Humoristische campagneman versus gedoodverfde winnaar: christendemocraten kiezen Europees boegbeeld
Op het vliegveld van Helsinki, in de hal van het Messukeskus-congrescentrum, met verkiezingsprogramma’s in vijftien talen, flitsende clips op Twitter en veel, heel veel selfies: de Europese christendemocraten leveren serieus strijd over wie hun boegbeeld (‘Spitzenkandidat’) wordt bij de Europese verkiezingen.
De twee kandidaten – de Duitser Manfred Weber en de Fin Alex Stubb – voeren campagne tot de partijstembus donderdagmiddag sluit. Vergelijk dat met de Europese sociaaldemocraten waar Frans Timmermans eenzaam naar de overwinning fietst nu zijn enige rivaal – de Slowaak Maros Sefcovic – zich heeft teruggetrokken omwille van de eenheid in de partij.
Er staat veel op spel: de Spitzenkandidat van de grootste partij (vermoedelijk opnieuw de christendemocratische Europese Volkspartij) heeft straks de beste papieren om voorzitter te worden van de Europese Commissie. Maar Stubb – duidelijk niet de favoriet van het partijestablishment – weigert de handdoek in de ring te gooien. ‘Democratie vereist soms dat een partij de regie loslaat’, zegt een vastberaden Stubb woensdag in Helsinki. ‘Partijen houden daar niet zo van, dat heb ik afgelopen weken wel gemerkt.’
De christendemocraten hebben vandaag op hun partijcongres echt iets te kiezen. Weber en Stubb, een groter verschil is nauwelijks denkbaar. Weber (46), de man uit het conservatief-christelijke Beieren, van jongs af aan lid van de CSU, bijna vijftien jaar lid van het Europees Parlement. Een man met een zachte stem en dito karakter, introvert, verlegen zelfs volgens zijn medewerkers. Type employee van een middelgroot Rabobankfiliaal op een Vinexlocatie, niet een man naar wie iedereen zich omdraait als hij ergens binnenkomt. Thuiskomen in Beieren maakt hem echt gelukkig, zegt hij in zijn campagnefilmpje.
Extravert en goedgebekt
Zijn tegenstander Stubb (50) is extravert en goedgebekt. ‘Fascisme stierf in 1945, communisme in 1989. Ik ben niet van plan getuige te zijn van het einde van de liberale democratie’, zegt hij. En: ‘Als er een prijs bestond voor de slechtste communicatiestrategie, zou de EU een serieuze kanshebber zijn.’ De oud-premier en voormalig minister van Finland ziet zichzelf als ‘de volgende generatie van Europa’. Hij is dol op publiciteit, voert campagne met humor (I’m Alx Stbb, just add EU), deelt zijn campagnebloopers op Twitter en is ongekend energiek (hij loopt marathons).
Om het verschil tussen de twee samen te vatten: Weber heeft ruim 24 duizend volgers op Twitter en verstuurde bijna 6.000 tweets, Stubbs virtuele aanhang telt 370 duizend mensen die hij bediende met ruim 32 duizend berichten. Vrijwel iedereen op het partijcongres beaamt: Stubb is dé campagneman. Maar Weber is de gedoodverfde winnaar.
De Duitser zit niet alleen vanaf 2004 in het Europees Parlement, hij leidt de christendemocratische fractie sinds 2014. Weber is de spin in het partijweb, hij kent iedereen en iedereen kent hem. ‘Manfred is een van ons’, zegt het Griekse delegatielid Spyraki. De Portugees Araujo roemt de ‘praktijkervaring’ van Weber. De Italiaanse Gardini noemt hem ‘centrumrechts’, Stubb is ‘centrumlinks’, een liberaal, anno 2018 een beetje verdacht onder de ruim 750 delegatieleden. En zij bepalen wie de Spitzenkandidat wordt.
Bruggenbouwer
Het is dan ook een teken aan de wand dat Weber woensdagavond het meeste applaus krijgt in debat met Stubb. De Duitser werpt zich op als beschermer van de Europese waarden (rechtsstaat, gelijkheid) en de noodzaak van het compromis (‘ons dna’). Stubb op zijn beurt omarmt de nakende digitale revolutie, wil knellende Europese concurrentieregels afschaffen en stelt dat het leven van onze kinderen er anders uit zal zien: geen studie-werk-pensioen maar studie-werk-studie-werk. ‘Het voelt ongemakkelijk maar het is de waarheid.’
Weber is het oliemannetje, de ‘bruggenbouwer’ die de kloof tussen de burger en Brussel wil verkleinen. ‘We moeten Europa aan de burger teruggeven’, is zijn slogan. Waarom (en hoe) dat Europa afgelopen decennia aan de burger is ontfutseld, blijft onduidelijk. Stubb ziet het afscheid van de Britten (Brexit) en de anti-Europese opstelling van Trump als een kans voor de EU: ‘Stop met pruilen, we kunnen de leiding overnemen!’
De lijst met christendemocratische partijen die Weber steunen (inclusief het CDA), is indrukwekkend. Stubb heeft niet zo’n lijst, erkent hij. Hij weet zich verzekerd van stemmen uit een handjevol noordelijke landen en benadrukt dat hij als oud-premier beter gekwalificeerd is. Maar bovenal vestigt hij zijn hoop op het feit dat de stemming geheim is: delegatieleden kunnen ongestraft afwijken van het advies van hun nationale partij. En als hij niet wint, is hij in elk geval in beeld voor een andere Europese topfunctie. Want betrokkenen erkennen dat zijn huidige baan als vicevoorzitter bij de Europese Investeringsbank hem verveelt.
Na vijf weken verkiezingscampagne vreest de Weberaanhang een Noord-Koreaanse uitslag met meer dan 80 procent voor hun man. Dat zou het gevoel bij de fans van Stubb voeden dat de partij alles heeft voorgekookt. Die laatste lijkt daar minder aan te tillen. ‘Wat er ook gebeurt, de christendemocraten winnen’, sluit Stubb het verkiezingsdebat af.