Hoe houd je als gezin de kerststress binnen de perken?
Anna van den Breemer schrijft elke woensdag over een alledaags opvoedkundig probleem waarvoor ze een oplossing zoekt.
NIEUWSBRIEF
Vanaf nu kun je elke woensdagmiddag interessante opvoedkwesties en trends op het gebied van modern ouderschap in je mailbox ontvangen. Schrijf je hier in voor de opvoednieuwsbrief.
In het kielzog van haar internationale bestseller The life-changing magic of not giving a fuck kwam de Britse schrijfster Sarah Knight met het e-book How to Not Give a F*ck at Christmas. Haar mening: wanneer families groeien en gezinsleden sterven, zullen ook tradities het loodje moeten leggen. Zelf voerde Knight een roulatiesysteem in. Oma’s, ouders, tantes en neven moesten met de feestdagen netjes op ‘hun jaar’ wachten, zonder uitzonderingen, ‘ook niet omdat er een nieuw vriendinnetje is dat we moeten ontmoeten. We zien wel of ze er volgend jaar nog is’, aldus Knight.
Makkelijker gezegd dan gedaan. Veel mensen maken zichzelf gek met diners, autoritjes kriskras door het land en opgelegde gezelligheid. Hoe houd je als gezin de kerststress binnen de perken?
Wat zeggen de deskundigen?
Op Kerstavond hebben mensen 37 procent meer kans op een hartaanval, blijkt uit een Zweeds onderzoek waarbij alle gedocumenteerde hartaanvallen tussen 1998 en 2013 werden bekeken. De studie trekt geen conclusies over de precieze oorzaak, maar de onderzoekers stellen in The New York Times wel dat Kerstmis bijzondere stressoren kent: reizen, moeilijke familierelaties, heftige emoties, ingewikkelde voorbereidingen voor gasten, en natuurlijk veel eten en drinken.
‘Kerstmis kan een uiterst beladen feest zijn’, zegt Jan Derksen, hoogleraar Klinische Psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. ‘Je zit als familie langdurig bij elkaar. We vinden dat Kerst gezellig moet zijn en die druk brengt spanningen met zich mee. Het gaat gemakkelijk mis. Vooral bij families waar weinig open en directe communicatie is.’
De decemberdrukte is alleen maar toegenomen. Vaak werken beide ouders, waardoor er sprake is van een dubbele belasting, zowel op het werk als thuis. ‘Mensen ervaren stress als ze het gevoel hebben de dingen niet in de hand te hebben’, zegt hoogleraar en sociaal psycholoog Paul van Lange van de VU in Amsterdam. ‘Bij de organisatie van een kerstdiner ben je van veel mensen afhankelijk. Dat vraagt extra energie.’
Hoe moet het dan wel?
Volgens gz-psycholoog Emmeliek Boost, die jarenlang in haar praktijk De Opvoeddesk in Laren een cursus gaf over hoe ouders kunnen omgaan met decemberstress, begint het met de simpele vraag: hoe wil ik eigenlijk Kerst vieren? Wil je als jong gezin nog wel naar je ouderlijk huis of is het tijd om zélf een nieuwe traditie te beginnen? ‘Dat kan zijn: gewoon een dag in pyjama films kijken en spelletjes spelen. Je moet voorkomen dat Kerst een afvinklijstje wordt.
Laat ieder gezinslid een top-3 maken van dingen die ze met Kerstmis willen doen, adviseert Boost. ‘Dat kan met een beetje hulp al vanaf 3 jaar. Blik terug: wat werkte vorig jaar en wat niet? Plak die papiertjes op de koelkast. Als iedereen zich betrokken voelt, is er minder kans op ruzie en stress.’
Kerstmis hoeft niet groots en meeslepend te zijn, juist niet. ‘Kinderen houden van herhaling’, zegt Boost. ‘Dus haal die oude schoenendoos met kerstballen tevoorschijn en hang die samen op. Bak elk jaar dezelfde kerstkoekjes.’ Maar, benadrukt Boost, kies wel iets wat bij jou past. ‘Raak jij geïrriteerd van verfvlekken en glitters overal, ga dan geen menukaartjes knutselen. Je moet de feestdagen zo inrichten dat jij als moeder of vader in je beste doen bent. Kinderen voelen het direct als jij gestrest bent.’
Zie dat bakken niet als iets waar je snel doorheen moet om de perfecte koekjes te krijgen. ‘Het bakken zélf is kerst. De boodschappen doen is kerst, niet alleen het diner. Het gaat juist om het gepruts.’ Het draait niet om de bestemming maar … Juist ja. Een knoeperd van een cliché, maar dat past wel bij het zalige kerstfeest.