Direct naar artikelinhoud
ColumnBert Wagendorp

Erdogan zal de feiten presenteren die hem het best uitkomen

Bert Wagendorp

Dinsdag zal de Turkse president Erdogan de ‘naakte feiten’ presenteren rond de moord op de Saoedische journalist Jamal Khashoggi, drie weken geleden in het consulaat van Saoedi-Arabië in Istanbul. Of het inderdaad de naakte feiten zullen zijn, weet maar een select groepje mensen, onder wie vermoedelijk Erdogan en kroonprins Mohammed bin-Salman (‘MBS’), de heerser van Saoedi-Arabië. Zeker is dat Erdogan de naakte feiten rond de dood van zijn persoonlijke vriend Khashoggi zal presenteren die hem het best uitkomen.

Er is de afgelopen weken verbijsterend veel gepubliceerd over de moord, veel meer dan over de dood van vijftigduizend Jemenieten die om het leven kwamen sinds Saoedi-Arabië zich in 2015 met de burgeroorlog in Jemen ging bemoeien. Helaas heeft elke publicatie de verwarring eerder vergroot dan verminderd.

Eén ding staat vast: er wordt hevig gelogen en er wordt alles aan gedaan om de feiten in eigen voordeel te manipuleren. De moord als zodanig is al een minor detail geworden, het gaat om de macht in Saoedi-Arabië en de machtsverhoudingen in het Midden-Oosten, om allianties die moeten worden verstevigd of juist uit elkaar getrokken. Er staan immense economische belangen op het spel – Saoedi-Arabië is de grote olieleverancier van de wereld en de beste klant van de westerse wapenindustrie.

Premier Rutte zei zaterdag dat ‘de onderste steen boven moet komen’, maar gevreesd moet worden dat dat een vrome wens is die nooit in vervulling zal gaan. Het is ook maar de vraag of Rutte meent wat hij zegt, en niet bedoelt dat de storm zo snel mogelijk moet gaan liggen, zodat we weer verder kunnen gaan met handeldrijven.

Eerst was Khashoggi volgens de Saoedi’s na zijn bezoek gewoon weer uit het consulaat vertrokken, maar vorige week gaf het koninkrijk toe dat de journalist jammer genoeg was komen te overlijden. Hij was per ongeluk gewurgd door leden van de geheime dienst. Daarna was hij ook per ongeluk onthoofd en in stukken gezaagd.

Minister van Buitenlandse Zaken Abdel al-Jubeir zei afgelopen weekend tegen de Amerikaanse tv-zender Fox News dat er ‘een vreselijke fout’ was gemaakt. Hij zei ook niet ‘in detail’ te weten waar het lichaam van Khashoggi was gebleven – misschien had hij het over de verschillende details van diens lijk, zoals hoofd, armen en benen. Dat er een fout was gemaakt, was wel duidelijk – de moord behoort nu al tot de meest bizarre uit de bloedige geschiedenis van politieke liquidaties.

Ergens is iemand nu bezig met een filmscenario over de tragedie, in de frustrerende zekerheid dat wat hij ook bedenkt, de werkelijkheid zijn fantasie ver overtreft.

Maandag dook een filmpje op waarin een man, gehuld in Khashoggi’s kleding en voorzien van valse baard, het consulaat verliet. Even later kwam hij, zonder baard maar met een plastic tas, uit de Blauwe Moskee in Istanbul, waar hij zich had omgekleed. De knullige poging de Turkse autoriteiten om de tuin te leiden – Khashoggi verlaat in goede gezondheid en met onbekende bestemming het pand – was behoorlijk mislukt.

Het komt vaker voor dat achter een kaal nieuwsfeit intriges verscholen gaan die zo complex zijn dat de hoop dat de hele waarheid ooit boven water zal komen ijdel zal blijken. Onthulling van de feiten is ook het doel niet. De illusie van normaliteit moet zo snel mogelijk worden hersteld, anders wordt de dood van Jamal Khashoggi veel te duur en een gevaar voor de status quo.