Direct naar artikelinhoud
Tv-recensieDat zijn geen grappen

Wordt humor bedreigd door politieke correctheid? We krijgen het hier niet te zien

Wordt humor bedreigd door politieke correctheid? We krijgen het hier niet te zien

Lijdt humor onder politieke correctheid? In Dat zijn geen grappen vertellen cabaretiers niet of en wat er is weggebliept.

De grenzen van de vrijheid van meningsuiting schuiven op, zegt Herman Brusselmans in de PowNed-documentaire Dat zijn geen grappen, maar hij maakt er geen grap minder om. Als panellid bij de Belgische Slimste Mens zegt Herman dat hij de oudste vrouw van België wil vermoorden door haar te verkrachten. Is gewoon uitgezonden, maar volgens Brusselmans halen steeds meer van zijn grappen het programma niet.

‘Ze’ halen de grens namelijk steeds verder naar voren, zegt ook Johan Derksen. Tot er nog maar een piepklein aantal grapjes ‘mag’, van ‘ze’, alleen nog (lieve!) woordgrapjes met een heilzame moraal. Ook cabaretiers als Youp van ’t Hek, Howard Komproe, Guido Weijers en Martijn Koning komen praten over hun veranderende vak. 

Wat niet mag: Youp die pisnicht schrijft, Koning die zegt dat bruine mensen Sinterklaas verpesten en Derksen die om transgenders lacht. Nou ja, dat mocht eigenlijk allemaal wel, het gaf alleen gelazer. Maar als ‘we’ naar ‘ze’ gaan luisteren, dan wordt er straks niet meer gelachen in het land. Of naar muziek geluisterd.

Zo haalt Van ’t Hek het recentelijk in opspraak geraakte nummer Baby it’s Cold Outside aan, uit 1944. Van ’t Hek: ‘Een Amerikaans liedje waarin een meneer een mevrouw probeert over te halen te blijven slapen. Dat nummer wordt nu niet meer gedraaid op de radio. Dat kan niet meer.’ Ik weet niet wanneer dat interview is opgenomen, maar Youp kon al begin december van deze barricade afkomen. Het nummer is door één regionaal radiostation (WDOK) in het verre Cleveland van de radio gehaald, na klachten over de toe-nou-toon van meneer. Juist de verbanning leidde tot massale verontwaardiging. De dochter van zanger Dean Martin legde uit hoe haar vader het liedje bedoeld had, feministen bestudeerden de tekst en de nieuwe consensus was: het is juist een liedje over seksueel zelfstandige vrouwen. Radiostations die het voorbeeld van WDOK aanvankelijk wilden volgen, deden dat niet. Je zou kunnen zeggen dat Baby een comeback heeft gemaakt.

Cabaretiers en andere bekende Nederlanders vertellen in de PowNed-documentaire Dat zijn geen grappen! over de relatie tussen humor, vrijheid van meningsuiting en sociale media. Onder meer Guido Weijers, Youp van 't Hek, Yoeri Albrecht, Steven Brunswijk, Johan Derksen, en Herman Brusselmans komen aan het woord.Beeld ANP Kippa

Wie kritisch is over de nieuwe kwetsbaarheid, is dus niet de enige. De aanname in Dat zijn geen grappen is dat humor wordt bedreigd door politieke correctheid. Dat kan zo zijn, maar hier krijgen we het niet te zien. Ja, er worden dingen besproken die mensen toen leuk vonden, maar nu niet meer: een filmpje van een Chinese vrouw die ‘witte lijst’ zegt, of Paul de Leeuw die acteur André Dongelmans ‘neger’ noemt. Als u die tijd erg mist: YouTube. Er komen vooral cabaretiers aan het woord over een cultuur waarvan ze zelf zeggen zich weinig aan te trekken. ‘Ze’ lazeren maar op, ‘ik verander niet’, zegt Derksen. ‘Donder op’, zegt Van ’t Hek. Weijers bevraagt het beeld van de bijna-monddode cabaretier überhaupt: ‘Ik hoor zo vaak dat mensen zeggen: mensen durven niks meer te zeggen. En dan denk ik: hoezo? Ik kom dat niet tegen.’ 

Je kunt je als kijker afvragen wat er precies op het spel staat, als niemand zijn woorden heeft ingeslikt, weggebliept of doorgestreept. Als voorlopig alleen de grappen van Brusselmans op de montagevloer blijven liggen, is er nog niet veel verloren gegaan.