Pleidooi voor internationale samenwerking en waarschuwing tegen nationalisme bij herdenking einde van de Eerste Wereldoorlog

Aan de voet van de Arc de Triomphe voorzag Emmanuel Macron de historische herdenking van een politieke lading. Niet voor het eerst positioneerde de Franse president zich als een idealist die heilig gelooft in internationale samenwerking. Zijn toespraak was niet alleen een eerbetoon aan de gevallenen van de Eerste Wereldoorlog, maar tegelijkertijd een waarschuwing tegen het nationalisme. ‘Oude demonen verschijnen opnieuw’, zei Macron. De president riep op tot een ‘strijd voor de vrede’.

Voor aanvang verwelkomden Macron en zijn vrouw Brigitte de staats- en regeringshoofden op het Élysée-paleis. Opmerkelijk was dat de protocollaire volgorde daarbij was omgedraaid. Eerst ontving het presidentiële paar de staatshoofden, daarna de regeringsleiders. Dat stelde Macron in staat om Angela Merkel – die geen staatshoofd is – als laatste te ontvangen, als ware zij de langverwachte hoofdgast.

Donald Trump en Vladimir Poetin kwamen niet langs op het Élysée. Ook vlak voor de herdenkingsceremonie, toen de andere staatshoofden de laatste meters vanaf de Champs-Élysées gebroederlijk in een brede optocht aflegden, schitterden de Amerikaanse en Russische president door afwezigheid.

Incident

Van Trump werd verwacht dat hij wel in de stoet zou meelopen. Dat hij daar toch vanaf zag, had wellicht te maken met een incident enkele minuten daarvoor. Het konvooi met de gepantserde limousine van de Amerikaanse president werd onderbroken door drie activisten van de feministische actiegroep Femen, die erin waren geslaagd voorbij de dranghekken te komen.

Het beeld dat niettemin bleef hangen was dat Trump niet meeliep in de optocht met de andere staatshoofden, maar op eigen houtje bij de tribune arriveerde. Daar schudde hij de hand van Macron, Merkel en meteen daarna die van Mark Rutte, die pal achter hem stond. Eén staatshoofd kwam nog later aan dan Trump: Vladimir Poetin. De Russische president was pas zondagochtend in Parijs gearriveerd. Als allerlaatste meldde hij zich bij de ceremonie.

Theresa May afwezig

Ook de afwezigheid van Theresa May viel op. De Britse premier was aanwezig bij een herdenking in Londen. In tegenstelling tot Merkel was May zaterdag niet te gast bij de plechtigheid in Compiègne, de plek waar honderd jaar geleden de wapenstilstand werd getekend. In het tijdperk van de Brexit lijkt de Europese vrede en veiligheid wat Macron betreft bovenal een Frans-Duitse aangelegenheid.

De Franse president herhaalde zaterdag voor aanvang van een overleg met Trump zijn pleidooi voor een Europees leger. Dat moet bescherming bieden ‘tegen China, Rusland en misschien zelfs de VS’, had Macron vier dagen eerder gezegd. Trump noemde dat op Twitter ‘heel beledigend’, maar voor het oog van de camera’s viel zaterdag geen onvertogen woord. Macron draaide de zaak om en maakte er een ogenschijnlijke win-winsituatie van: hij wil een Europees leger zodat de VS niet langer hoeven op te draaien voor de veiligheid van Europa. Trump knikte instemmend.

Trump ontbreekt op conferentie 

Zondagmiddag opende Angela Merkel het Paris Peace Forum, een driedaagse internationale conferentie die voor het eerst plaatsvindt. In tegenstelling tot de meeste wereldleiders was Donald Trump daar niet bij. De president van de VS bezocht een Amerikaanse militaire begraafplaats. Zaterdag zou Trump een plechtigheid op een andere begraafplaats bijwonen, maar daar zag hij vanaf. Zijn helikopter kon niet opstijgen vanwege de regen, aldus het Witte Huis. Het kwam hem in de VS op harde kritiek te staan.