Hoe voor het eerst een Israëlische geheime missie ontrafeld werd

Zondag 11 november, een uur of negen ’s avonds. Voor de zoveelste keer denken inwoners van de Gaza-strook dat er oorlog met Israël is uitgebroken – de vierde binnen tien jaar. ‘We hoorden geweervuur, toen explosies, en raketten die afgeschoten werden door F-16-vliegtuigen.’ Mohammed kroop met zijn twee kinderen in de diepste ruimte van zijn huis in Khan Younis, een stadje in het hart van de Palestijnse kustenclave. Een inwoner van een nabijgelegen dorp, Amar Khalil: ‘De lucht was rood. We voelden de grond trillen.’

De volgende dag horen ze wat er aan de hand was. De Israëlische luchtmacht evacueerde commando’s die tijdens een geheime missie betrapt zijn door Hamas, de extremistische beweging die in Gaza aan de macht is. De grond beefde door de landing van een helikopter die de speciale eenheden terug naar Israël wist te brengen. De commando’s en de luchtmacht doodden zeven Hamas-strijders.

Maandag 12 november dreigt er echt oorlog uit te breken. Hamas en andere militante groepen vuren, als vergelding voor de dood van de zeven ‘martelaren’, honderden raketten af op Israëlisch grondgebied. Israël bombardeert vervolgens meer dan 150 doelen, waaronder flatgebouwen, die volgens de legerleiding en inlichtingendiensten toebehoren aan de gewapende groepen.

In de regeringsploeg van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu gaan stemmen op om het daar niet bij te laten. Maar Netanyahu voelt niets voor een grondoffensief, en daarmee voor een herhaling van de ‘zomeroorlog’ van 2014. Die kostte ruim 2.200 Palestijnen (merendeels burgers) het leven en eiste aan Israëlische zijde bijna honderd doden, voornamelijk militairen. Netanyahu accepteert, via Egyptische bemiddelaars, een wapenstilstand met Hamas. Zijn minister van Defensie, Avigdor Lieberman, treedt om die reden af.

Privé-foto’s op Twitter

In de daaropvolgende dagen en weken wordt, langzaam maar zeker, meer bekend over de toedracht en het doel van de mislukte Israëlische actie in Gaza. Te veel, volgens de Israëlische autoriteiten. Als er foto’s van de vermeende Israëlische commando’s op Twitter verschijnen, zien de verspreiders ervan dat hun account plotseling geblokkeerd wordt. Dr. Basem Naim, een voormalige minister van Hamas, is een van hen. ‘Pas toen ik de foto’s verwijderde, kon ik mijn account weer gebruiken. Er is Israël kennelijk veel aan gelegen de waarheid te verbergen. Het is dan ook de eerste keer dat een van hun geheime missies in Gaza aan het licht komt’.

Palestijnse nieuwssites, waarbij hetzelfde gebeurt, stellen dat Israël Twitter onder druk heeft gezet. Feit is dat het leger en de Israëlische militaire censor de media –én, uitzonderlijk, de bevolking – dringend oproepen de foto’s niet te verspreiden. Onbewust kan men mensenlevens en de veiligheid van de staat Israël in gevaar brengen, luidt de waarschuwing. Israëlische media tonen zich er gevoelig voor: gezichten worden onzichtbaar gemaakt. Arabische media als Al Jazeera publiceren wel open en bloot.

De officiële site van de Al Qassam-brigades, de gewapende tak van Hamas, verspreidt als eerste de foto’s: ‘Dit is de eenheid die we ontmaskerden.’ De foto’s tonen acht vermeende commando’s, mannen en vrouwen. Het lijken privé-kiekjes: twee mannen met de armen om elkaars schouder, een groepje liggend in het gras. Het materiaal is volgens Hamas afkomstig uit de auto’s – twee, sommigen zeggen drie – die gebruikt worden bij de geheime operatie. Pogingen van de Israëlische luchtmacht om de voertuigen volledig te vernietigen, parallel aan de evacuatie van de militairen, zijn kennelijk mislukt.

Perfecte papieren, maar een verkeerd accent

Een wit Volkswagenbusje wekt op die 11de november de argwaan van Hamas-strijders. Het bevindt zich zo’n 3 kilometer van de Israëlische grens, op een van de schaarse onbewoonde plekken in de Gazastrook. Israëlische militairen dringen wel vaker het gebied binnen, openlijk, en blijven dicht bij de grens. Ze herstellen dan het zogeheten veiligheidshek dat door Palestijnen is beschadigd of effenen de grond, om goed zicht te houden op demonstranten die elke vrijdag bijeenkomen.

