D66 wil weer gekozen burgemeester
Ze stonden al een tijdje niet meer in de etalage bij D66: de roemruchte kroonjuwelen. Maar vandaag worden toch weer twee plannen uit de kast gehaald: de gekozen burgemeester en de gekozen commissaris van de koningin. Het D66-Kamerlid Gerard Schouw dient vandaag twee voorstellen tot wijziging van de Grondwet in.
Schouw wijst er nadrukkelijk op dat Nederland het enige land in Europa is waar de burgemeester niet wordt gekozen. 'In geen van die landen is men erop teruggekomen omdat het een slecht idee zou zijn.'
D66 wil de door de kroon benoemde burgemeester en commissaris om te beginnen uit de Grondwet halen, zodat daarna een nieuwe regeling kan worden gemaakt om de bestuurders langs democratische weg aan te wijzen. Schouw rekent op steun van VVD, PvdA, PVV, GroenLinks en de SP.
De neus uit
De ooit zo felbevochten bestuurlijke vernieuwing kwam zelfs verstokte Democraten de afgelopen jaren even de neus uit; D66 heeft een moeizaam verleden met de staatsrechtelijke hervormingen. Enkele serieuze pogingen mislukten jammerlijk.
In 1999 sneuvelde op het laatste nippertje de invoering van het correctief referendum door een doorslaggevende tegenstem van VVD-senator Hans Wiegel. In 2005 blokkeerde de PvdA in de Eerste Kamer de invoering van de gekozen burgemeester, waarna D66-minister De Graaf de eer aan zichzelf hield.
De daaropvolgende partijleiders besloten er voorlopig niet te veel nadruk meer op te leggen. Ook de huidige leider, Alexander Pechtold, wilde eerst dat D66 zou worden geassocieerd met een andere politieke agenda voordat er weer eens over staatsrechtelijke hervorming mocht worden gesproken. Dat moment is nu aangebroken.
Boegbeeld
Schouw heeft nog een lange weg te gaan. De benoemingsprocedure uit de Grondwet halen kost jaren. Eerst moet de wijziging door een meerderheid van de Tweede en Eerste Kamer worden goedgekeurd. Vervolgens, na de Tweede Kamerverkiezingen, nogmaals door een tweederde meerderheid in beide Kamers. Dan komt fase twee.
Schouw: 'Dan kun je gaan praten of de burgemeester door de gemeenteraad wordt benoemd of wordt gekozen door de kiezer.' En de commissaris - het bestuurlijke hoofd van een provincie - moet als het aan D66 ligt worden gekozen door de kiezers in de provincies.
'In beton gegoten'
Volgens Schouw verliest de burgemeester zijn legitimiteit als de koningin blijft benoemen, zoals nu nog - 'in beton gegoten' - in de Grondwet staat. 'De burgemeester ontwikkelt zich steeds meer tot de lokale premier van de gemeente, het is de matchmaker van een college en het boegbeeld naar buiten. Als hij dan steeds meer bevoegdheden krijgt, moet de burgemeester in een democratie daar ook op worden afgerekend.'