Deze Portugese 'Super Mario' wordt de nieuwe voorzitter van de Eurogroep

Mario Centeno, de Cristiano Ronaldo van Ecofin. De beste van alle Europese ministers van Financiën. Het was de Duitse minister Wolfgang Schäuble die zijn Portugese evenknie deze lof toezwaaide, in het voorjaar van 2017. Toen kon een benoeming als voorzitter van de Eurogroep eigenlijk al niet meer misgaan. Vanaf zaterdag neemt Mario Centeno het voorzitterschap van Jeroen Dijsselbloem over.

Het kan verkeren. Kort nadat Portugal de meest linkse regering van Europa kreeg, in 2015, bekritiseerde Schäuble het Zuid-Europese land nog in alle openheid. Links had de verkiezingen gewonnen met de belofte dat ze zouden breken met het bezuinigingsbeleid. 'Zeer gevaarlijk', oordeelde Schäuble. De Portugezen moesten 'niet de indruk wekken dat ze willen terugkeren van de ingeslagen weg'.

Als minister van Financiën moest Mario Centeno voortdurend schipperen tussen twee krachten. Aan de ene kant moest hij rekening houden met de eisen van de Communistische Partij en het Links Blok, twee partijen waarvan de regerende Socialistische Partij afhankelijk is. Aan de andere kant probeerde hij ook te voldoen aan de eisen van Brussel.

Hij slaagde met vlag en wimpel. In 2016 bedroeg het Portugese begrotingstekort 2,1 procent: ruim beneden de vereiste 3 procent. Centeno ontdeed Portugal op die manier van het verscherpte Europese toezicht waaronder het land stond sinds de economische crisis. De werkloosheid daalde eveneens in rap tempo: tot 8,5 procent in het derde trimester van 2017 (de laatste bekende cijfers). Er is bovendien voorspeld dat de Portugese economie deze eeuw nog nooit zo hard groeide als nu.

Het zijn fantastische rapportcijfers. In eigen land groeide Centeno uit tot de populairste minister. En ook in Brussel kan hij niet meer stuk, getuige zijn verkiezing tot Eurogroepvoorzitter.

Goede cijfers

Wie is deze wonderminister, deze Super Mario, zoals de Portugese pers hem liefkozend heeft genoemd? Zeker is dat hij zijn leven lang al goede cijfers haalt. Als student gold hij als briljant. Hij studeerde aanvankelijk aan de Lisbon School of Economics and Management. Zijn vader was op jonge leeftijd overleden. De familie had geld ingezameld zodat hij en zijn broers konden studeren.

In zijn vrije tijd speelde Centeno rugby. Hij was, hoe kan het anders, penningmeester van de club. Met meteen een groot succes: voor het eerst kreeg de trainer, door zijn toedoen, betaald voor zijn diensten.

Later stoomde Centeno door naar de Amerikaanse universiteit Harvard. Hij maakte carrière bij de Portugese centrale bank, waar hij adjunct-directeur op de afdeling Economische Studies werd. Al die tijd hield hij zich op afstand van de politiek. Hij verbond zich niet aan een van de politieke partijen, maar profileerde zichzelf als 'onafhankelijk'.

Het maakt dat de Portugezen hem moeilijk kunnen plaatsen: is hij links of rechts? 'Het enige wat bepaalt wie ik ben, is mijn familie en Benfica', zei Centeno er ooit zelf over. Oké, een klein stapje verder ging hij nog: in 'cultureel opzicht' noemt hij zichzelf links. Dat wil zeggen dat hij houdt van de Portugese protestzangers Zeca Afonso en Sérgio Godinho, licht het weekblad Visão toe, en dat hij Sartre heeft gelezen.

Maar in politiek of economisch opzicht, datgene wat van belang is voor een dirigent van het financieel beleid? In Visão zegt hij dat zijn economisch gedachtegoed het best omschreven kan worden als 'fusion', zoals in de keuken die alles door elkaar mixt. 'Mijn liberalisme houdt in dat de maatschappij het individu niet mag verdrukken', zegt hij.

Markt

Een liberaal wil hij zichzelf niet noemen. Toch wordt hij door de buitenwacht zo aangeduid. Centeno staat bekend als iemand die gelooft in de markt, in het kapitalisme. Hij liet zich niet verleiden tot het nationaliseren van de Portugese bank Novo Banco, maar koos voor privatisering. Centeno maakte als arbeidseconoom school met een pleidooi voor één arbeidscontract, zodat vast minder vast en flex minder flex zou worden.

Dat idee haalde het verkiezingsprogramma van de Socialistische Partij niet. Premier António Costa haalde Centeno binnen, om de economische paragraaf van zijn program op te stellen. Daarna was hij een logische kandidaat voor het ministerschap van Financiën.

Centeno besloot om, na jaren waarin de broekriem was aangehaald, de Portugezen weer wat ademruimte te gunnen. Hij verhoogde het minimumloon en verlaagde de belastingen voor mensen met een laag of een middeninkomen. Zo kreeg hij de economie weer aan de praat.

Ondertussen gebruikte Centeno, buiten het zicht van het grote publiek, zijn bevoegdheid om een deel van de begrote uitgaven in te houden en aan te wenden voor het aflossen van schulden. Wat de communisten en socialisten er ook uitslepen bij de begrotingsonderhandelingen, wat er ook wordt besloten in de ministerraad: de Portugese minister van Financiën mag eigenhandig geld inhouden op de uitgaven. En dat deed Centeno. In 2016 hield hij 943 miljoen euro in, een record sinds de Rekenkamer de 'inhoudingen' begon bij te houden.

Er valt iets te zeggen voor het aflossen van de Portugese schuld. Die bedraagt meer dan 130 procent van het bbp; alleen Griekenland en Italië doen het slechter. Toch haalde Centeno zich de woede van links op de hals, die een afbraak van de publieke sector signaleerde.

Maar in Brussel werd goedkeurend gekeken naar zijn prudente beleid. Daar zien ze een Zuid-Europeaan die Griekenland kan helpen weer op eigen benen te staan, los van Europese hulpgelden. Een politicus ook die weet hoe hij een middenweg moet bewandelen. Met een links tintje, maar ook met een heilig geloof in begrotingsdiscipline. Zo bekeken de ideale opvolger van Jeroen Dijsselbloem.