Het mirakel van een Merry Brexmas is uitgebleven, en het nieuwe jaar brengt tot nu toe ook niet veel goeds

In het laatste Hogerhuisdebat voor het kerstreces had de aartsbisschop van Canterbury zich van de bordeauxrode bankjes verheven voor een vervroegde kerstboodschap. ‘Dit was een week van diepe verdeeldheid’, sprak de eurogezinde geestelijke Justin Welby. ‘Verzoening moet centraal staan in de toekomst van het land.’ De woorden zouden rond de kerstdagen in menige Engelse kerk weerklinken, gericht tot toehoorders die grote moeite zouden hebben het beladen Brexit-onderwerp te mijden tijdens het wegwerken van de kalkoen met whiskey en Glühwein.

Alles wat met de Brexit heeft  te maken, veroorzaakt controverse. Neem de beslissing van Theresa May om partijgenoot John Redwood voor te dragen voor een ridderorde, de Brexit-veteraan die door John Major in de jaren negentig een ‘bastard’ was genoemd. Sir John staat niet bekend om zijn filantropie en maakte ooit faam door, als nieuwbakken minister van Wales, het Welshe volkslied op schaapachtige wijze te playbacken. Mays geste zal weinig helpen. Sir of niet, hij zal tegen haar akkoord stemmen. Gevoelens over soevereiniteit zijn niet omkoopbaar.

Politieke vuurpijlen

De Londense burgemeester Sadiq Khan veroorzaakte ophef door van het oudejaarsvuurwerk een ode aan Brussel te maken, waarbij de London Eye veranderde in een ronde blauwe vlag met gele sterren. Khan wilde de wereld hiermee tonen  dat poorten van ’s werelds voornaamste metropool hoe dan ook openstaan. De politisering van de vuurpijlen leidde tot boze reacties van brexiteers. De immer goed citeerbare parlementariër Andrew Bridgen sprak in The Sun van ‘een verraad van de democratie’, gepleegd door ‘een armetierige burgemeester’.

May ging 2019 in met een nieuwjaarstoespraak waarin ze parlementariërs vroeg het akkoord als een vork vol Brusselse spruitjes door te slikken zodat de natie ‘een hoek om kan slaan’. Wat kan ze anders dan smeken? Rond de kerstdagen had de premier de belangrijkste Europese leiders gebeld, behalve Europese Commissie-voorzitter Jean-Claude Juncker met wie ze zo’n moeizame relatie heeft, met het verzoek het akkoord wat acceptabeler te maken voor de vele critici in het Lagerhuis. Wederom hadden ze haar beleefd laten weten dat er niets meer te onderhandelen viel.

Ondertussen komt de stemming, die voor half januari gepland staat, snel dichterbij en er zijn geen aanwijzingen dat parlementariërs massaal van gedachten zijn veranderd, ondanks alle apocalyptische verhalen over een No Deal-scenario. Leader of the House Andrea Leadsom heeft gezegd dat een No Deal onvermijdelijk is als het akkoord van haar chef May als een oudejaarsvuurpijl wordt weggeschoten, maar achter de schermen zijn ministers en prominente parlementsleden van beide grote partijen druk aan het overleggen geweest over alternatieven.

Tijd winnen

De gesprekken richten zich op een verlenging van artikel-50 met minimaal drie maanden, zodat er meer tijd is om een alternatief te vinden voor het gedoemde akkoord. Londen verwacht dat de andere Europese landen, uit verlicht eigenbelang, zullen meewerken, al worden er problemen verwacht uit Franse hoek. Een zachtere Brexit of een nieuw referendum zijn opties, maar het blijft een keuze uit kwaden. Minister van Buitenlandse Zaken Jeremy Hunt ondermijnde Mays positie door te beweren dat geen regering willens en weten een No Deal kan steunen.

Hij beweerde dit tijdens een bezoek aan Singapore, het voorland voor veel Brexiteers. Zij hebben de feestdagen benut om de gevaren van een No Deal te relativeren. ‘Een No Deal Brexit is een gok’, beweerde Spectator-hoofdredacteur Fraser Nelson in een opiniestuk dat de Britse liefde voor gokken verried, ‘maar het is nu de beste inzet.’ In The Daily Telegraph wees commentator Philip Johnston erop dat de door Labour en de vakbonden veroorzaakte Winter van Onvrede van veertig jaar terug, met miljoenen stakingsdagen en een inflatie die handbalcijfers bereikte, erger was dan elk No Deal-scenario.

Vastberaden voormodderen

May kreeg te maken met nieuw malheur toen een onderzoek onder de achterban van haar Conservatieve Partij uitwees dat 23 procent haar akkoord steunt, terwijl 57 procent liever zonder deal – en liefst zonder betaling van 39 miljard pond – de EU verlaat. Ze blijft echter vastberaden voortmodderen, een karaktertrek die zowel bewondering als bedenkingen oproept. Columniste Judith Woods schreef dat de premier ‘een messiascomplex’ lijkt te bezitten, eraan toevoegend dat dit in de Bijbel afliep met een kruisiging door de Romeinen van Pontius Pilatus.

Als opmaat voor de hervatting van de Brexit-debatten, aanstaande woensdag, is maandagavond op het semicommerciële Channel Four de televisiefilm Brexit: an uncivil war te zien. Het centrale personage is Dominic Cummings, de machiavellistische strateeg achter de Leave-campagne. Hij wordt gespeeld door de bekende Sherlock Holmes-acteur Benedict Cumberbatch.

Maker James Graham heeft naar eigen zeggen de film met een neutrale blik gemaakt. Maar reeds vóór de vertoning is door het ene kamp gezegd dat hij te aardig is voor de Brexiteers, en vindt het andere dat hij te aardig is voor de Remainers. Alleen dat Cumberbatch uitblinkt in de hoofdrol, daarover bestaat wel overeenstemming.