Alleen als iedereen zijn best doet, kan probleemwijk Poelenburg weer beter worden

‘De mensen zijn hier een beetje moe’, zegt de van oorsprong Kosovaarse Fadil. Voor de deur van zijn pas opgeknapte portiekflat trekt hij de kraag van zijn leren jas iets verder dicht. Het is gaan miezeren in Poelenburg.

28 jaar geleden raakte Fadil dankzij de liefde in de Zaanse wijk verzeild. Met zijn ‘Hollandse meisje’ kreeg hij er twee kinderen, van wie de jongste nu 16 is. Hij is in die tijd gaan houden van Poelenburg. Maar de laatste vijf jaar merkt Fadil wel dat het minder gaat. ‘Er komen te veel verschillende culturen naast elkaar te wonen. Als ik op straat iemand groet, krijg ik vaak geen reactie.’

Mustapha El Achiri knikt instemmend. Hij is sinds een jaar namens woningcorporatie Rochdale beheerder in de wijk, en leert steeds meer mensen kennen. ‘Je merkt dat ze terughoudend zijn om te vertellen, bang dat het tegen ze gebruikt wordt.’

Het waren grote Noord-Hollandse bedrijven zoals Albert Heijn, Bruynzeel en ADM die de wijk Poelenburg vijftig jaar geleden met trotse idealen uit de grond stampten. Huizen voor hun werknemers. De arbeiders in hoogbouw langs de snelweg A8, met, voor die tijd, ruime appartementen. Hun chefs iets verderop in bescheiden rijtjeshuizen met een tuintje. En voor de directeuren waren er weer een straatje verder enkele villa’s aan het park. Tussen de huizen overal groen en pleinen.

Achterstanden

Een deel van de bedrijven ging failliet of werd te groot voor de Zaanstreek. De huizen werden verkocht aan woningcorporaties. Veel arbeidsmigranten uit Turkije namen hun intrek in de hoogbouw. Buiten aan het balkon de satellietschotels, binnen de Turkse soaps op het scherm. Poelenburg, dat door bewoners als Fadil met een wrang lachje ‘Poelenturk’ wordt genoemd, staat al jaren op de lijst van probleemwijken. Werkloosheid, taalachterstand, schulden, criminaliteit, overlast, gezondheidsklachten – allemaal problemen die in Poelenburg vaker voorkomen dan in de rest van de Zaanse wijken.

Anderhalf jaar geleden werd de wijk landelijk nieuws dankzij Ismail Ilgun, beter bekend als de ‘treitervlogger’. Met zijn filmpjes vanaf de hangplek bij de Vomar beschreef hij het leven van veel jongens in de buurt en het kat--en-muisspel met de politie. Vooral het fragment waarin een voorbijrijdende fietser een klap tegen zijn hoofd krijgt, stuitte op veel kritiek. ‘Tuig van de richel’, zei premier Rutte over Ilgun.

Dat is het sensationele gezicht van de achterbuurt. Wie de meer schrijnende kant wil horen, moet aankloppen bij Rien Spies. Hij is schoolbestuurder bij Agora, de onderwijskoepel die vier basisscholen in de wijk heeft, en was er daarvoor zelf schooldirecteur. ‘De kinderen die wij hier op school krijgen hebben algemene ontwikkelingsachterstanden. Ze spreken vaak geen of slecht Nederlands, en kunnen bijvoorbeeld ook hun rits niet dichtmaken.’

Als je veel van dat soort kinderen bij elkaar hebt in één klas, dan kunnen ze zich ook moeilijk aan elkaar optrekken, zegt Spies. ‘In plaats daarvan zien we de kinderen van succesvolle ouders juist vaak vertrekken. En ouders van kinderen uit de laagbouw brengen hun kind naar een school buiten de wijk.’ Dus staat er volgens Spies op de scholen in Poelenburg niets minder op het spel dan ‘dat we in Nederland toch iedereen een kans moeten geven om wat van zijn leven te maken.’

Treitervlogger

‘We gaan niet zo ver dat we zeggen dat we blij zijn met de treitervlogger’, zegt pensionado Gertjan Welgemoed terwijl hij op een straathoek een sjekkie opsteekt. ‘Maar hij heeft dingen wel in beweging gezet.’ Welgemoed is secretaris van de Klankbordgroep Poelenburg. Samen met voorzitter Jeanette Venniker zet hij zich al tien jaar in voor verbeteringen. De groep is destijds op verzoek van de gemeente opgericht om te overleggen over de grote renovatie van de wijk. Toen die renovatie door de crisis vervolgens van tafel verdween, bleven ze het gemeentehuis bestoken. ‘Ze vonden ons daar maar vervelende oproerkraaiers, totdat die vlogger landelijk in het nieuws kwam.’

Net zoals zoveel corporatiedirecteuren die panden bezitten in arme wijken, zag directeur Hester van Buren Poelenburg de afgelopen jaren de glijvlucht inzetten. ‘De woningen die wij hier aanbieden zijn relatief goedkoop met maandhuren van rond de 350 euro. Dat trekt dus steeds weer kwetsbare huurders.’ Zo kon het gebeuren dat een groot deel van de Zaanse statushouders in Poelenburg belandde, terwijl de bedoeling was dat ze evenredig over de gemeente verdeeld zouden worden. Van Buren: ‘Je wilt dat niet, maar toch gebeurt het, want in je eentje kun je het moeilijk veranderen. Sinds die vlogger is het gelukkig mogelijk gebleken om wel goed met de gemeente, welzijnsorganisaties en scholen samen op te trekken.’

Zo heeft het stadsbestuur inmiddels in Den Haag geregeld dat Poelenburg valt onder de Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek, die het voor Rochdale mogelijk maakt meer succesvolle huurders in de wijk voorrang te geven. Dat doet de corporatie inmiddels een kwartaal – de 39 woningen die sindsdien vrijkwamen, zijn onder meer toegewezen aan studenten en mensen met een baan in de publieke sector.

Uitgesproken positief

Zelfs de leden van de klankbordgroep – toch meer van het type ‘eerst zien dan geloven’ –  zijn uitgesproken positief over de recente acties van de gemeente. Voorzitter Venniker: ‘De betrokken ambtenaren hebben een bikkelhard rapport geschreven over de wijk, en samen met alle betrokken partijen plannen gemaakt.’ Terwijl de corporatie inzet op minder kwetsbare bewoners en renovatie, doen de scholen in de wijk er alles aan om de taalachterstand van leerlingen in te lopen en de betrokkenheid van ouders te vergroten.

En buurman Fadil heeft ook nog wel een tip voor de politie in de wijk. ‘Gewoon streng en eerlijk zijn tegen iedereen die zich hier niet aan de regels houdt. Dan komt het weer goed.’