Trage procedures kosten IND miljoenen aan dwangsommen
De Immigratie- en Naturalisatiedienst IND heeft asielzoekers en statushouders het afgelopen jaar meer dan een miljoen euro aan dwangsommen uitbetaald omdat ze niet tijdig kon beslissen over verblijfsaanvragen. Dit zegt de IND tegen de Volkskrant. Het bedrag zal waarschijnlijk verviervoudigen, want duizenden claims moeten nog worden bekeken.
Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.
De dienst heeft een grote achterstand opgelopen met het afhandelen van asielaanvragen. Het duurt nu bijna een jaar voordat een asielzoeker weet of hij recht heeft op een verblijfsvergunning, terwijl de wettelijke beslistermijn zes maanden is. Voordat de aanvraag in behandeling wordt genomen, gaan er al tien maanden overheen, maakte Vluchtelingenwerk onlangs bekend.
Ook veel verzoeken voor gezinshereniging, die pas kunnen worden ingediend als een asielzoeker over een verblijfsvergunning beschikt, laten bijna een jaar op zich wachten – terwijl ook hiervoor zes maanden staat.
Als de beslistermijn verstrijkt, kunnen asieladvocaten namens hun cliënten een zogeheten ingebrekestelling indienen, een schriftelijke aanmaning die in meer sectoren wordt toegepast. Als de schuldenaar, in dit geval de IND, niet binnen twee weken reageert, gaat automatisch een dwangsom lopen. Die begint met 20 euro per dag en loopt op tot 40 euro. Na 42 dagen is het maximaal uit te keren bedrag van 1.260 euro bereikt.
Dit jaar werd tot 1 oktober, de laatste meetdatum, 1.036.438 euro uitgekeerd aan asielzoekers en statushouders op basis van 1.080 afgehandelde ingebrekestellingen. Over 3.610 ingebrekestellingen moet nog een beslissing worden genomen. Het bedrag zal dus nog flink oplopen. De verwachting is dat de wachttijden de komende maanden hoog blijven.
Te weinig personeel
Onderbezetting is de voornaamste reden voor de achterstand. In het piekjaar 2015, met een grote instroom van asielzoekers vanuit Syrië, is nieuw personeel aangenomen. Na de stagnatie van die instroom is de organisatie weer afgeslankt. Daarbij is geen rekening gehouden met de vele gezinsherenigingsverzoeken die vervolgens zijn ingediend noch met de verhoogde instroom van ‘veiligelanders’ (asielzoekers die geen kans op asiel maken, maar wel recht hebben op een procedure).
De IND zegt dat ‘iedere asielzaak zorgvuldig wordt behandeld’. De prioriteit ligt nu onder meer bij het afhandelen van aanvragen uit veilige landen en herhaalde asielaanvragen. ‘Daardoor blijven andere zaken liggen’, zegt de woordvoerder. Hij onderstreept dat er alles aan wordt gedaan om nieuw personeel te werven, maar dat dit door de krapte op de arbeidsmarkt lastig is. Bovendien moet nieuw personeel eerst worden opgeleid.
Maar volgens Wolf Mannens, secretaris van de onafhankelijke Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken die de overheid op dit gebied adviseert, kan het capaciteitsprobleem relatief eenvoudig worden opgelost. ‘Uit onderzoek is gebleken dat het Nederlandse opvangsysteem niet flexibel genoeg is om grote pieken en dalen in het aantal asielzoekers snel en soepel te verwerken’, zegt hij. De onafhankelijke commissie adviseerde het kabinet vorig jaar een flexibele schil van ‘reservisten’ op te leiden. ‘Die kunnen tijdelijk worden ingezet bij een snelle, forse toename van het aantal asielzoekers’, aldus Mannens. De betrokken overheden zouden hiervoor budget beschikbaar moeten stellen.
Het ministerie van Justitie, dat in overleg met de IND bepaalt hoeveel personeel de organisatie nodig heeft, stelt dat het lastig is om de juiste capaciteit af te stemmen omdat dit afhankelijk is van zaken die buiten de invloedssfeer van de organisatie liggen. Zo vinden politieke ontwikkelingen buiten Europa vaak onverwacht plaats, aldus het ministerie.
Schrijnend
De oplopende wachttijden leiden tot een onverantwoorde en schrijnende situatie omdat gezinsleden van asielzoekers vaak in acuut gevaar verkeren, zeggen asieladvocaten. Ze zijn achtergebleven in oorlogsgebied of verblijven in vluchtelingenkampen. ‘Er komen gevallen voorbij waarbij kinderen heel lang moeten wachten voordat ze met hun ouders herenigd kunnen worden en andersom’, zegt Marq Wijngaarden, asieladvocaat in Amsterdam.
Asieladvocaten maken soms de bewuste keuze om geen ingebrekestelling bij de IND in te dienen, omdat hun cliënten bang zijn dat dit een negatieve invloed heeft op de beoordeling van de asielaanvraag.
Twee jaar wachten op gezinshereniging: ‘Onze vrouwen en kinderen lopen gevaar’
De Immigratie- en Naturalisatiedienst betaalt asielzoekers die eindeloos in de opvang zitten dwangsommen.Het gaat om kleine bedragen die nauwelijks voor verlichting zorgen. Kamal en Arham in Drachten: ‘Het voelt alsof we in duisternis wachten.’