Waarom u niet vrij bent op de Dag van de Arbeid (en driekwart van de wereld wel)

Het Rode Plein in Moskou stroomt vandaag weer vol mensen, in Istanboel botsen Turkse arbeiders met de politie in een mars richting het Taksimplein, Franse en Spaanse arbeiders lopen protestmarsen door Parijs en Madrid. En wie niet demonstreert, brengt een bezoek aan de schoonfamilie.

Buiten Nederland staat 1 mei fier overeind. De eerste internationale Dag van de Arbeid werd gevierd in 1890 en was een eerbetoon aan de arbeidersprotesten in Chicago van vier jaar eerder. Die demonstraties voor een achturige werkdag ontaardden in gewelddadige botsingen met de politie en doden aan weerszijden. Wereldwijd groeide 1 mei uit tot een feestdag. Zo’n driekwart van de wereld is vandaag vrij.

Rood imago

Niet hier. Nederland kent geen 1-meitraditie en die zal er ook niet snel komen, is de verwachting van hoogleraar arbeidsverhoudingen Paul de Beer aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn eigen werkgever schafte de vrije dag in 2015 af. ‘Ik denk dat het bestuur af wilde van het imago van een rode universiteit.’ Ook de gemeente Amsterdam schrapte de vrije dag in 2016. De universiteit en de hoofdstad waren decennialang uitzonderingen in een land waar op 1 mei gewoon wordt gewerkt.

Door de verzuiling beperkte de 1-meiviering zich in het verleden tot de socialistische partijen en vakbonden, zegt De Beer. ‘Het was een feest van de socialistische bonden en minder van de confessionele bonden.’ Na de Tweede Wereldoorlog omarmde ook de PvdA de monarchie en werd Koninginnedag, op 30 april, een feestdag voor iedereen. 1 mei delfde het onderspit.

De vakbonden zijn nog steeds verdeeld. De FNV probeert sinds 2015 de Dag van de Arbeid nieuw leven in te blazen. Het christelijke CNV houdt zich afzijdig. De FNV trekt met haar achterban naar Den Haag. De demonstranten lopen een protestmars rond het Binnenhof en de Malietoren, het kantoor van de werkgeverslobby.

Gesloten Binnenhof

De bond moet het hebben van fanatieke leden die bereid zijn een dag vrij te nemen. Of mensen die verlof hebben opgenomen omdat hun kinderen meivakantie hebben. Ook werklozen en gepensioneerden zijn welkom - de inzet van het protest: hogere lonen én uitkeringen. En dan zijn er nog de buschauffeurs in het streekvervoer die twee dagen staken. 

Echt massaal kan het protest niet worden. Als de vakbond erin slaagt duizenden mensen op de been te krijgen, kan de gemeente roet in het eten gooien. Den Haag staat maximaal vijfduizend wandelende demonstranten toe.

Wel vrij vandaag: de handelaren op de Amsterdamse beurs, want de AEX volgt de handelsdagen van het Europese Euronext. En op het Binnenhof lopen de actievoerders langs een gesloten deur: de Tweede Kamer is met meireces. 

_{Aanvullingen en verbeteringen}

_{Het Taksimplein in Istanboel liep niet vol met mensen op 1 mei 2018. In voorgaande jaren was het plein het decor van demonstraties op de Dag van de Arbeid. De Turkse politie staat deze acties niet meer toe. Dinsdag werd een illegaal verklaarde mars richting het plein door de politie hardhandig opgebroken.}