Politie arresteert Syriër die opdook in debatcentrum Amsterdam op verdenking van betrokkenheid terroristische organisatie

De man, afkomstig uit de omgeving van Raqqa, nam volgens de AIVD deel aan de gewapende strijd in Syrië. Uit het strafrechtelijk onderzoek blijkt dat hij mogelijk ook betrokken was bij aanslagen met vele dodelijke slachtoffers tot gevolg. Na zijn aanhouding is de woning van de man in Amsterdam doorzocht en zijn digitale en financiële gegevens in beslag genomen. In het kader van het onderzoek zijn ook zijn reisdocumenten meegenomen. De man is aangehouden in verband met zijn handelen in Syrië. Hij zou geen acute dreiging vormen voor de Nederlandse samenleving.

^{Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.}

De man, wiens Syrische voornaam Aziz is, maar die in Nederland een andere naam draagt, heeft onder een valse naam en met een vervalst Syrisch paspoort in 2014 in Nederland asiel aangevraagd. Hij kreeg daarop een tijdelijke verblijfsvergunning. In september vorig jaar werd de man tijdens een bezoek aan debatcentrum de Balie door aanwezige activisten van actiegroep Raqqa is Being Slaughtered Silently herkend als een strijder van Islamitische Staat (IS). Dat gebeurde tijdens een vertoning van de film City of Ghosts, een documentaire over de desastreuze gevolgen van de Syrische burgeroorlog voor de stad Raqqa.

‘Het OM moet getuigen hebben gesproken over wat hij in Syrië heeft gedaan, dat kan niet anders,’ zegt Jan Jaap de Ruiter, arabist aan Tilburg University. ‘Bij dit soort zaken is het bewijs een constant probleem. Zelfs al heb je foto’s, filmpjes of berichten; het is moeilijk te bepalen wat waar is. Veel Syriërs zijn bij landgenoten bekend met hun bijnaam, maar je hebt echte namen nodig om iemand aan te klagen. Bovendien is er veel desinformatie, van alle kanten in het conflict.’

Daarom zijn getuigenissen nodig, zegt de De Ruiter. ‘En die zijn heel moeilijk te verkrijgen. Als getuigen zich laten zien in de rechtszaal en ze hebben nog familie in Syrië, lopen ze het risico op vergelding. De tentakels van terreurorganisaties reiken dan heel ver. Als het OM getuigen bereid heeft gevonden te praten, dan is dat een knappe prestatie.’

Naar aanleiding van berichtgeving in de Volkskrant en door Nieuwsuur, nam de man in december 2017 contact op met de Volkskrant om zijn verhaal te doen. Bronnen bevestigden toentertijd dat de AIVD de man al langer in het vizier had. Het ging om een ‘zwaar geval’, in de ogen van de inlichtingendienst.

Zelf zei Aziz niets met IS te maken te hebben. Omdat hij vanaf 2005 enkele jaren doorbracht in de Saydnaya-gevagenis nabij Damascus, werd hij ten onrechte geassocieerd met IS, zei hij. Daar zitten namelijk veel radicale moslims vast. ‘Mijn probleem is dat ik in de Saydnaya-gevangenis was. Dat kan ik niet veranderen.’ Hij gokt dat 30 procent van de gevangenen uit Saydnaya bij IS is gegaan.

Aziz is als soennitische moslim een tegenstander van de sjiiet Assad. Vanaf 2004 organiseerde hij met een groep vrienden bijeenkomsten waar ze over religie en politiek spreken en door Assad verboden religieuze boeken lezen. Eén van die vrienden ging naar Irak om daar tegen de Amerikanen te vechten. Bij terugkeer in Syrië trekt de hele groep de aandacht van de veiligheidsdiensten.

Aziz vertelde vorig jaar dat hij en zijn vrienden in 2005 werden opgesloten in een gevangenis van de veiligheidsdienst, waar veel radicale islamieten zitten opgesloten. Hij zag er ‘alles wat je je maar kunt voorstellen’. Drie van zijn vrienden werden voor zijn neus doodgeslagen. Hij moest er naakt en met de handen geboeid naar kijken.

In 2011 brak de burgeroorlog uit in Syrië. Merkwaardig genoeg liet Assad een deel van de gevangenen, onder wie veel radicale islamieten, vrij. Het was mogelijk een tactische zet van Assad: door het jihadisme te voeden kon hij de steun van westerse landen behouden. Een groot deel van de gevangenen sloot zich inderdaad aan bij jihadistische groepen die Assad bevechten.

Ook Aziz kwam vrij en verbleef vanaf 2011 een paar maanden bij familie. Maar omdat hij zich onveilig voelde zocht hij onderdak bij vrienden in Idlib, islamitische strijders. Zij waren actief voor Ahrar al-Sham, een groep die door westerse organisaties wordt bestempeld als jihadistisch en onder invloed zou staan van al-Qaida. Volgens gegevens van Stanford University trok de groep tot 2014 op met Al Nusra en later met IS. In 2014 eindigt het verbond tussen IS en Ahrar al-Sham en worden het vijanden.

Van de twaalf vrienden met wie hij religieuze boeken las, zijn er drie gedood in de gevangenis, twee zijn bij IS gegaan. ‘Het enige wat ik wil, is veilig zijn,’ zei hij tegen de Volkskrant. ‘Ik wil mezelf niet hoeven verdedigen. Ik wil een nieuw leven, een tweede kans.’