we blijven zolang het nodig is’, zegt kolonel Paul van der Touw. ‘Het is een enorme klus.’ Ook bij calamiteiten, zegt hij, staat defensie paraat.

De militairen overnachten in een kampeerboerderij. Maar de kolonel wil er geen twijfel over laten bestaan: het is geen schoolreisje. Ook deze missie wordt met militair plichtsbesef aanvaard. Een bezoekje aan de Tox Bar? ‘Vanavond gaan we niet stappen maar slapen. Morgen is er weer een dag.’

Kampeerboerderij
Beeld Harry Cock / de Volkskrant

Achter strandpaviljoen De Marlijn verrijst een tijdelijke stortplaats die er niet om liegt. Maar bij de strandopgang van de Badweg gloort aan het einde van de middag hoop: de plastic kustlijn is nagenoeg uitgewist, dankzij honderden vrijwilligers. Nog steeds lopen ze af en aan met vuilniszakken die hun goede bedoelingen verraden.

Die vuilniszakken raakten op, zegt burgemeester Ineke van Gent. ‘Maar lokale ondernemers hebben snel nieuwe gebracht.’ Ze roemt de vereende krachten, maar vreest nu alweer de relikwieën van een volgende vloed. ‘Vannacht gaat het stormen, Noordwest 6.’

Kampeerboerderij
Beeld Harry Cock / de Volkskrant