Bedelmissie May stuit op irritatie in Brussel
De Brexitbedeltour van de Britse premier May eindigde dinsdagavond in Brussel zonder applaus. Na een ontbijt in Den Haag met premier Rutte, lunch met bondskanselier Merkel in Berlijn en thee met EU-president Tusk in Brussel, schoof de Britse premier tot slot aan voor een aperitiefje met voorzitter Juncker van de Europese Commissie. Een volle werkdag maar de door May vurig gehoopte concessie – een aangepast Brexitakkoord – bleef uit.
En die toegeving komt er donderdagavond tijdens de EU-top ook niet, benadrukken Juncker en Tusk en de regeringsleiders. Het hardnekkige idee aan Britse zijde van het Kanaal dat heronderhandelen met de EU altijd mogelijk is, stuit aan EU-zijde op een vermoeid hoofdschudden. Hebben de Britse parlementariërs vorige maand niet gehoord dat alle Europese regeringsleiders – inclusief May – concludeerden dat dit Brexitakkoord ‘het best mogelijke’ is om een ordelijk vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU te garanderen?
EU-diplomaten zien de bedelmissie van May als een wanhoopsoffensief voor nationaal publiek: ‘kijk eens, voor de poorten van de hel weggesleept’. Wat toeneemt, is de irritatie. Het gedraal en gestuntel in Londen brengt een ‘harde Brexit’ (zonder akkoord) gevaarlijk dichtbij en zo’n vertrek met slaande deuren kost het Verenigd Koninkrijk én de EU miljarden euro’s. De voorbereiding door de EU van noodplannen die de schade moeten beperken, wordt dan ook opgeschroefd.
Backstop
Steen des aanstoots voor het Britse parlement is de befaamde ‘backstop’, een laatste redmiddel om grenscontroles te voorkomen tussen Ierland en Noord-Ierland, dat met Groot-Brittannië op 29 maart uit de EU stapt. Het Brexitakkoord stelt dat als na de voorziene overgangsperiode (tot eind 2020) en de eventuele verlenging ervan (tot eind 2022) de EU en Londen nog steeds geen handelsakkoord hebben, het speciale vangnet wordt opgehangen. Let wel: niemand hoopt daar op, ook de EU niet, maar zonder vangnet zijn grenscontroles onvermijdelijk (de Noord-Ierse grens is dan een Europese buitengrens) waarmee het geweld in Noord-Ierland weer kan oplaaien.
Het Noord-Ierse grensprobleem is het gevolg van de Britse keuze voor de Brexit. Het is ook het enige wezenlijke punt in de onderhandelingen geweest, waarop de EU al gevoelige concessies heeft gedaan. De rek is er nu uit. De wens van de Britse parlementariërs de hele backstop te schrappen, wordt in Brussel met verbijstering aangehoord. Het bevestigt hun vermoeden dat geen enkele toezegging voldoet.
Grieks referendum
Londen verwijst graag naar Griekenland, hoe vaak de EU daar niet door de knieën is gegaan om Athene te behoeden voor een Grexit. In de Griekse crisis is inderdaad veelvuldig geschoven met deadlines en doelen. Maar toen de Griekse premier Tsipras in 2015 de zaak op scherp zette met een referendum tegen het voorgestelde saneringspakket, moest hij in het stof bijten. Hij won het referendum overtuigend maar kreeg geen betere deal. Integendeel: het noodpakket dat hij nadien moest slikken was ruim drie keer zo groot en hard als eerder was voorzien.
En dat ging om Griekenland, dat lid van de EU wilde blijven. Voor het Verenigd Koninkrijk is de liefde inmiddels totaal bekoeld. Het maximale dat May donderdagavond meekrijgt, is een verklaring dat het vangnet de noodoplossing is die iedereen probeert te voorkomen en dat aan de goede wil van de EU niet getwijfeld hoeft te worden. Zoals Tusk dinsdag na afloop van zijn gesprek met May via Twitter liet weten: ‘Het is duidelijk dat de EU27 wil helpen. De vraag is hoe.’
Tsipras won overigens na zijn politieke nederlaag in Brussel op overtuigende wijze de daaropvolgende verkiezingen thuis. Dat lijkt voor May vooralsnog een illusie.