Wie Brexit niet respecteert, verraadt 17,4 miljoen kiezers

Uit zijn eerste bijdrage als ‘onafhankelijk’ columnist (O&D, 9 januari) blijkt dat voormalig PvdA-leider Diederik Samsom nog niet goed raad weet met de stem des volks. Net zoals talrijke andere commentatoren kan hij het maar niet verkroppen dat het Britse electoraat in juni 2016 met een kleine meerderheid (maar een hoge opkomst) besloten heeft uit de EU te stappen. De regering van Theresa May doet weinig anders dan de uitslag van dat referendum uitvoeren. Dit gaat gepaard met heftige debatten in het Lagerhuis en een kabinetscrisis in slow motion. Een niet ongebruikelijk beeld in het beste parlement ter wereld. Een beetje overdreven dus om te stellen dat ‘de Britse politiek definitief bezweken is aan een zenuwinzinking’, zoals Samsom concludeert.

Samsom beweert ook dat ‘inmiddels de meerderheid van de Britten’ in de EU wil blijven. Hoe komt hij daarbij? De voortdurende peilingen in het VK wijzen inderdaad op een meerderheid voor ‘blijven’, maar dat was ook het geval in de periode voorafgaand aan het referendum in 2016. Veel ‘blijvers’ in de peilingen blijken in de praktijk echter niet te gaan stemmen. Het merendeel van de jongeren in de leeftijd van 18-24 jaar bijvoorbeeld, is in 2016 thuis gebleven.

Een nieuw referendum zou volgens de prominente Conservatieve politica Andrea Leadsom een ‘absoluut verraad’ van de 17,4 miljoen Britse kiezers zijn, die voor de Brexit hebben gestemd. Zij heeft helemaal gelijk. En die uittreders zijn lang niet allemaal boze witte mannen, zoals vaak wordt gedacht. Ongeveer de helft van hen is vrouw, en eenderde van de zwarte kiezers was voor Brexit. Want ook de talrijke gekleurde immigrantengemeenschappen uit Azië en Afrika voelen zich aan de onderkant van de markt weggedrukt door de honderdduizenden Oost-Europese arbeidskrachten.

Inderdaad zijn de vertrekkers vaak lager opgeleid en afkomstig uit de armere, perifere regio’s van het VK. Mensen die zich in de steek gelaten voelen door de gevestigde politiek, net zoals de 1,7 miljoen weggelopen PvdA-kiezers in 2017. Dat zal Diederik Samsom zich wellicht nog herinneren.

Samsom schrijft dat Engeland zonder een akkoord met de EU in de ‘afgrond’ stort. Dat zei men ook al in 2016, maar ondertussen doet de Britse economie niet veel onder voor bijvoorbeeld de Duitse, die in het derde kwartaal van 2018 in een krimp belandde. Zeker, er komen dure opstoppingen bij Dover en Hoek van Holland, en veel bedrijven zullen schade ondervinden of failliet gaan. Zo gaat dat in de moderne wereldeconomie. De groeiende files in Nederland kosten het bedrijfsleven ook miljarden per jaar. En massaontslagen zijn toch overal in Europa heel gewoon? Alleen al in de Londense City dreigen 70.000 banen te verdwijnen, zo lezen we in een bezorgde zakenkrant. Ongeveer net zoveel als in de gezondheidszorg tijdens het vorige VVD-PvdA-kabinet.

Samsom gaat geheel voorbij aan belangrijke drijfveren van de brexiteers: de vrije hand krijgen inzake migratie, handelsbeleid en economische regels. Na een – kostbare – overgangsperiode hoeft het VK ook geen negen miljard euro (netto) per jaar meer af te dragen aan de Europese begroting. Britse gelden die nu nog worden rondgepompt binnen de EU, komen dan rechtstreeks ter beschikking aan de zwakke Engelse regio’s, zonder overbodige Brusselse bemoeienis.

Engeland maakt zich tevens los van het spilzieke Europese landbouwbeleid, dat een premie stelt op grootschalige landbouw en veeteelt, ten koste van natuur en dierenwelzijn. Nog steeds belopen onder Franse regie de landbouwuitgaven 40 procent van de Europese begroting.

Met de uitgespaarde afdrachten aan Brussel kan Londen voortaan meer gerichte steun bieden aan natuurbehoud en aan kleine boeren met milieuvriendelijke landbouw. Veel landgoedeigenaren, boeren en natuurclubs steunen daarom de Brexit. Merkwaardig dus dat een progressieve persoonlijkheid als Diederik Samsom hoopt dat Londen de meerderheidswil van de Britse kiezers negeert, de Brexit afblaast en zich weer voegt in het krakende Frans-Duitse gareel. 

 _{Alfred Pijpers is politicoloog}