Direct naar artikelinhoud
ProfielDick Advocaat

De doctrine van FC Utrecht-trainer Dick Advocaat

71 jaar oud en gezegend met de eeuwige jeugd. Dick Advocaat straalt bij FC Utrecht. Spelers beter maken door ze een aai te geven of op hun nummer te zetten. Donderdag in de beker ging het mis tegen Feyenoord. Te soft. 

Dick Advocaat ziet donderdag in de Kuip hoe zijn ploeg FC Utrecht niet tegen Feyenoord op kan.Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant

Voor de tweede keer dit seizoen heeft de leerling de meester verslagen. Glimlachend vertelt ­Feyenoord-trainer Giovanni van Bronckhorst hoe zijn vroegere mentor en collega Dick Advocaat tijdens het ­bekerduel met FC Utrecht de tijd twintig jaar terugzette. ‘Ik heb Dick als trainer meegemaakt, toen ik bij Glasgow ­Rangers speelde. Al voor rust hoorde ik Dick ouderwets tekeergaan. Het zal nooit veranderen bij hem.’

En dus bromt de 71-jarige Advocaat donderdagavond in de Kuip dat zijn ploeg hem vies is tegengevallen. En noemt hij man en paard na de 1-0-nederlaag tegen Feyenoord. ‘Onze aanvallers hebben geen bal vastgehouden. Hoe kun je Feyenoord dan onder druk zetten? We hadden ook met 4-0 kunnen verliezen. We zullen zondag tegen Ajax mannelijk moeten voetballen, dit was veel te soft.’

Advocaat voorspelde het woensdag al. ‘Of wij Feyenoord en Ajax in één week kunnen verslaan? Nee, dat denk ik niet.’ Advocaat is het vleesgeworden realisme. Verwacht van hem geen romantische kijk op mooi en aanvallend voetbal of het moet de romantiek zijn van de ­officieel bejaarde coach die de eeuwige jeugd verbeeldt.

Met het Nederlands elftal wist Advocaat zich in 2017 niet te plaatsen voor het WK in Rusland. In mei degradeerde hij met Sparta, binnen drie maanden heeft de oudste coach in het betaald voetbal FC Utrecht gereanimeerd. Zijn kunstje werkt nog, zegt hij op sportpark Zoudenbalch, het trainingscomplex van FC Utrecht. ‘Jij begint over de degradatie met Sparta, kijk eens hoeveel ik heb ­gewonnen als trainer. Daar heb je wel een A4-tje voor nodig.

‘Mijn visie en mijn manier van werken slaan aan, met Sunderland had ik negen wedstrijden om met die ploeg in de ­Premier League te blijven. Ik vind dat technisch directeur Jordy Zuidam, gelet op het salarisplafond bij Utrecht, een uitstekende selectie heeft neergezet. Het is een kunst om spelers te behouden met het salaris dat ze hier krijgen. We hebben niet het budget van AZ, Vitesse of Feyenoord en toch doet deze club mee om de bovenste plaatsen.’

Mede dankzij de Advocaat-doctrine. Maar hoe werkt die precies?

De aanvoerder

Willem Janssen, aanvoerder van FC Utrecht: ‘Het is dat je zijn leeftijd noemt, want je krijgt als speler nooit het idee dat Advocaat al 71 jaar is. Het vuur spat er elke training weer vanaf. Hij confronteert je op een bepaalde manier met je spel. Het kan met een grap en een grol, maar ook op een serieuze toon of zelfs bozig. Zo zet Advocaat iedereen op scherp. Hij was al op zijn eerste dag bij Utrecht duidelijk over mijn rol.

‘We hadden het dieptepunt bereikt met de nederlaag in de Galgenwaard tegen FC Emmen. Ik straalde volgens Advocaat niet uit dat ik als aanvoerder vooropliep. Ik kreeg in een volle kleedkamer te horen dat ik meeging in de malaise. Ik snapte de kritiek, hij had ook gelijk. ­Advocaat weet wat ik kan, hij prikkelde me om het beste uit mezelf te halen. Ook de aanvoerder werd aangepakt, het bracht meteen iets teweeg in de selectie.

‘Advocaat schroomt niet om iedereen een spiegel voor te houden. Niet veel trainers durven een speler zo toe te spreken in de groep, hij doet het op een natuurlijke manier. Toch staat positieve coaching voorop. Kijk hoe hij reageert als we scoren, zeker na die prachtige goal van Gyrano Kerk tegen Heracles. Advocaat heeft veel met hem gewerkt op het afronden, mooi dat zijn beleving net zo intens is als aan het begin van zijn trainerscarrière.’

Controle is zijn adagium, veel meer dan avontuur. Advocaat kent ook de ­kritiek op zijn werkwijze. Ervaring en ­gevoel tellen bij hem meer dan data, ­Advocaat weet vermoedelijk niet eens hoe een laptop eruitziet. Voor de jeugd heeft hij weinig oog, Advocaat wil spelers die meteen leveren. En dus moet de jonge spits Nick Venema het vooralsnog met invalbeurten doen.

Bijna misprijzend kijkt hij de verslaggever aan. ‘Hoezo scoort Nick altijd? Ja, bij Jong Utrecht in de eerste divisie. In de eredivisie moet zijn handelingssnelheid omhoog.’

Advocaat, met een sneer: ‘Ik ben erg innovatief, ik ben een moderne trainer. Ik heb alles gedaan in mijn carrière. Ik ben zoals ik ben en dat schijnt aan te slaan.’

