Dynamisch, bedwelmend, maar vooral een feest van veelzijdigheid: dit was Le Guess Who 2018

Het Utrechtse festival Le Guess Who is soms een oefening in geduld. Als donderdagavond vanuit het niets de snaren aanzwellen in de prachtig verlichte Domkerk en het Franse orkest ONCEIM (Orchestre de Nouvelles Créations, Expérimentations et Improvisations Musicales) na een kwartier nog altijd exact dezelfde toon aanhoudt, heb je de neiging te denken: ik geloof het wel, even een podiumpje verderop kijken, want er is nog zat te zien in een van die twaalf andere zalen.

Maar als je de onrust onderdrukt, word je beloond. De eentonige zoem van ONCEIM komt pas tot leven als je hem lang op je laat inwerken. Dan ontwaar je lagen in het geluid en wordt de drone zelfs dynamisch. Op enig moment lijkt het alsof het orgel van de kerk zich mengt in het orkestgeluid, maar dat blijkt niet zo te zijn; het is de resonantie van de snaren, die om je heen cirkelt en je langzaam bedwelmt. Na een uur sta je nog steeds aan de grond genageld te luisteren en besluit je ook maar voor die tweede sessie te gaan, als hetzelfde orkest opnieuw een drone inzet, nu in een compositie van de gitarist Stephen O’Malley van de band Sunn 0))). Wat een magische openingsavond van het vierdaagse festival.

Feest van veelzijdigheid

Le Guess Who is een jaarlijks terugkerend feest van de veelzijdigheid geworden. Het festival begon ooit als klein popfestival voor avontuurlijke muziek, maar is nu een muzikale meerdaagse waar de hele wereld voorbijkomt; van Japan tot India, Egypte en Colombia. De muziek schiet van orkestrale minimal music naar elektronische herrie, keiharde psychedelische rock, avant-gardistische wereldmuziek en experimentele jazz. Het is zo divers en komt van zo ver, dat je soms verdwaast naar het programma staat te staren. Waar moet je in godsnaam naartoe? Geen naam komt je bekend voor. En wat is op Le Guess Who eigenlijk de verbindende factor?

Met de stroom meedrijven is het devies. Stel je jezelf open, dan ervaar je misschien ook die meditatieve kracht van het sitarspel van Anoushka Shankar, die in de grote zaal van TivoliVredenburg optreedt met de meester van de hangdrum, Manu Delago. Je voelt de intense groove van de eindeloos doorrockende cultband Endless Boogie op de vroege zondagmiddag. 

Of je staat versteld van de schoonheid van het koorwerk van de 17de-eeuwse componist Carlo Gesualdo bij een optreden van het Belgische koor Graindelavoix. De acht vocalisten van dit gezelschap werken zich gedurende vier uur door het complete werk Tenebrae responsoria heen, al staande in een cirkel in het schip van de Janskerk, waar het publiek omheen kan zitten. Hun gezang is onversterkt, maar de sacrale madrigalen vol subtiele dissonanten gaan dwars door je heen. En ook hier geldt: neem je er de tijd voor, dan kun je een louterende muzikale ervaring opdoen die je een leven lang bij je zult dragen.

Al duurt het soms even voordat een optreden echt binnenkomt. De Japanse percussionist Midori Takada heeft op het Hertz-podium in TivoliVredenburg een woud van cimbalen en ander slagwerk opgesteld. Daar wandelt ze al tikkend, rammend en strelend doorheen, terwijl ze onsamenhangende tekstregels op de volgepakte, muisstille zaal loslaat. Hier duurt het echt te lang voordat de beoogde betovering wordt bereikt. Maar als Takada uiteindelijk losgaat achter de marimba valt ieders mond even open van verbazing: zo gracieus, zo vertederend mooi en tegelijk vederlicht van toon.

Zweverige soundscapes

Dan kom je toch een beetje zwevend van genot de zaal uit. Op dit festival van extremen is lang niet alle muziek hard. Heel fraai klinken vrijdag de zachtmoedig wiegende bossanova’s van Rodrigo Amarante, terwijl Jacco Gardner verrast met een een soort kosmische synthesizertrip waar het Duitse Tangerine Dream ooit patent op had. Het publiek zit op de grond en laat zich door de quadrofonische geluidsinstallatie bedwelmen door zweverige soundscapes.

Wat dan weer in schril contrast staat met de aardse jazz van saxofonist Shabaka Hutchings’ band Sons of Kemet, dit keer niet met twee, maar met vier drummers. Het is een even bezwerende als opzwepende show, die ook even de mogelijkheid geeft tot fysiek ontladen. Met leeggeschud lijf en leden kun je dan het beklemmende optreden van de uit Chicago afkomstige fluitist Nicole Mitchell met de Amerikaanse dichter Moor Mother beter aan. 

Duistere, onheilspellende synths vermengd met apocalyptische poëzie van Moor Mother geven Mitchells eigen fluit net te weinig ruimte. Meer Mitchell en minder Moor, denk je zaterdag als je afdaalt naar de grote zaal voor een ‘gewone’ popmuziek van Neneh Cherry. Ze zingt vooral werk van haar net verschenen nieuwe plaat en heeft een band met een wat flets computergeluid. Maar ze is nog altijd die innemende popster die we kennen van hits als Buffalo Stance en Seven Seconds. Die doet ze niet. Het minstens zo sterke Manchild wel. En dat voelt toch als een soort van beloning. Even een lekkere pophit als dank voor het vier dagen lang geduldig ondergaan van zoveel spannende muzikale avonturen.