Direct naar artikelinhoud
NieuwsGeweld op Franse Scholen

#pasdevagues: Franse leraren zijn geweld van leerlingen zat, maar staan er alleen voor

Honderden Franse leraren zijn in opstand gekomen tegen de bedreigingen door leerlingen die ze op school meemaken. Ze gaan niet de straat op in een regenjack van de vakbond, maar deelden de afgelopen dagen hun verhalen op Twitter. De ervaringen lopen uiteen: de een is bespuugd, de ander kreeg een stoel naar het hoofd geslingerd.

Leerling trekt neppistool op Franse school.Beeld Youtube

De leerkrachten gebruiken de hashtag #pasdevagues (‘geen golven maken’), wat zoveel betekent als: geen ophef veroorzaken. Dat is wat veel leraren te horen krijgen als ze bij de schoolleiding melden dat ze zijn bedreigd of mishandeld door een leerling. Schoolbestuurders, zo blijkt uit de veelal anonieme getuigenissen, zijn bang dat incidenten uitlekken en hun school een slechte naam bezorgen.

‘Er heerst onder docenten een gevoel van omerta’, zei staatssecretaris van Onderwijs Gabriel Attal in reactie op de verhalen. President Macron verklaarde op Twitter dat hij zijn ministers van Onderwijs en Binnenlandse Zaken heeft gevraagd ‘alle noodzakelijke maatregelen te nemen om dit definitief van onze scholen verbannen’. 

Aanleiding voor #pasdevagues was een video die op 20 oktober op sociale media werd verspreid. Het filmpje werd gemaakt door een leerling van een middelbare school in Créteil, een voorstad van Parijs. Op de beelden is te zien hoe een leerling een docente onder schot houdt. De jongen eist dat ze hem als ‘aanwezig’ afvinkt op de presentielijst. De docente blijft kalm. Op de achtergrond lachen leerlingen. De 16-jarige dader werd opgepakt. Het pistool bleek nep – iets wat de docente niet wist, terwijl ze onder schot werd gehouden.

‘Tekenend is dat zij de bedreiging pas meldde bij de schoolleiding, nadat de video op internet was gaan circuleren’, zegt Benjamin Moignard, die als socioloog op universiteit Paris-Est Créteil onderzoek doet naar geweld op scholen. ‘Zelfs na zo’n gewelddadig incident dacht zij in eerste instantie kennelijk niet: ik moet dit aankaarten. Dat zegt iets over hoe geïsoleerd veel docenten zich voelen.’

Leerling trekt neppistool op Franse school.Beeld YouTube

De Franse regering studeert nu op welke maatregelen getroffen kunnen worden. Minister van Binnenlandse Zaken Christophe Castaner zei alvast dat hij ‘de mogelijkheid om politieagenten te stationeren op scholen in moeilijke wijken niet uitsluit’.

Zo’n 6 procent van de docenten in het Franse voortgezet onderwijs geeft in enquêtes aan ooit fysiek te zijn bedreigd door een leerling. Ongeveer 1 procent heeft dat het afgelopen schooljaar meegemaakt. Ter vergelijking: 30 procent is het voorbije jaar het slachtoffer geweest van verbale bedreiging. Die cijfers zijn al jaren min of meer stabiel.

 Achterstandsscholen

Bij die statistiek moet een belangrijke kanttekening worden geplaatst: op scholen in achterstandswijken neemt het geweld wel toe. ‘De afgelopen vijftien jaar is het geweld op achterstandsscholen – tegen docenten, maar ook tussen leerlingen onderling – met 7 à 8 procent gestegen’, vertelt Moignard. ‘Kijk je naar het hele land, dan wordt dat getal verhuld, omdat we op de meeste scholen juist een lichte daling zien.’

De stationering van agenten in Franse schoolgebouwen zou een in het oog springende maatregel zijn, een novum is het niet. Er is in het verleden meermaals mee geëxperimenteerd. Volgens Moignard, die een aantal van die experimenten onderzocht, werkt het averechts. ‘Zichtbare politie op het schoolterrein is contraproductief. Leerlingen worden er juist agressiever van.’

De crux van #pasdevagues is het gebrek aan steun voor leraren. ‘Ze hebben het gevoel dat de buitenwereld niet begrijpt hoe zwaar hun werk is, en dat ze niet worden gesteund door schoolbestuurders’, zegt Moignard. ‘Ze staan er alleen voor. Dat zegt een aanzienlijk deel van de docenten al ruim tien jaar in onze enquêtes. En nu zeggen ze het ook op de sociale media.’

Kloof

Het isolement van de leraar is volgens Moignard in zekere zin een typisch Frans probleem. ‘De kloof tussen docenten en schoolleiding is groot in Frankrijk. Leerkrachten zien schoolbestuurders vaak als ‘controleurs’. Gesprekken tussen docenten en bestuurders zijn niet gelijkwaardig. Dus bespreken leraren het wangedrag van hun leerlingen vaak niet. Ze zijn bang dat de ‘controleurs’ het omdraaien: ‘Als je wordt bedreigd, heb je kennelijk een autoriteitsprobleem.’

#Pasdevagues gaat dan ook niet alleen over de relatie tussen leraar en leerling, maar ook – of misschien wel vooral – over de relatie tussen leraar en schoolleiding. Die relatie, en daarmee de hiërarchische organisatiestructuur van Franse scholen, moet wat Moignard betreft worden veranderd. ‘Er moet veel meer ruimte zijn voor onderlinge discussie. En leraren moeten incidenten kunnen melden zonder dat ze het gevoel hebben dat ze tekortschieten.’