De eigenaar

Nadat ondernemer en clubeigenaar Frans van Seumeren in september trainer en clubicoon Jean-Paul de Jong had ontslagen, belde hij zaakwaarnemer Rob Jansen. FC Utrecht had een naam nodig, een autoriteit. Een trainer die aanspreekt. Of Dick Advocaat beschikbaar was? ‘Binnen een dag waren we eruit’, aldus Van Seumeren. ‘Over geld hebben we nauwelijks gesproken. Dick heeft gespeeld bij FC Utrecht, hij voelt zich thuis bij deze club.

‘Dick is drie jaar ouder dan ik en we hebben allebei in Rusland gewerkt, dat schept een band. Dick is als een kind zo blij als Utrecht scoort, dat driftige baasje langs de lijn maakt ook iets los bij het publiek. Dick heeft mensenkennis, hij kijkt iemand diep in de ogen en weet hem te prikkelen. Bovendien is Dick eerlijk. De spelers lopen met hem weg.

‘Het verbaast me telkens hoeveel hij ziet, het is een gave. Dick wijst innovaties niet af, maar onderscheidt zich in die zin natuurlijk wel van jongere trainers. Het gaat bij Dick om winnen, hoe maakt hem niet uit.’

De oud-leerling

Opzichtig is Advocaat opgestaan voor zijn voormalige protégé Giovanni van Bronckhorst die met Feyenoord na de afgang tegen Fortuna Sittard weer onder druk stond. Ook nu spreekt de resultaattrainer. ‘Kijk naar de investeringen van PSV en Ajax in hun selecties, dan is de derde plaats voor Feyenoord toch normaal? Hoe kan Gio ter discussie staan als hij zoveel prijzen wint? Daar draait het toch om? Het is zo opportunistisch om hem nu te willen afrekenen op een paar mindere wedstrijden.’

In zijn eerste seizoen als trainer van Feyenoord werd Van Bronckhorst na een serie van zeven nederlagen op rij gesouffleerd door Advocaat. Het bleek de perfecte combinatie. ‘Iedereen weet wat Dick voor mij heeft betekend’, zegt hij, na de zege in het bekerduel met FC Utrecht.

‘Ik heb als speler en trainer veel van hem geleerd. Ik had als beginnende hoofdtrainer een moeilijke fase, toen was Dick het ideale klankbord. Ik doorliep hetzelfde traject als Phillip Cocu met Guus Hiddink en Mark van Bommel nu bij PSV met zijn schoonvader Bert van Marwijk op de achtergrond. Dick laat jonge trainers zien hoe belangrijk het is om je werk met passie te doen.’

De boezemvriend

Advocaat maakt grappen over Sjaak Swart, het boegbeeld van de komende tegenstander Ajax. De 80-jarige Swart traint nog steeds, met de bal aan de voet weet hij de dood op afstand te houden. Blijft Advocaat coachen om te leven? ‘Nee dat niet, al denk je op onze leeftijd vaker na over de dood.

‘Het maakt me soms emotioneel. Ik zag laatst op tv Het Mooiste Meisje van de Klas. Ik hoorde wat een vrouw van 40 meemaakte en zat te snotteren. Ik wil van elke dag op het veld genieten. Nu is de dood voor mij ver weg, maar je weet nooit wanneer die zich aandient.’

Met de ouderdom groeit het sentiment bij Dick, zegt Cor Pot, zijn oud-assistent en boezemvriend. Vorige maand huilde Advocaat bij de presentatie van de biografie van Pot, met de veelzeggende ­titel Mooie Cor. In dat boek omschrijft Pot Advocaat als ‘de gouden draad in mijn carrière, dankzij hem heb ik goed verdiend’.

Het aanbod van Advocaat in 2006 om als assistent mee te gaan naar Zenit St.-Petersburg kwam voor Pot als geroepen. ‘Ik was net gescheiden, ik wilde een plek in de anonimiteit.’ Maar zijn reputatie als vrouwenversierder werd snel aangewakkerd in Rusland. Pot: ‘Ik zag een paaldanseres optreden en dacht: die is voor mij. Binnen twee weken hadden we verkering. Nee, Dick krijg je niet in zo’n tent. Ik nam hem mee naar een terras.

‘Dick vindt die verhalen geweldig. Ach, Robin van Persie noemde me niet voor niets een grote puber. Ik ben nu vrijgezel en ik heb in een restaurant in Rotterdam al met vijf verschillende vrouwen gedineerd. Die obers vinden het prachtig en Dick kan er ook smakelijk om lachen. Hij leeft voor het voetbal, de energie die hij er nog in stopt heb ik nooit kunnen opbrengen. Daarom heeft Dick aan de top gestaan en werkte ik in de ­subtop.’

De toekomst

Heeft Utrecht de toekomst van Advocaat al bepaald door te praten met John van den Brom, die bij AZ vertrekt? Ook Rick Kruys, zoon van oud-coach Gert, zou in beeld zijn als trainer. Eigenaar Van Seumeren kondigt een gesprek aan in januari. Advocaat is geïrriteerd dat achter zijn rug om een opvolger is gepolst.

Hij benadrukt met één zin de hiërarchie in het trainersgilde. ‘Ik wil niet hooghartig zijn, maar moet ik bang worden van die namen? Ik zie in Nederland geen concurrentie voor mij, al kan Utrecht daar anders over denken. Ik zal mijn mening geven in januari.’

Van Seumeren: ‘Ik herken in Dick de workaholic. Ik heb de indruk dat als Dick vier maanden thuis zit zonder voetbal, hij niet de gelukkigste man is.’

Dat valt nog te bezien. Na een korte denkpauze schetst Advocaat zijn dilemma: ‘Ik heb niet zoveel tijd meer. Ik moet kiezen tussen het hart en mijn verstand.’ Foppe de Haan was ook al in de zeventig, toen hij nog één keer terugkeerde als coach bij Heerenveen. Zijn vrouw had vetorecht, zei De Haan destijds. Advocaat, lachend: ‘Daar zit ik dicht tegenaan.’