Ongevraagd te zien in een pornofilm: een gênant nieuw hoofdstuk van het leven in de schijnwerpers
Wie online zoekt kan tientallen pornofilms met actrice Scarlett Johansson vinden. U wist niet dat ze ook op dat gebied bijkluste? Klopt, doet ze ook niet. Het zijn films waarbij haar gezicht digitaal op dat van een seksende ander is geplakt - deepfake heet die technologie waarbij anonieme gebruikers met wat handig knip- en plakwerk via een gratis app levensechte filmpjes in elkaar kunnen knutselen.
Volgens The Washington Post is een van die nepfilmpjes van Johansson 1.5 miljoen keer bekeken. Daar was Johansson natuurlijk verre van blij mee, maar ze reageerde nogal afgestompt in de krant, een paar dagen geleden. Er valt in praktijk niets aan te doen, zei ze. Niet dat ze het niet geprobeerd heeft, juridisch, maar als het puntje bij het paaltje komt kan ‘niets iemand tegenhouden als die mijn gezicht – of dat van een ander – op een ander lichaam wil plakken.’
De ontwikkeling van beroemdhedenporno en technologische vernieuwingen gaan hand in hand. Met de komst van de videocamera liet een boze ex of een aandachtszieke beroemdheid nog wel eens een seksvideo uitlekken, per ongeluk expres. Toen de foto’s en filmpjes op computers gezet werden, konden ze gehackt worden. De verspreiding van onder andere Johanssons naaktfoto’s leverde een hacker in 2012 een tienjarige gevangenisstraf op. Twee jaar later maakte een ander grootschalig jacht op op blote plaatjes van beroemdheden via fishing mails en die kwamen naar buiten onder de naam ‘The Fappening.’ Achttien jaar cel.
Zonder toestemming prive-naaktfoto’s publiceren voelde als ‘aanranding’ aldus Fappening-slachtoffers Lena Dunham en Jennifer Lawrence. Het is het toe-eigenen van een vrouwenlichaam omdat je blijkbaar vindt dat je daar recht op hebt omdat ze toch beroemd zijn of omdat je de morele bezwaren van zoiets niet ziet.
Maakt het uit of je alleen een gezicht gebruikt? Uiterst griezelig is een robot die een man uit Hong Kong modelleerde naar Johansson. Een soort privé-Johansson, voor thuis, die lief naar je glimlacht als je haar vertelt hoe mooi ze is. En zo voelt die porno ook: het is het gewillig maken van iemand die niet gewillig is.
Johanssons kwade berusting in The Washington Post is begrijpelijk: dit is blijkbaar het moderne risico van een vak waarbij je gezicht overal is. Maar, zo zegt ze ook, ze vindt die deepfake-filmpjes minder erg dan het uitlekken van haar eigen foto’s. ‘Omdat mensen er vanuit gaan dat ik het niet echt ben, hoe denigrerend het ook is.’
Je zou dit cynisch het goede aan deze nieuwe technologie kunnen noemen: mocht een hacker toch weer met zijn klauwen aan je privéfilmpjes hebben gezeten, kun je altijd ontkennen dat je het bent.