‘Clash van wereldbeelden’ tijdens het debat over pact van Marrakech in de Tweede Kamer

Het is de dag van Thierry Baudet. De leider van Forum voor Democratie heeft het debat over het inmiddels omstreden migratiepact van Marrakech afgedwongen en dat wil de mediatak van zijn partij weten ook. Filmpjes, tweets, Facebook- en Instagramposts: alle registers worden opengetrokken. ‘De hele Kamer valt vanavond over Thierry Baudet heen’, meldt FvD halverwege het debat trots op de sociale-mediaplatforms. ‘Bekijk hier de integrale weergave van de eerste termijn.’

De inmiddels rituele motie van wantrouwen tegen het kabinet is dan al ingediend door Baudet, uren voordat staatssecretaris Mark Harbers van Asiel de kans krijgt om het kabinetsstandpunt toe te lichten. Uitslag: 18 PVV’ers en FvD’ers stemmen voor het vertrek van het kabinet, 117 andere Kamerleden stemmen tegen.

Die overweldigende uitslag kan niet verhullen dat de Tweede Kamer diep verdeeld is. Niet alleen over het Marrakechpact, maar ook over de manier waarop Baudet aangepakt moet worden.

Partijen als Denk, D66 en CDA zoeken een keiharde confrontatie met ‘de leider van de firma list en bedrog’ (dixit Denk). Volgens Denk-Kamerlid Farid Azarkan misbruikt Baudet de VN-migratieafspraken voor zijn ‘business model xenofobie’. D66’er Maarten Groothuizen meent dat het debat vooral draait om misleiding. ‘Populistisch rechts verspreidt onjuiste informatie over dit pact: dat is het probleem dat we vandaag bespreken.’ Ook CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg maakt geen geheim van haar weerzin: ‘Het heeft geen zin in te gaan tegen de demagogische retoriek van Baudet. Hij luistert toch niet.’

Tegelijkertijd zijn er ook partijen die Baudet complimenteren met het feit dat hij een debat heeft afgedwongen over het migratiepact. ‘Ik begrijp de zorgen die zijn geuit’, meent VVD’er Malik Azmani. ‘Het is goed dat we er over spreken’, zegt ook GroenLinkser Bram van Ojik, ook al is hij het oneens met de bezwaren van het FvD.

Clash van interpretaties

Baudet zelf heeft het debat dan al gedefinieerd als ‘een clash van wereldbeelden’. Op z’n minst is het een clash van interpretaties. Bijna elke fractie in de Kamer blijkt iets anders te lezen in het pact van Marrakech. ‘Wij staan bekend als goede exegeten’, zegt Kamerlid Roelof Bisschop van de gereformeerde SGP na enkele uren debatteren. ‘Doe er uw voordeel mee.’

Maar ook Bisschop krijgt geen navolging. Tot zichtbare frustratie van vooral CDA en ChristenUnie sluit de tekstuitleg van de kleinste christelijke partij aan bij die van Baudet. Bisschop noemt de VN-tekst ‘onevenwichtig, verraderlijk en geraffineerd’. Volgens de SGP’er worden de rechten van migranten wel degelijk uitgebreid, omdat ze volgens het pact toegang moeten krijgen tot basisvoorzieningen. Ook noemt hij de bewering dat de tekst geen juridische consequenties zal hebben ‘aanvechtbaar’. Het komt hem op een uitbrander van CDA’er Van Toorenburg te staan die dat juist weer helemaal niet opmaakt uit het document. ‘Als u kritisch wilt lezen, lees dan goed kritisch.’

Zo blijven de Kamerleden tijdens het debat onvermoeibaar bladeren in de 34 pagina’s van het pact dat tot vorige maand nog een hamerstuk leek. Alles veranderde pas toen in navolging van landen als de VS en Hongarije ook Oostenrijk – de lidstaat die nota bene namens de EU had onderhandeld over de eindtekst – zich eind oktober niet langer wilde committeren aan de VN-afspraken. Daarna haakte ook andere EU-lidstaten af. 

Voor Van Toorenburg van het CDA is er maar één verklaring voor die vaandelvlucht: ‘In die landen bestaan zorgen over rechts-extremistische partijen die de overhand krijgen. Daar buigen ze voor.’

Electorale schade voor VVD

Coalitiegenoot Azmani van de VVD neemt weer een heel andere houding aan. Hij maakt er geen geheim van dat delen van de tekst hem niet aanspreken. De VVD heeft volgens Azmani zelfs overwogen om tegen te stemmen, maar uiteindelijk zou dat niks helpen. ‘Het pact wordt toch wel aangenomen.’

Azmani is wel blij dat het kabinet nu een extra stemverklaring afgeeft om onbedoelde juridische effecten te voorkomen. ‘Mocht een lagere rechter er mee aan de haal gaan, dat schroeien we dat nu gewoon dicht door een aanvullende standpuntverklaring toe te voegen.

VVD-staatssecretaris Mark Harbers van Asiel blijft op zijn beurt juist de positieve kanten van de VN-afspraken benadrukken. ‘Het pact kan helpen om straks afspraken te maken met andere landen, bijvoorbeeld over het terugnemen van burgers.’ Voor Nederland zijn er volgens hem weinig nieuwe verplichtingen: ‘Het pact gaat niet verder dan alle regels die nu al gelden. Het kan niet tot nieuwe rechten of plichten leiden, om de doodeenvoudige reden dat er geen nieuwe dingen in staan.’

Baudet gelooft er uiteraard niks van. Hij mag de strijd dan hebben verloren – het Marrakechpact gaat door – maar de schade bij de electorale rivaal VVD is aangericht. ‘Ruim eenderde van de VVD-kiezers wil dit pact niet’, merkt de FvD-leider niet zonder genoegdoening op.