Omstreden verhoorder Arnhemse Villamoord-zaak blijft aan als politiedocent
Een van de omstreden verhoorders in de Arnhemse Villamoord-zaak (1998), een rechercheur die nog steeds lesgeeft in verhoortechnieken op de Politieacademie, blijft aan als docent. ‘Ook ik stel mij nog geregeld de vraag: hoe kon dit zo gebeuren?’
In de Arnhemse Villamoord, twintig jaar geleden, zijn negen mannen naar alle waarschijnlijkheid ten onrechte veroordeeld. Dat constateerde de ACAS, een adviesorgaan van de Hoge Raad, afgelopen maand na analyse van de politieverhoren. Er zijn valse bekentenissen afgelegd die volgens de ACAS door de politie werden afgedwongen. Uit bandopnames van de verhoren blijkt dat de rechercheurs de verdachten destijds hebben bedreigd, geïntimideerd, belogen en dat ze daderkennis hebben voorgezegd.
De Hoge Raad buigt zich nu over de vraag of de strafzaak wordt herzien. De veroordeelden hebben inmiddels lange celstraffen van vijf tot twaalf jaar uitgezeten. Een van hen pleegde na de veroordeling zelfmoord.
‘Als we kijken hoe we zaken twintig jaar geleden aanpakten, stellen we vast dat dat niet goed was’, zegt woordvoerder Pieter Beljon van de Politieacademie. ‘Met de kennis van nu is dat helder. Dat geldt overigens voor heel veel dingen, niet alleen voor het verhoor bij de politie.’
De betreffende docent, die omstreden handelingen verrichtte tijdens de verhoren in de Villamoord-zaak: ‘In die tijd gingen we anders te werk. We waren niet opgeleid voor zo’n verhoor, maar wel heel gedreven. Wat ik twintig jaar geleden deed en hoe ik er nu tegenaan kijk en inmiddels door praktijkervaring heb geleerd, is een wereld van verschil. Logischerwijs kan ik geen goedkeuring geven aan mijn handelen van destijds.’
‘Bij uitstek geschikt als politieonderwijzer’
Woordvoerder Beljon benadrukt dat de bandopnamen van de omstreden verhoren tijdens de rechtszaken door het Openbaar Ministerie aan de rechters werden getoond, ‘en toch leek dat destijds geen issue’. De ACAS stelt echter dat slechts een zeer selectief deel van die opnames door de rechters is bekeken en beluisterd.
De betreffende rechercheur heeft in de tien jaar dat hij opsporingsonderwijs verzorgt aan de Politieacademie laten zien dat hij ‘beschikt over de belangrijkste competenties van een rechercheur en docent: zelfinzicht en leren van eigen en andermans fouten’, stelt de woordvoerder. ‘Iemand die kan toegeven fouten te hebben gemaakt, die weet hoe het beter kan en moet, en daar open over kan communiceren is bij uitstek geschikt om in het politieonderwijs actief te zijn.’
Inmiddels is de verhoorsituatie volgens de Politieacademie drastisch veranderd. De ‘bullebak’-strategie was volgens de woordvoerder destijds al een uitzondering. Bovendien zitten tegenwoordig advocaten bij het verhoor. Ook zijn zo’n tweehonderd politiemensen speciaal opgeleid en door het hele land beschikbaar voor het verhoor van kwetsbare verdachten. ‘Wij denken dat we met onze opleiding op de goede weg zijn’, aldus woordvoerder Beljon. ‘We zijn in toenemende mate bezig onderwijs en de praktijk op de werkvloer aan elkaar te koppelen.’
Meer over de Arnhemse villamoord-zaak
De druk werd almaar opgevoerd, totdat Ömer zei wat de politie wilde horen
De Arnhemse villamoord is mogelijk de grootste gerechtelijke dwaling uit de Nederlandse rechtsgeschiedenis: negen mannen zouden ten onrechte zijn veroordeeld voor een roofmoord uit 1998. Tot die conclusie komt de Acas, de adviescommissie van de Hoge Raad, na vier jaar onderzoek. Het belangrijkste bewijs is volgens die commissie ‘vals’.
Kwaliteit politieverhoor nog steeds twijfelachtig, advies om alle verhoren op te nemen
Met de huidige verhoortechnieken van de politie is de kans nog steeds groot dat een valse bekentenis wordt afgedwongen. Volgens politieman Koen Geijsen, die in november aan de universiteit van Maastricht promoveert op zijn onderzoek naar politieverhoren, is het met een neutrale, objectieve verhoorstijl nog steeds slecht gesteld. Geijsen adviseert dat alle verhoren van verdachten voortaan audiovisueel worden opgenomen.