Direct naar artikelinhoud
ReportageWapenwetgeving

Hoe is het met de beweging voor striktere wapenwetten in de VS? ‘March for Our Lives lijkt een beetje weggeëbd’

Na de schietpartij op de school in Parkland, Florida beloofden de organisatoren van de ‘March for Our Lives’ dat jongeren bij de Amerikaanse verkiezingen van 6 november massaal naar de stembus zouden gaan om de Republikeinen af te straffen voor het tegenhouden van striktere wapenwetten. Hoe staat het ervoor in het zicht van die verkiezingsdatum?

Wapenhandelaar Eric Grabowski legt uit hoe zijn automatische wapens functioneren.Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant

‘Deze winkel is politiek incorrect. Wij zeggen: Vrolijk Kerstmis, God zegene Amerika. We groeten onze vlag en bedanken onze troepen, de politie en de brandweer. Als dit je stoort, zien we je graag vertrekken,’ waarschuwt een affiche op de etalage van de MGS Firearms-wapenwinkel in Menomonee Falls, even buiten Milwaukee. Achter de toonbank zit uitbater Eric Grabowski (48) op de televisie een computerspelletje te spelen, schieten uiteraard. ‘Wat we daarmee bedoelen?, vraagt hij een beetje geïrriteerd. ‘Gewoon, dat we zeggen waarop het staat’.

Steekpartijen

Grabowski, rossig haar, stevig postuur en getatoeëerde armen, zit al 18 jaar in het vak. Hij ergert zich meer en meer aan de kritiek dat zijn business bijdraagt aan de bloedige schietpartijen die zich regelmatig voordoen in de VS. ‘Veel minder dan in de rest van de wereld. Neem die Anders Breivik in Noorwegen. Die heeft nog meer mensen doodgeschoten dan die schutter bij ons vorig jaar in Las Vegas!’, zegt hij. Dat dergelijke bloedbaden in Noorwegen een grote uitzondering zijn, gaat er bij hem niet in.

En bovendien, gaat hij door, hoeveel mensen worden niet neergestoken? ‘Veel meer dan er worden neergeschoten’, zegt hij overtuigd, Maar het is toch veel makkelijker met een half automatisch geweer een bloedbad op een school aan te richten dan met een mes? ‘En China dan? Daar had je die vent die wel vijftien kinderen heeft doodgestoken’, zegt Grabowski triomfantelijk.

Strafblad

Daarbij komt dat hij ‘zijn uiterste best’ doet om te voorkomen dat zijn wapens in verkeerde handen vallen. Iedere koper moet een uitgebreid formulier invullen, op basis waarvan de politie zijn antecedenten natrekt. Wie een strafblad heeft of geestelijk gestoord blijkt, wordt afgewezen.

Aan de muur hangen rijen halfautomatische wapens waarvoor een militair zich niet zou schamen. ‘Zie je: meteen alweer een vooroordeel’, zegt Grabowski en hij laat een jachtgeweer zien dat nog veel zwaardere patronen gebruikt. ‘Met zo’n ding kun je zeker zoveel schade aanrichten, maar ja, op tv en in computergames laten ze alleen deze militair aandoende wapens zien.’

Florida

Dat dergelijke wapens toch regelmatig worden gebruikt bij schietpartijen op Amerikaanse scholen, zoals in februari dit jaar op een middelbare school in Florida waar zeventien doden vielen, ligt volgens hem niet aan de wapens, maar aan de bezitters. ‘Sommige mensen zijn gek, maar ik kan natuurlijk niet in hun hoofd kijken.’

‘Dat is precies wat ze altijd zeggen: het zijn niet de wapens die doden, maar de mensen’, zegt Sydney Lee (21) die aan de Universiteit van Wisconsin in Milwaukee (UWM) studeert. ‘Maar iedereen weet dat het de hoogste tijd is dat soort wapens te verbieden.’

Wapenhandelaar controleert hoe een klant, die een licht kaliber pistool wil kopen, het formulier dat daarvoor nodig is goed invult.Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant

March for Our Lives

Na de schietpartij op de school in Parkland hielden jongeren in tal van Amerikaanse steden een ‘March for Our Lives’. De massale betoging moest een keerpunt worden: bij de Congresverkiezingen in november zouden de jongeren hun stem laten horen en de tegenstanders van strenge wapenwetten wegstemmen. De leiders van het scholierenprotest, Emma Gonzalez en David Hogg, zijn de afgelopen maanden door het hele land getrokken om hun aanhang op te roepen om op 6 november naar de stembus te gaan en af te rekenen met Congresleden die naar het pijpen van de wapenlobby NRA dansen.