Enkele Hamas-strijders gaan poolshoogte nemen bij de Volkswagen. De inzittenden, onder wie een vrouw –of als vrouw verklede man – zeggen te werken voor de Al Basma Club for the Disabled, de organisatie die hulp biedt aan mensen met een beperking en samenwerkt met de speciale VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen UNRWA. Kijk maar, achterin staat een rolstoel.

De inzittenden tonen identiteitspapieren die op naam staan van Palestijnen. Perfect vervalst, zal Hamas later verklaren. Maar hun accent verraadt de Israëliërs. De lokale commandant, Nour Baraka, wil de auto naar een nabijgelegen commandopost van Hamas dirigeren. Daarop breekt een vuurgevecht uit. Baraka komt om het leven. Zijn adjudant, die gewond raakt, geeft andere Hamas-strijders per telefoon de opdracht tot achtervolging van de Volkswagen en nog een andere auto. Via een wirwar van wegen vluchten de Israëliërs, terwijl helikopters en gevechtsvliegtuigen hun achtervolgers bestoken. Na een rit van zo’n 4 kilometer landt een helikopter om de Israëliërs in veiligheid te brengen. Een hoge officier die bij de schietpartij om het leven kwam, wordt ook aan boord gebracht.

‘M’, zoals de Israëlische autoriteiten hem aanduiden, was jarenlang lid van een elite-eenheid, Mista’arvim. Dat betekent zoveel als: ‘een Arabier worden’. Luitenant-kolonel ‘M’ behoorde tot de Druzen-gemeenschap, een Arabisch sprekende religieuze minderheid in Israël. Leden van de eenheid begeven zich in veelal traditionele Palestijnse kledij onder de Palestijnen. Hun acties komen zelden in de openbaarheid. In 2015 werd een eenheid gefilmd bij de arrestatie van een gewonde Palestijn in een ziekenhuis in Hebron, op de Westelijke Jordaanoever. De commando’s deden zich voor als een Palestijnse familie, onder wie een zwangere vrouw. De gezochte man werd meegenomen uit het ziekenhuis; een aanwezige neef die weerstand bood, werd doodgeschoten.

‘Poging tot ontvoering’

In eerste instantie noemen de Palestijnse persbureaus Ma’an en Wafa de geheime operatie van 11 november in Gaza een ‘kennelijke poging tot ontvoering’. Israël ontkent dat prompt. Gaandeweg het onderzoek van Hamas blijkt dat de Israëliërs van plan waren spionageapparatuur te plaatsen. Daarop duidt de vondst van elektronische apparatuur en gereedschap in de slechts gedeeltelijk verwoeste auto’s van de commando’s. ‘De zionistische vijand probeerde een belangrijke doorbraak te bereiken op het gebied van veiligheid. Klaarblijkelijk wilde men apparatuur plaatsen en iets opbouwen om gemakkelijk te kunnen doden, hacken en ontvoeren’, verklaart de tweede man van Hamas in Gaza, Khalil al-Hayya, enkele dagen nadat de commando’s tegen de lamp liepen.

Op 3 december veroordeelt een militaire rechtbank zes Palestijnen tot de dood door ophanging, wegens ‘collaboratie’ met de Israëliërs. Acht anderen moeten een jarenlange celstraf uitzitten en dwangarbeid verrichten. De autoriteiten ontkennen een rechtstreeks verband met de mislukte operatie. Maar het tijdstip kan nauwelijks toeval zijn, de boodschap is duidelijk: ‘Collaborateurs moeten beseffen dat de bezetter hen niet redden kan’, verklaart het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Afgelopen zondag, tijdens de viering van het 31-jarige bestaan van Hamas, zegt de hoogste leider Ismail Haniyeh inmiddels alles te weten over de infiltratie. Hoelang de commando’s in Gaza waren – naar verluidt enkele weken –, hoe ze binnenkwamen, wie hen geholpen heeft. Om eraan toe te voegen: ‘Iedere soldaat die probeert Gaza binnen te dringen, zal worden gedood of opgepakt’.

_{(Dit artikel is gebaseerd op enkele gesprekken met bronnen in Gaza en op openbare informatie, onder meer gepubliceerd in Palestijnse media, de sites van de Arabische tv-zenders Al Jazeera en Al Arabya, de Britse krant The Independent, en de Israëlische pers. Die laatste moet zich veelal beroepen op buitenlandse bronnen, omwille van de militaire censuur).}

_{Verbetering: In een eerdere versie van dit artikel werd gerept over een als man verklede vrouw. Het gaat echter om een als vrouw verklede man.}