Speciaal loket krijgt duizenden Groningse schadeclaims niet weggewerkt: ‘We staan er slechter voor dan een jaar geleden’
Een jaar na de zware aardbeving bij Zeerijp kampt Groningen met een uitdijend stuwmeer van duizenden onverwerkte schadeclaims. De overheid heeft het afhandelen van bevingsschade vorig jaar overgenomen van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en daarvoor een nieuw loket opgericht: de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG). Die instantie slaagt er niet in de achterstand weg te werken.
Op 19 maart 2018 ‘erfde’ de TCMG 13.472 schades van het Centrum Veilig Wonen, het commerciële bedrijf dat tot dan toe de bevingsschade afhandelde namens de NAM. In 2018 kwamen daar 6.611 nieuwe meldingen bij, terwijl TCMG slechts 2.478 claims afhandelde. Per saldo zijn er vorig jaar dus 4.133 onverwerkte schadeclaims bijgekomen. De teller staat nu op ruim 17.500 open dossiers.
De aardbeving bij Zeerijp op 8 januari 2018, dinsdag precies een jaar geleden, was met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter en 5.654 schademeldingen een keerpunt in het gasdossier. Het was de zwaarste beving sinds die in augustus 2012 bij Huizinge (3,6 op de schaal van Richter). Meteen erna bracht minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) de schadeafhandeling onder overheidsregie. Amper drie maanden later kondigde het kabinet aan de gaswinning in Groningen zo snel als mogelijk te staken, uiterlijk in 2030.
Van de belofte dat de afhandeling van schade door de overheid sneller en ruimhartiger zou verlopen, komt echter nog weinig terecht. ‘Wij moesten bijna een jaar wachten voordat er een expert langskwam. Vervolgens zou het lekkende raam aan ‘extreme klimatologische omstandigheden’ te wijten zijn’, zegt gedupeerde Luuk Knol uit Garmerwolde. ‘Alsof we in Siberië wonen. Een eerdere schade in dezelfde gevel werd door de NAM vlot vergoed.’
‘Zorgvuldigheid kost tijd’
De TCMG werkt volgens de principes rechtvaardig, ruimhartig, onafhankelijk, voortvarend en met de mens centraal, zegt woordvoerder Jouke Schaafsma. ‘Dat klinkt prachtig, maar een goede balans vinden is razend ingewikkeld. Rechtvaardig en ruimhartig vraagt om zorgvuldigheid, en zorgvuldigheid kost tijd.’ Sinds kort zijn volgens hem de benodigde deskundigen in touw. ‘We lopen, maar moeten sprinten. We hopen dat eind 2019 de overgedragen claims zijn weggewerkt.’
In correspondentie met gedupeerden waarschuwt het schadeloket voor een wachttijd van 10 tot 15 maanden. De TCMG moest vorig jaar met stoom en kokend water aan de slag, zegt Schaafsma. ‘Er was een website, de telefoon ging over, maar ongelooflijk veel was nog niet geregeld.’
In de overgedragen dossiers stond vaak niet meer dan een adres. Van de benodigde zestig deskundigen waren er bovendien maar 15 beschikbaar. Schaafsma: ‘Daardoor konden we niet de vaart maken waarop we hoopten. Je kunt niet vanachter een bureau zeggen: die scheur gaan we vergoeden.’
Wanhoop
Volgens secretaris Susan Top van het Groninger Gasberaad leeft ten onrechte het beeld dat nu de gaskraan versneld dichtgaat, ‘het wel geregeld is’ in Groningen. Afgelopen jaar pompte de NAM 20 miljard kuub gas uit Groninger bodem. De stroperige schadeafwikkeling, waardedaling van woningen en de grote onzekerheid over het versterken van huizen, drijven volgens Top tot wanhoop. ‘Vijf jaar geleden was het dichtdraaien van de gaskraan dé oplossing geweest. Nu is de chaos op alle fronten toegenomen. Mensen moeten weten waar ze aan toe zijn.’
‘Tragisch genoeg staan we er slechter voor dan een jaar geleden’, zegt provinciebestuurder Eelco Eikenaar (SP). ‘Het voornemen is mooi, maar de gaskraan is nog niet dicht. Ondertussen heeft de versterking een jaar praktisch stilgelegen en zitten we nu met een technocratische aanpak waarin een computermodel van de NAM bepaalt welke huizen versterkt worden. Dat maakt mensen wanhopig, woedend en in het ergste geval apathisch.’
Minister Wiebes laat via een woordvoerder weten dat hij niet tevreden is over het tempo waarmee de afhandeling van schademeldingen door het nieuwe publieke loket op gang komt. ‘De minister heeft die zorgen ook eerder al overgebracht aan de TCMG en aangedrongen op maatregelen. De TCMG heeft inmiddels maatregelen genomen.’ Naar verwachting zal eind dit jaar de huidige werkvoorraad zijn weggewerkt.
De conclusie van het Gasberaad is dat tempo maken en gedetailleerd schadeoorzaken willen vaststellen niet samengaan. ‘Het is tijd voor een onorthodoxe aanpak, een generaal pardon’, aldus Top. ‘Mensen wachten al veel te lang.’
RECONSTRUCTIE
Één klap sloeg alle twijfel weg: hoe Wiebes besloot de gaskraan dicht te draaien
Een jaar geleden beeft de aarde in het Groningse Zeerijp zo hard, dat minister Wiebes een beslissing neemt: de aardgaswinning in Groningen moet worden beëindigd. Maar hoe overtuigt hij de rest van het kabinet? Een reconstructie van een pijnlijk besluit.