Maar zelfs op de UWM, volgens de studenten zelf een ‘links bolwerk’, is het hard werken om de studenten over te halen zich in te schrijven als kiezer. ‘Wie meedoet kan zelfs extra punten verdienen, maar toch laten veel studenten het zitten,’ zegt Lee. Zelf heeft ze zich al lang laten inschrijven. ‘Voor mij is gun control heel belangrijk. Ik woon in de North Side hier in Milwaukee, een soort ontwikkelingsland: veel armoede en veel schietpartijen. Er moet echt wat aan worden gedaan. Maar de meeste studenten hier maken zich vooral druk over de hoogte van het collegegeld en de legalisering van wiet.’

‘Als een bloedbad op een lagere school geen nationale schok veroorzaakt, wat dan wel?’

‘March for Our Lives lijkt een beetje weggeëbd’, zegt filmstudent Eric Kleppe Montenegro (28). ‘Dat is ook wel te begrijpen. De mensen beginnen cynisch te worden. Als een bloedbad op een lagere school, zoals Sandy Hook, zelfs geen nationale schok veroorzaakt, wat dan wel? Dus eerlijk gezegd verwachtte ik ook niet zoveel van die campagne. Maar het is wel nodig: eigenlijk moet er een hele generatie politici worden weggestemd. Pas dan kan er iets veranderen.’

Malik Donelson (21), een zwarte student die in de Bijbel zit te lezen, is vastbesloten te gaan stemmen. ‘Vorige keer heb ik niet gestemd en dat spijt me nu als haren op mijn hoofd. Nu zitten we met die boze witte man in het Witte Huis’, zegt hij. Maar hij is er nog niet aan toe gekomen om zich te laten registreren, geeft hij toe. En eigenlijk weet hij ook niet tot wanneer dat kan. Hij is voor striktere wapenwetten, maar het moet wel mogelijk blijven om wapens te dragen. Zelf heeft hij geen wapen. ‘Maar veel familieleden wel, en die hebben die niet legaal’, zegt hij lachend.

Midterms

Maar het is niet altijd gemakkelijk je in te schrijven. Zoals zoveel studenten die nog thuis ingeschreven staan, moet geschiedenisstudente Briesa Conners, — 18, blauw haar, vrolijke lach — haar stem per post uitbrengen. Maar toen ze de papieren uiteindelijk kreeg, kwam ze voor een generatieprobleem te staan: ze moest er een postzegel opdoen. ‘En waar vind je die tegenwoordig? Het heeft me een volle week gekost.’

Briesa Conners, midden blauw haar, werkt op haar computer in kantine van de UWM universiteit van Milwaukee.Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant

‘Als alle studenten hun stemrecht gebruiken, vormen ze een machtig blok van liefst 20 miljoen kiezers’, zegt politicologe Nancy Thomas, die aan de Tuft University al 20 jaar onderzoek doet naar het stemgedrag van studenten. Volgens haar lijkt het erop dat er ditmaal meer studenten aan de verkiezingen zullen meedoen dan anders bij de Congresverkiezingen. ‘Aan de voorverkiezingen deden ook meer studenten mee dan twee jaar geleden bij de presidentsverkiezingen. Ditmaal lijken ook meer studenten zich te hebben geregistreerd.

Meer inschrijvingen om te stemmen

Of dat aan de ‘March for Our Lives’-campagne te danken is, durft ze niet te zeggen. ‘Het is een combinatie van onderwerpen: het milieu, wapens, #MeToo, discriminatie, collegegeld en natuurlijk: Trump.’ De meeste studenten neigen volgens haar naar links. ‘Maar ze zijn niet perse voor de Democraten. Vaak steunen ze onafhankelijke kandidaten. En het is best mogelijk dat er dit jaar ook veel Trump-aanhangers onder zitten. Hij doet het ook goed bij een deel van de jongeren.’

Ook al hebben zich dit jaar meer studenten ingeschreven dan bij voorgaande Congresverkiezingen, ze moeten natuurlijk wel opkomen. In 2014 bracht slechts 29 procent van de ingeschreven studenten hun stem uit. Bij elkaar nam slechts 18 procent van de stemmen de moeite zich te laten horen. Volgens Thomas zal dat dit jaar vermoedelijk wel een stuk hoger uitvallen.

Wapenhandelaar Grabowski ligt niet wakker van de kans op een ‘blauwe golf’, een vloedgolf van Democratische kiezers. ‘Dat voorspellen ze iedere keer na een bloedbad op een school, maar in de praktijk gebeurt er niets. Bovendien, als de Democraten winnen, worden er alleen maar meer wapens verkocht, net als na iedere school shooting. Dan worden de mensen bang dat de regering hun wapens gaat afnemen.’

‘Heb je vijanden lief, maar vergeet niet je wapens te oliën.’

Dus als zakenman hoopt hij dat de Democraten gaan winnen? ‘O, nee, God verhoede dat. Maar ik maak me er gewoon niet zo’n zorgen over. Ik denk altijd maar aan wat hierop staat.’ Hij wijst naar een bordje achter de toonbank met de spreuk: ‘Heb je vijanden lief, maar vergeet niet je wapens te oliën.’